Физика саласында Нобель сыйлығы лауреаттарының тізімі

Физика саласындағы Нобель сыйлығы (швед. Nobelpriset i fysik) — беделді марапат жыл сайын физика саласындағы жетістіктері үшін Нобель қорымен ұсынылады. Бес Нобель сыйлығының бірі.

Тарихы

Физика саласында Нобель сыйлығы Альфред Нобелдің Парижде, 1895 жылы 27 қарашада жазылған өсиетінде ең бірінші болып аталады:

Аталған кірістер бес тең бөлікке бөлінеді, олар төмендегідей бөлінуі тиіс: бірінші бөлігін Физика саласындағы ең маңызды жаңалық ашқан немесе өнертабыс жасағанға берілуі тиіс. [1] Түпнұсқасы  (швед.)   Räntan delas i fem lika delar som tillfalla: en del den som inom fysikens område har gjort den vigtigaste upptäckt eller uppfinning[2]

Физика бойынша Нобель сыйлығымен 1901 жылдан бастап жыл сайын марапатталды және тек алты рет бұлай болған жоқ: тиісінше, 1916, 1931, 1934, 1940, 1941 және 1942 жылдары.^[3] 1901 жылы алғашқы лауреат Вильгельм Рентген болды. Содан бері, 191 адам 192 марапатқа ие болды.^[3]

Үміткерлерді іріктеу

Нобель қорының жарғысына сәйкес, кандидаттарды ұсынуы мүмкін тұлғалар төмендегідей :^[4][5][6]

1. Корольдік Швед ғылым академиясының мүшелері;
2. физика саласындағы А. Нобель еске алу сыйлығының комитетінің мүшелері ;
3. физика саласы бойынша Нобельді еске алу сыйлығының лауреаттары;
4. Швеция, Дания, Финляндия, Исландия және Норвегия жоғары оқу орындары мен колледждердің тиісті пәндер профессорлары болып тұрақты жұмыс істейтіндер;
5. Ғылым академиясы арқылы таңдалған кем дегенде алты жоғары оқу орны немесе орындарында тиісті кафедралардың басшылары;
6. Академия ұсыныстары қабылдануға тұрарлық деп есептейтiн басқа ғалымдар.

5 және 6-тармақтарында аталған оқытушылар мен ғалымдардың таңдауға қатысты шешімдер, қыркүйек айының соңына дейін жыл сайын қабылданады.

Лауреаттар тізімі

1900-шы	1910-шы	1920-шы	1930-шы	1940-шы	1950-ші	1960-ші	1970-ші	1980-ші	1990-шы	2000-шы	2010-шы	2020-шы

1900-шы

Жыл	Суреті	Ел, лауреат	Марапаттау негіздемесі	Ақпарат қайнары
1901		Вильгельм Конрад Рентген (1845—1923)	Оның ғылымға, кейіннен оның құрметіне аталған, тамаша сәулелерді ашу арқылы көрсеткен айрықша қызметтерін тану белгісі ретінде Түпнұсқасы  (ағыл.)   in recognition of the extraordinary services he has rendered by the discovery of the remarkable rays subsequently named after him	[7]
1902		Хендрик Антон Лоренц (1853—1928)	Олардың магнетизмнің сәуле әсері туралы өз зерттеулері арқылы ғылымға тигізген ерекше қызметтерін тану ретінде (Зееман эффектісін қараңыз) Түпнұсқасы  (ағыл.)   in recognition of the extraordinary service they rendered by their researches into the influence of magnetism upon radiation phenomena	[8]
		Питер Зееман (1865—1943)
1903		Антуан Анри Беккерель (сыйлықтың 1⁄2-і) (1852—1908)	Олардың риясыз радиоактивтілік туралы өз зерттеулері арқылы ғылымға тигізген ерекше қызметтерін тану ретінде Түпнұсқасы  (ағыл.)   in recognition of the extraordinary services he has rendered by his discovery of spontaneous radioactivity	[9]
		Пьер Кюри (1859—1906) (сыйлықтың 1⁄4-і)	Профессор Анри Беккерельмен бірге бірлескен сәулелену құбылыстарына зерттеулері арқылы ғылымға әсер еткен олардың ерекше қызметтерін тану ретінде Түпнұсқасы  (ағыл.)   in recognition of the extraordinary services they have rendered by their joint researches on the radiation phenomena discovered by Professor Henri Becquerel
		Мария Кюри (1867—1934) (сыйлықтың 1⁄4-і)
1904		Джон Уильям Стретт (1842—1919)	Тығыздығы ең көп таралған газдардың зерттеу және осы тергеу барысында аргонды ашқаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for his investigations of the densities of the most important gases and for his discovery of argon in connection with these studies	[10]
1905		Филипп Эдуард Антон фон Ленард (1862—1947)	Катодты сәулелер жөніндегі жүргізген ғылыми-зерттеу жұмыстары үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for his work on cathode rays	[11]
1906		Джозеф Джон Томсон (1856—1940)	Газдардың электр өткізгіштігіне арналған теориялық және эксперименттік зерттеулерін тану ретінде Түпнұсқасы  (ағыл.)   in recognition of his theoretical and experimental investigations on the conduction of electricity by gases	[12]
1907		Альберт Абрахам Майкельсон (1852—1931)	Дәл оптикалық аспаптарды құру және олардың көмегімен жүзеге асырылатын спектроскопиялық және метрологиялық зерттеулері үшін (Майкельсон тәжірибесі) Түпнұсқасы  (ағыл.)   for his optical precision instruments and the spectroscopic and metrological investigations carried out with their aid	[13]
1908		Габриэль Липпман (1845—1921)	Интерференция құбылыстарының негізінде фотографиялық түсті молайту әдісін құрғаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for his method of reproducing colours photographically based on the phenomenon of interference	[14]
1909		Гульельмо Маркони (1874—1937)	Сымсыз телеграфты дамытуға қосқан үлестерін тану ретінде Түпнұсқасы  (ағыл.)   in recognition of their contributions to the development of wireless telegraphy	[15]
		Карл Фердинанд Браун (1850—1918)

1910-шы

Жыл	Суреті	Ел, лауреат	Марапаттау негіздемесі	Ақпарат қайнары
1910		Ян Дидерик Ван-Дер-Ваальс	Газдар және сұйықтардың күй теңдеуі арналған жұмысы үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for his work on the equation of state for gases and liquids	[16]
1911		Вильгельм Вин	Жылулық сәуле реттейтін заңдарға қатысты жаңалықтары үшін (Виннің ығыстыру заңын қараңыз) Түпнұсқасы  (ағыл.)   for his discoveries regarding the laws governing the radiation of heat	[17]
1912		Нильс Густав Дален	Маяктағы буялар және жарық көздері үшін газ аккумуляторларымен бірге пайдаланылады автоматты реттегіштердегі өнертабысы үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for his invention of automatic valves designed to be used in combination with gas accumulators in lighthouses and buoys	[18]
1913		Хейке Камерлинг-Оннес	Төмен температурадағы заттардың қасиеттерін, атап айтқанда, нәтижесінде сұйық гелий алуға мүмкіндік берген зерттеулері үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for his investigations on the properties of matter at low temperatures which led, inter alia, to the production of liquid helium	[19]
1914		Макс фон Лауэ (1915 ж. берілді)	Кристаллдардағы рентген сәлелерінің дифракциясын ашқаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   For his discovery of the diffraction of X-rays by crystals	[20]
1915		Уильям Генри Брэгг	Кристалдық құрылымдарды рентген сәулелері арқылы зерттеу еңбегі үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   For their services in the analysis of crystal structure by means of X-rays	[21]
		Уильям Лоренс Брэгг
1916		Сыйлық берілмеді	Қолма-қол ақша қаражаттар арнайы қор бөліміне енгізілген	[22]
1917		Чарлз Гловер Баркла	Элементтерге тән рентгендік сәулені ашқаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   For his discovery of the characteristic Röntgen radiation of the elements, another important step in the development of X-ray spectroscopy	[23]
1918		Макс Карл Эрнст Людвиг Планк	Оның кванттық энергияны ашу арқылы физиканы дамытуға сіңірген еңбегін тану ретінде Түпнұсқасы  (ағыл.)   in recognition of the services he rendered to the advancement of Physics by his discovery of energy quanta	[24]
1919		Йоханнес Штарк	Канал сәулелерінің Допплер әсерін және электр өрісіндегі спектрлік сызықтардың бөлшектелуін ашқаны үшін (Старк әсерін қараңыз) Түпнұсқасы  (ағыл.)   for his discovery of the Doppler effect in canal rays and the splitting of spectral lines in electric fields	[25]

1920-шы

Жыл	Суреті	Ел, лауреат	Марапаттау негіздемесі	Ақпарат қайнары
1920		Шарль Эдуард Гийом	Оның дәлдіктегі өлшеу арқылы никель және болат қорытпалардағы ауытқушылықтарды ашып, физикаға көрсеткен қызметтерін тану ретінде Түпнұсқасы  (ағыл.)   in recognition of the service he has rendered to precision measurements in physics by his discovery of anomalies in nickel-steel alloys	[26]
1921		Альберт Эйнштейн	Теориялық физика алдындағы қызметі үшін және әсіресе, фотоэлектрлік құбылыстарды ашқаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for his services to Theoretical Physics, and especially for his discovery of the law of the photoelectric effect	[27]
1922		Нильс Бор	Атомдар құрылымы мен олардан шығатын сәулеленуді зерттеген еңбегі үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for his services in the investigation of the structure of atoms and of the radiation emanating from them	[28]
1923		Роберт Эндрюс Милликен	Қарапайым электр зарядын және фотоэлектрлік эффектілерді анықтаудағы жұмысы үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for his work on the elementary charge of electricity and on the photoelectric effect	[29]
1924		Манне Сигбан	Рентгендік спектроскопия саласындағы ашулары және барлаулары үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for his discoveries and research in the field of X-ray spectroscopy	[30]
1925		Джеймс Франк	Атомы бар электрондардың соқтығысу заңдарын ашқаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for their discovery of the laws governing the impact of an electron upon an atom	[31]
		Густав Людвиг Герц (1926 ж. берілді)
1926		Жан Батист Перрен	Материяның дискретті құрылымын зерттегені үшін, әсіресе седиментациялық тепе-теңдігін ашқаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for his work on the discontinuous structure of matter, and especially for his discovery of sedimentation equilibrium	[32]
1927		Артур Холли Комптон	Өзінің атымен аталатын эффектіні ашқаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for his discovery of the effect named after him	[33]
		Чарлз Томсон Риз Вильсон	Бу конденсациясы арқылы электрмен зарядталған бөлшектердің траекториясын көрнекі анықтау әдісі үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for his method of making the paths of electrically charged particles visible by condensation of vapour
1928		Оуэн Уилланс Ричардсон (1929 ж. берілді)	Термиондық құбылыстарға арналған жұмыстары, әсіресе, өзінің атымен аталатын заңды ашқаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for his work on the thermionic phenomenon and especially for the discovery of the law named after him	[34]
1929		Луи де Бройль	Электрондардың толқындық табиғатын ашқаны үшін (Корпускулярлық-толқындық дуализм қараңыз) Түпнұсқасы  (ағыл.)   for his discovery of the wave nature of electrons	[35]

1930-шы

Жыл	Суреті	Ел, лауреат	Марапаттау негіздемесі	Ақпарат қайнары
1930		Чандрасекхара Венката Раман	Оның құрметіне аталған әсерді ашқаны үшін және шашырау туралы жұмысы үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for his work on the scattering of light and for the discovery of the effect named after him	[36]
1931		Сыйлық берілмеді	Қолма-қол қаражаттар арнайы қор бөліміне енгізілген.	[37]
1932		Вернер Карл Гейзенберг	Оны басқалардың арасында қолдану, сутегінің аллотропиялық пішіндерінің ашылуына алып келген кванттық механиканы ашқаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for the creation of quantum mechanics, the application of which has, inter alia, led to the discovery of the allotropic forms of hydrogen	[38]
1933		Эрвин Шредингер	Атом теориясының жаңа өнімді формаларын ашқаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for the discovery of new productive forms of atomic theory	[39]
		Поль Дирак
1934		Сыйлық берілмеді	Қолма-қол ақша қаражаттар арнайы қор бөліміне (2/3) және Нобель қорына (1/3) енгізілген	[40]
1935		Джеймс Чедвик	Нейтронды ашқаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for the discovery of the neutron	[41]
1936		Виктор Франц Гесс	Ғарыштық сәулелерді ашқаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for his discovery of cosmic radiation	[42]
		Карл Дейвид Андерсон	Позитронды ашқаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for his discovery of the positron
1937		Клинтон Джозеф Дэвиссон	Кристаллдардағы электрондардың дифракциясын ашқаны үшін (Корпускулалық-толқындық дуализмді қараңыз) Түпнұсқасы  (ағыл.)   for their experimental discovery of the diffraction of electrons by crystals	[43]
		Джордж Паджет Томсон
1938		Энрико Ферми	Нейтрондарды сәулелендіру кезінде жаңа радиоактивті элементтердің бар екендігі дәлелдешені үшін және осымен байланысты баяу нейтрондар туындататын ядролық реакцияларды ашқаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for his demonstrations of the existence of new radioactive elements produced by neutron irradiation, and for his related discovery of nuclear reactions brought about by slow neutrons	[44]
1939		Эрнест Орландо Лоуренс	Циклотронды ойлап тапқаны үшін және оны жетілдіргені үшін және пайдалану арқылы, әсіресе жасанды радиоактивті элементтерге қатысты жеткен нәтижелері үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for the invention and development of the cyclotron and for results obtained with it, especially with regard to artificial radioactive elements	[45]

1940-шы

Жыл	Суреті	Ел, лауреат	Марапаттау негіздемесі	Ақпарат қайнары
1940		Сыйлық берілмеді	Қолма-қол ақша қаражаттар арнайы қор бөліміне (2/3) және Нобель қорына (1/3) енгізілген	[46]
1941				[47]
1942				[48]
1943		Отто Штерн	Молекулярлық шоқтық әдісін дамытуға қосқан үлесі үшін және протондардың магниттік моментін ашқаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for his contribution to the development of the molecular ray method and his discovery of the magnetic moment of the proton	[49]
1944		Исидор Айзек Раби	Атомдық ядролардың магниттік қасиеттерін өлшеу кезінде резонантық әдісі үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for his resonance method for recording the magnetic properties of atomic nuclei	[50]
1945		Вольфганг Паули	Оның атындағы, тыйым салу қағидатын ашқаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for the discovery of the Exclusion Principle, also called the Pauli principle	[51]
1946		Перси Уильямс Бриджмен	Өте жоғары қысым жасауға мүмкіндік беретін аппаратты ойлап тапқаны үшін және жоғары қысымға байланысты физикада жасалған жаңалықтары үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for the invention of an apparatus to produce extremely high pressures, and for the discoveries he made there within the field of high pressure physics	[52]
1947		Эдуард Виктор Эплтон	Атмосфераның жоғары қабаттар физикасын зерттегені, әсіресе Эплтон деп аталатын қабатты ашқаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for his investigations of the physics of the upper atmosphere especially for the discovery of the so-called Appleton layer	[53]
1948		Патрик Мейнард Стюарт Блэкетт	Вильсон камералық әдісін жақсартуға, сондай-ақ ядролық физика және ғарыштық сәулелену физика байланысты жасалған ашулары үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for his development of the Wilson cloud chamber method, and his discoveries therewith in the fields of nuclear physics and cosmic radiation	[54]
1949		Хидэки Юкава	Ядролық күштер бойынша теориялық жұмыстарының негізінде мезондардың бар екендігіне болжам жасағаны үшін (Юкавы әлеуетін қараңыз) Түпнұсқасы  (ағыл.)   for his prediction of the existence of mesons on the basis of theoretical work on nuclear forces	[55]

1950-ші

Жыл	Суреті	Ел, лауреат	Марапаттау негіздемесі	Ақпарат қайнары
1950		Сесил Фрэнк Пауэлл	Ядролық процестерді мен ашылуы зерттеудің фотографиялық әдісін дамытқаны үшін және бұл әдістің көмегімен жүзеге асырылатын мезондарды ашқаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for his development of the photographic method of studying nuclear processes and his discoveries regarding mesons made with this method	[56]
1951		Джон Дуглас Кокрофт	Ядроларды жасанды үдетілген атом бөлшектермен айналдыру бойынша ғылыми-зерттеу жұмысы үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for their pioneer work on the transmutation of atomic nuclei by artificially accelerated atomic particles	[57]
		Эрнест Томас Синтон Уолтон
1952		Феликс Блох	Қуатты ядролық магниттік өлшеудің жаңа әдістерін дамытқаны үшін мен осымен байланысты ашылулар үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for their development of new methods for nuclear magnetic precision measurements and discoveries in connection therewith	[58]
		Эдуард Миллс Парселл
1953		Фриц Цернике	Фазалық контраст әдісін негізін қалағаны үшін, әсіресе [[Фазалық контрасттық микроскоп[фазалық контрасттық микроскоп]]ты ойлап тапқаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for his demonstration of the phase contrast method, especially for his invention of the phase contrast microscope	[59]
1954		Макс Борн	Ықтималдық амплитудасы, әсіресе кванттық механикадағы іргелі зерттеулер үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for his fundamental research in quantum mechanics, especially for his statistical interpretation of the wavefunction	[60]
		Вальтер Боте	Ғарыштық сәулелерді анықтаудағы кездейсоқтық әдісі және байланысты ашылулар үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for the coincidence method and his discoveries made therewith
1955		Уиллис Юджин Лэмб	Сутегі спектрінің жұқа құрылымына байланысты ашылулар үшін (Қар. Лэмбов ауысуы) Түпнұсқасы  (ағыл.)   for his discoveries concerning the fine structure of the hydrogen spectrum	[61]
		Поликарп Куш	Электронның магнит моментін дәл анықтағаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for his precision determination of the magnetic moment of the electron
1956		Уильям Брэдфорд Шокли	Жартылай өткізгіштерді зерттегені және транзисторлық әсердің ашылуы үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for their researches on semiconductors and their discovery of the transistor effect	[62]
		Джон Бардин
		Уолтер Хаузер Браттейн
1957		Янг Чжэньнин	Бөлшектер физикасында маңызды ашылуларға әкелген паритет заңдарын терең зерделегені үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for their penetrating investigation of the so-called parity laws which has led to important discoveries regarding the elementary particles	[63]
		Ли Чжэндао
1958		Павел Алексеевич Черенков	Вавилов — Черенков әсерін ашқаны және жарықтандырғаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for the discovery and the interpretation of the Cherenkov effect	[64]
		Илья Михайлович Франк
		Игорь Евгеньевич Тамм
1959		Эмилио Джино Сегре	Антипротонды ашқаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for their discovery of the antiproton	[65]
		Оуэн Чемберлен

1960-ші

Жыл	Суреті	Ел, лауреат	Марапаттау негіздемесі	Ақпарат қайнары
1960		Дональд Артур Глазер	Көпіршікті камераны ойлап тапқаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for the invention of the bubble chamber	[66]
1961		Роберт Хофштадтер	Атом ядроларындағы электрондардың шашырауына арналған іргелі зерттеулері және онымен байланысты, нуклондардың құрылымына қатысты жаңалықтары үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for his pioneering studies of electron scattering in atomic nuclei and for his thereby achieved discoveries concerning the structure of the nucleons	[67]
		Рудольф Людвиг Мессбауэр	Гамма сәулеленудің резонанстық жұтылуын зерттегені үшін және осыған байланысты ашылулары, өз атымен аталатын эффектіні тапқаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for his researches concerning the resonance absorption of gamma radiation and his discovery in this connection of the effect which bears his name
1962		Лев Ландау	Конденсацияланған күйлер бойынша инновациялық теориясы үшін, әсіресе сұйық гелий бойынша Түпнұсқасы  (ағыл.)   for his pioneering theories for condensed matter, especially liquid helium	[68]
1963		Юджин Вигнер (сыйлықтың 1⁄2-і)	Атом ядросының теориясына және элементар бөлшектер қосқан үлесі үшін, әсіресе симметрияның іргелі қағидаттарын ашқаны және қолданғаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for his contributions to the theory of the atomic nucleus and the elementary particles, particularly through the discovery and application of fundamental symmetry principles	[69]
		Мария Гепперт-Майер (сыйлықтың 1⁄4-і)	Ядро қабығы құрылымының теориясына қатысты ашылулары үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for their discoveries concerning nuclear shell structure
		Ханс Йенсен (сыйлықтың 1⁄4-і)
1964		Чарлз Хард Таунс (сыйлықтың 1⁄2-і)	Лазер-мазерлік принципінде генераторлар мен күшейткіштердің құрылуына алып келген кванттық электроникадағы іргелі жұмыстары үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for fundamental work in the field of quantum electronics, which has led to the construction of oscillators and amplifiers based on the maser-laser principle	[70]
		Николай Басов (сыйлықтың 1⁄4-і)
		Александр Прохоров (сыйлықтың 1⁄4-і)
1965		Синъитиро Томонага	Бөлшектер физикасындағы терең салдарға ие болған кванттық электродинамикадағы іргелі жұмыстары үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for their fundamental work in quantum electrodynamics, with deep-ploughing consequences for the physics of elementary particles	[71]
		Джулиан Швингер
		Ричард Фейнман
1966		Альфред Кастлер	Атомдардағы Герц резонанстарының оптикалық зерттеу әдістерін ашқаны және дамытқаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for the discovery and development of optical methods for studying Hertzian resonances in atoms	[72]
1967		Ханс Альбрехт Бете	Ядролық реакциялар теориясына қосқан үлесі үшін, әсіресе жұлдыздардың энергия көздері туралы жаңалықтары үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for his contributions to the theory of nuclear reactions, especially his discoveries concerning the energy production in stars	[73]
1968		Луис Альварес	Элементар бөлшектер физикасына қосқан шешуші үлесі үшін, жекелей алғанда резонанстардың үлкен санының, сутегі көпіршік камерасы және деректерді өңдеудің дамытылған әдіснамасын қолдану арқылы мүмкін болған, ашылуы үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for his decisive contributions to elementary particle physics, in particular the discovery of a large number of resonance states, made possible through his development of the technique of using hydrogen bubble chamber and data analysis	[74]
1969		Марри Гелл-Ман	Элементар бөлшектердің өзара жіктелуі және олардың әрекеттесуіне қатысты ашылулары үшін (Сегіздік жолы (физика) қараңыз) Түпнұсқасы  (ағыл.)   for his contributions and discoveries concerning the classification of elementary particles and their interactions	[75]

1970-ші

Жыл	Суреті	Ел, лауреат	Марапаттау негіздемесі	Ақпарат қайнары
1970		Ханнес Альфвен	Магниттік гидродинамикадағы Іргелі жұмыстары мен ашылулары үшін, және олардың плазма физикасының әр түрлі салаларындағы жемісті үлесі үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for fundamental work and discoveries in magneto-hydrodynamics with fruitful applications in different parts of plasma physics	[76]
		Луи Эжен Феликс Неель	Антиферромагнетизм және Ферромагнетизм қатысты іргелі еңбектері және соңына [|Қатты дене физикасы|қатты дене физикасы]] саласында маңызды қосымшалар алып келгені үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for fundamental work and discoveries concerning antiferromagnetism and ferrimagnetism which have led to important applications in solid state physics
1971		Денеш Габор	Голографиялық әдісті ойлап тапқаны және жетілдіргені үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for his invention and development of the holographic method	[77]
1972		Джон Бардин	Әдетте БКШ теориясы деп аталатын асқын өткішгіштік теориясын құрғаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for their jointly developed theory of superconductivity, usually called the BCS-theory	[78]
		Леон Нил Купер
		Джон Роберт Шриффер
1973		Брайан Дэвид Джозефсон (сыйлықтың 1⁄2-і)	Тоннель кедергі арқылы өтетін асқын өткізгіштердің қасиеттерін теориялық болжағаны үшін, Атап айтқанда Әдетте Джозефсон әсері деп аталатын құбылыстарды Түпнұсқасы  (ағыл.)   for his theoretical predictions of the properties of a supercurrent through a tunnel barrier, in particular those phenomena which are generally known as the Josephson effect	[79]
		Лео Эсаки (сыйлықтың 1⁄4-і)	Тиісінше эксперимент барысында жартылай өткізгіштер мен асқын өткізгіштердегі туннелдік құбылыстарды ашқаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for their experimental discoveries regarding tunneling phenomena in semiconductors and superconductors, respectively
		Айвор Джайевер (сыйлықтың 1⁄4-і)
1974		Мартин Райл	Ғылыми бақылаулар мен өнертабыстарының нәтижелері үшін, атап айтқанда, апертуралы синтез әдісі үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for his observations and inventions, in particular of the aperture synthesis technique	[80]
		Энтони Хьюиш	Пульсарларды ашудағы оның шешуші рөлі үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for his decisive role in the discovery of pulsars
1975		Оге Нильс Бор	Атом ядросындағы жеке бөлшектердің ұжымдық қозғалысы мен жеке қозғалысының арасындағы өзара байланысты ашқаны және бұл қарым-қатынас негізінде атом ядросы теориясының дамытқаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for the discovery of the connection between collective motion and particle motion in atomic nuclei and the development of the theory of the structure of the atomic nucleus based on this connection	[81]
		Бен Рой Моттельсон
		Лео Джеймс Рейнуотер
1976		Бертон Рихтер	Жаңа типті ауыр элементар бөлшектердің ашылуына қосқан іргелі үлесі үшін (J/ψ-мезонды қараңыз) Түпнұсқасы  (ағыл.)   for their pioneering work in the discovery of a heavy elementary particle of a new kind	[82]
		Сэмюэл Тинг
1977		Филип Уоррен Андерсон	Магниттік және реттелмеген жүйелердің электрондық құрылымын іргелі теориялық зерттеулері үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for their fundamental theoretical investigations of the electronic structure of magnetic and disordered systems	[83]
		Невилл Франсис Мотт
		Джон Ван Флек
1978		Пётр Капица (сыйлықтың 1⁄2-і)	Төмен температуралар физикасы саласындағы іргелі өнертабысы және жаңалықтары үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for his basic inventions and discoveries in the area of low-temperature physics	[84]
		Арно Аллан Пензиас (сыйлықтың 1⁄4-і)	Реликті сәулеленуді ашқаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for their discovery of cosmic microwave background radiation
		Роберт Вудро Вильсон (сыйлықтың 1⁄4-і)
1979		Шелдон Ли Глэшоу	Элементар бөлшектер арасындағы бірыңғай әлсіз және электромагниттік өзара әрекеттесу теориясына қосқан үлесі үшін, оның ішінде бейтарап әлсіз токтарды болжағаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for their contributions to the theory of the unified weak and electromagnetic interaction between elementary particles, including, inter alia, the prediction of the weak neutral current	[85]
		Әбдус Салам
		Стивен Вайнберг

1980-ші

Жыл	Суреті	Ел, лауреат	Марапаттау негіздемесі	Ақпарат қайнары
1980		Джеймс Уотсон Кронин	Бейтарап K-мезондардің ыдырауындағы симметрияның негізгі принциптерінің бұзушылықтарын ашқаны үшін (CP-симметриясының бұзылуы қараңыз) Түпнұсқасы  (ағыл.)   for the discovery of violations of fundamental symmetry principles in the decay of neutral K-mesons	[86]
		Вал Логсден Фитч
1981		Николас Бломберген (сыйлықтың 1⁄4-і)	Лазерлік спектроскопияның дамуына үлес қосқаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for their contribution to the development of laser spectroscopy	[87]
		Артур Леонард Шавлов (сыйлықтың 1⁄4-і)
		Кай Сигбан (сыйлықтың 1⁄2-і)	Жоғары айқын электрондық спектроскопия дамытуға қосқан үлесі үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for his contribution to the development of high-resolution electron spectroscopy
1982		Кеннет Вильсон	Фазалық ауысуларға байланысты сыни құбылыстар теориясы үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for his theory for critical phenomena in connection with phase transitions	[88]
1983		Субраманьян Чандрасекар	Жұлдызды эволюция және құрылымдағы маңызды рөл атқаратын физикалық процестерге жасаған теориялық зерттеулері үшін (Чандрасекара шегін қараңыз) Түпнұсқасы  (ағыл.)   for his theoretical studies of the physical processes of importance to the structure and evolution of the stars	[89]
		Уильям Альфред Фаулер	Әлемдік химиялық элементтердің қалыптасуы үшін маңызы бар ядролық реакцияларды теориялық және эксперименттік зерттегені үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for his theoretical and experimental studies of the nuclear reactions of importance in the formation of the chemical elements in the universe
1984		Карло Руббиа	W- және Z-өрістерінің кванттары - әлсіз өзара әрекеттесуінің ашылуына әкелген ірі жобада шешуші үлес қосқаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for their decisive contributions to the large project, which led to the discovery of the field particles W and Z, communicators of weak interaction	[90]
		Симон ван дер Мер
1985		Клаус фон Клитцинг	Кванттық Холл әсерін ашқаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for the discovery of the quantized Hall effect	[91]
1986		Эрнст Руска (сыйлықтың 1⁄2-і)	Электрондық оптика бойынша Іргелі еңбегі үшін және бірінші электрондық микроскопты жасағаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for his fundamental work in electron optics, and for the design of the first electron microscope	[92]
		Герд Бинниг (сыйлықтың 1⁄4-і)	Сканерленген туннельдік микроскопты ойлап тапқаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for their design of the scanning tunneling microscope
		Генрих Рорер (сыйлықтың 1⁄4-і)
1987		Георг Беднорц	Керамикалық материалдардағы асқын өткізгіштік ашу арқылы физикада маңызды серпінді ашылуы жасағаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for their important break-through in the discovery of superconductivity in ceramic materials	[93]
		Карл Мюллер
1988		Леон Ледерман	Нейтриндық сәуле әдісін ашқаны үшін және мюонды нейтрино әдісін ашу арқылы лептондардың дублетті құрылымын дәлелдегені үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for the neutrino beam method and the demonstration of the doublet structure of the leptons through the discovery of the muon neutrino	[94]
		Мелвин Шварц
		Джек Стейнбергер
1989		Норман Рамзей (сыйлықтың 1⁄2-і)	Бөлінген тербелмелі өрістер әдісін дамытқаны үшін және оны сутегі мазерінде және басқа да атомдық сағаттардан пайдалануғаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for the invention of the separated oscillatory fields method and its use in the hydrogen maser and other atomic clocks	[95]
		Ханс Демельт (сыйлықтың 1⁄4-і)	Бірыңғай иондарды сақтау әдісін дамытқаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for the development of the ion trap technique
		Вольфганг Пауль (сыйлықтың 1⁄4-і)

1990-шы

Жыл	Суреті	Ел, лауреат	Марапаттау негіздемесі	Ақпарат қайнары
1990		Джером Фридман	Бөлшектер физикасыдағы кварктік дамыту моделін үшін маңызы зор болған протондар мен байланыстырылған нейтрондардың электрондардың терең икемсіз шашырауындағы жаңашыл зерттеулері үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for their pioneering investigations concerning deep inelastic scattering of electrons on protons and bound neutrons, which have been of essential importance for the development of the quark model in particle physics	[96]
		Генри Кендалл
		Ричард Тейлор
1991		Пьер Жиль де Жен	Қарапайым жүйелердегі құбылыстарды зерттеу үшін әзірленген әдістері, мысалы, сұйық кристаллдар мен полимерлер сияқты материяның неғұрлым күрделі нысандарында қорытылуы мүмкін екенін тапқаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for discovering that methods developed for studying order phenomena in simple systems can be generalized to more complex forms of matter, in particular to liquid crystals and polymers	[97]
1992		Жорж Шарпак	Детекторларды ойлап тапқаны және жетілдіргені, атап айтқанда, тізбекті пропорционалды камералар үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for his invention and development of particle detectors, in particular the multiwire proportional chamber	[98]
1993		Рассел Халс	Гравитацияны зерделеуде жаңа мүмкіндіктер берген пульсарлардың жаңа типін ашқаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for the discovery of a new type of pulsar, a discovery that has opened up new possibilities for the study of gravitation	[99]
		Джозеф Тейлор кіш.
1994		Бертрам Брокхауз	Нейтронды спектроскопияны құрғаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for the development of neutron spectroscopy	[100]
		Клиффорд Шалл	Нейтронды дифракция әдісін құрғаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for the development of the neutron diffraction technique
1995		Мартин Перл	Тау-лептонды ашқаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for the discovery of the tau lepton	[101]
		Фредерик Райнес	Тәжірибе кезінде нейтрино ашқаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for the detection of the neutrino
1996		Дэвид Ли	Гелий-3-тің асқын ағынын ашқаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for their discovery of superfluidity in helium-3	[102]
		Дуглас Ошеров
		Роберт Ричардсон
1997		Стивен Чу	Лазерлік жарық арқылы атомдарды салқындату және тұзақтау әдісін құрғаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for development of methods to cool and trap atoms with laser light	[103]
		Клод Коэн-Таннуджи
		Уильям Филлипс
1998		Роберт Лафлин	Бөлшек электр заряды бар қозушы қозғалған кванттық сұйықтың жаңа пішінін ашқаны үшін (Холлдың кванттық тиімділігін қараңыз) Түпнұсқасы  (ағыл.)   for their discovery of a new form of quantum fluid with fractionally charged excitations	[104]
		Хорст Штермер
		Дэниел Цуи
1999		Герард’т Хоофт	Электрлік әлсіз өзара әрекеттесудің кванттық құрылымын түсіндіргені үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for elucidating the quantum structure of electroweak interactions in physics	[105]
		Мартинус Велтман

2000-шы

Жыл	Суреті	Ел, лауреат	Марапаттау негіздемесі	Ақпарат қайнары
2000		Жорес Алферов (сыйлықтың 1⁄4-і)	Жоғары жиілікті тізбектерде және оптоэлектроникада пайдаланылатын жартылай өткізгіш гетероқұрылымдарды дамытқаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for developing semiconductor heterostructures used in high-speed- and optoelectronics	[106]
		Герберт Кремер (сыйлықтың 1⁄4-і)
		Джек Килби (сыйлықтың 1⁄2-і)	Интегралдық схема өнертабысына қатысқаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for his part in the invention of the integrated circuit
2001		Эрик Корнелл	Сілтілік металдардың сұйылту газдарындағы Бозе-Эйнштейн конденсациясына қол жеткізкені мен конденсаттардың қасиеттеріне жасаған қарапайым іргелі зерттеулері үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for the achievement of Bose-Einstein condensation in dilute gases of alkali atoms, and for early fundamental studies of the properties of the condensates	[107]
		Вольфганг Кеттерле
		Карл Виман
2002		Раймонд Дэвис кіші (сыйлықтың 1⁄4-і)	Астрофизикаға жасаған жаңашыл үлесі үшін, атап айтқанда, ғарыштық нейтриноларды анықтағаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for pioneering contributions to astrophysics, in particular for the detection of cosmic neutrinos	[108]
		Масатоси Косиба (сыйлықтың 1⁄4-і)
		Риккардо Джаккони (сыйлықтың 1⁄2-і)	Ғарыштық рентген сәулелерінің көздерінің ашылуына әкелген астрофизика саласындағы зерттеулері үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for pioneering contributions to astrophysics, which have led to the discovery of cosmic X-ray sources
2003		Алексей Абрикосов	Сұйықтардың өткішгіштігі және сұйықтықтардың артық ағыны теориясына қосқан жаңашыл үлесі үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for pioneering contributions to the theory of superconductors and superfluids	[109]
		Виталий Гинзбург
		Энтони Леггетт
2004		Дэвид Гросс	Күшті өзара іс-қимыл теориясындағы асимптотикалық бостандықты ашқаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for the discovery of asymptotic freedom in the theory of the strong interaction	[110]
		Дэвид Политцер
		Фрэнк Вильчек
2005		Рой Глаубер (сыйлықтың 1⁄2-і)	Оптикалық когеренттіліктің кванттық теориясына қосқан үлесі үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for his contribution to the quantum theory of optical coherence	[111]
		Джон Холл (сыйлықтың 1⁄4-і)	Лазерлік дәл спектроскопияны, соның ішінде оптикалық стандарттар жиілігіндегі (оптикалық тарақтар) жарық жылжуын дәл есептеу техникасын дамытуға қосқан үлесі үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for their contributions to the development of laser-based precision spectroscopy, including the optical frequency comb technique
		Теодор Хенш (сыйлықтың 1⁄4-і)
2006		Джон Мазер	Спектрдің қараденелік пішінін және ғарыштық микротолқынды фондық сәулелену анизотропиясын ашқаннан үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for their discovery of the blackbody form and anisotropy of the cosmic microwave background radiation	[112]
		Джордж Смут
2007		Альбер Ферт	Алып магнит кедергісінің әсерін ашқаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for the discovery of giant magnetoresistance	[113]
		Петер Грюнберг
2008		Еитиро Намбу (сыйлықтың 1⁄2-і)	Субатомдық физикадағы симметрияның риясыз бұзылу механизмін ашқаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for the discovery of the mechanism of spontaneous broken symmetry in subatomic physics	[114]
		Макото Кобаяси (сыйлықтың 1⁄4-і)	Табиғатта кварктердің кем дегенде үш буыны болатынын болжауға мүмкіндік берген бұзылу симметриясының көзін ашқаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for the discovery of the origin of the broken symmetry which predicts the existence of at least three families of quarks in nature
		Тосихидэ Маскава (сыйлықтың 1⁄4-і)
2009		Чарльз Куэн Као (сыйлықтың 1⁄2-і)	Оптикалық байланыс қажеттіліктері үшін талшықтардағы жарықтың берілуі туралы революциялық жетістіктері үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for groundbreaking achievements concerning the transmission of light in fibers for optical communication	[115]
		Уиллард Бойл (сыйлықтың 1⁄4-і)	Суретті тіркеу үшін жартылай өткізгіш тізбегі - CCD сенсорды ашқаны Түпнұсқасы  (ағыл.)   for the invention of an imaging semiconductor circuit – the CCD sensor
		Джордж Смит (сыйлықтың 1⁄4-і)

2010-шы

Жыл	Суреті	Ел, лауреат	Марапаттау негіздемесі	Ақпарат қайнары
2010		Андрей Гейм	Екі өлшемді материал графенді зерттеудегі жаңашыл тәжірибелері үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for groundbreaking experiments regarding the two-dimensional material graphene	[116] [117]
		Константин Новоселов
2011		Сол Перлмуттер (сыйлықтың 1⁄2-і)	Жоғарғы жаңа жұлдыздарды алыс бақылау арқылы ғалам жедел кеңейюін ашқаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for the discovery of the accelerating expansion of the Universe through observations of distant supernovae	[118]
		Брайан Шмидт (сыйлықтың 1⁄4-і)
		Адам Рисс (сыйлықтың 1⁄4-і)
2012		Серж Арош	Жеке кванттық жүйелерді өлшеуге мүмкін берген және кванттық жүйелерді басқаруды дамытқан серпінді технологиялары үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for ground-breaking experimental methods that enable measuring and manipulation of individual quantum systems	[119]
		Дэвид Вайнленд
2013		Франсуа Энглер	Бізге элементар бөлшектердің массасының шығу тегін түсінуге көмектесетін, CERN-дегі Үлкен адрондық коллайдердегі ATLAS және CMS эксперименттерінде Хиггс бозонының жақында ашылуы растаған механизмді теориялық ашқаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for the theoretical discovery of a mechanism that contributes to our understanding of the origin of mass of subatomic particles, and which recently was confirmed through the discovery of the predicted fundamental particle, by the ATLAS and CMS experiments at CERN's Large Hadron Collider	[120]
		Питер Хиггс
2014		Исаму Акасаки	Жарқын және энерготиімді ақ жарық көздерін пайда болуына алып келген тиімді көк жарық диодын ойлап тапқан өнертабысы үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for the invention of efficient blue light-emitting diodes which has enabled bright and energy-saving white light sources	[121]
		Хироси Амано
		Сюдзи Накамура
2015		Такааки Кадзита	Нейтрино массасын бар екенін көрсететін, нейтрино осцилляцияларын ашқаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for the discovery of neutrino oscillations, which shows that neutrinos have mass	[122]
		Артур Макдональд
2016		Дэйвид Таулесс (1⁄2 жүлде)	Топологиялық фазалық ауысуды және материяның топологиялық фазаларын теориялық ашқаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for theoretical discoveries of topological phase transitions and topological phases of matter	[123]
		Данкан Холдейн (1⁄4 жүлде)
		Джон Костерлиц (1⁄4 жүлде)
2017		Райнер Вайс (1⁄2 жүлде)	"LIGO детекторына шешуші үлес қосқаны үшін және гравитациялық толқындағы бақылаулары үшін" Түпнұсқасы  (ағыл.)   for decisive contributions to the LIGO detector and the observation of gravitational waves	[124]
		Кип Торн (1⁄4 жүлде)
		Барри Бариш (1⁄4 жүлде)
2018		Артур Ашкин (1⁄2 жүлде)	"Лазерлік физика саласындағы жаңашыл өнертабыстары үшін, атап айтқанда, оптикалық пинцеті үшін және оларды биологиялық жүйелерге қолданғаны үшін" Түпнұсқасы  (ағыл.)   for the optical tweezers and their application to biological systems	[125]
		Жерар Муру (1⁄4 жүлде)	"лазерлік физика саласындағы жаңашыл өнертабыстары үшін, атап айтқанда, «жоғары интенсивті, ультра қысқа оптикалық импульстарды генерациялау әдісі» үшін" Түпнұсқасы  (ағыл.)   for their method of generating high-intensity, ultra-short optical pulses
		Донна Стрикленд (1⁄4 жүлде)
2019		Джим Пиблз (1⁄2 жүлде)	"физикалық космологиядағы теориялық жаңалықтар үшін" Түпнұсқасы  (ағыл.)   for theoretical discoveries in physical cosmology	[126]
		Мишель Майор (1⁄4 жүлде)	"Күн түріндегі жұлдыз айналасында экзопланеталық ашылуы үшін" Түпнұсқасы  (ағыл.)   for the discovery of an exoplanet orbiting a solar-type star
		Дидье Кело (1⁄4 жүлде)

2020-шы

Жыл	Суреті	Ел, лауреат	Марапаттау негіздемесі	Ақпарат қайнары
2020		Роджер Пенроуз (1931) (1⁄2 жүлде)	Қара құрдым пайда болуы жалпы салыстырмалылық теориясының сенімді болжамы екенін анықтау үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for the discovery that black hole formation is a robust prediction of the general theory of relativity	[127]
		Райнхард Генцель (1952) (1⁄4 жүлде)	Біздің галактиканың орталығында супермассивті актам нысанды ашқаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for the discovery of a supermassive compact object at the centre of our galaxy
		Андреа Гез (1965) (1⁄4 жүлде)
2021		Джорджо Паризи (1948) (1⁄2 жүлде)	Физикалық жүйелердегі атомнан планетарлық масштабқа дейінгі бұзылулар мен ауытқулардың өзара әрекеттесуін ашқаны үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for the discovery of the interplay of disorder and fluctuations in physical systems from atomic to planetary scales.	[128][129]
		Сюкуро Манабэ (1931) (1⁄4 жүлде)	Жер климатын физикалық модельдеу, өзгергіштікті сандық бағалау және жаһандық жылынуды сенімді болжау үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for the physical modelling of Earth's climate, quantifying variability and reliably predicting global warming.
		Клаус Хассельман (1931) (1⁄4 жүлде)
2022		Ален Аспе (1947) (1⁄3 жүлде)	Шатастырылған фотондармен эксперименттер жүргізу, Белл теңсіздігінің бұзылуын принципін анықтау және кванттық информатикадағы жаңашылдығы үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for experiments with entangled photons, establishing the violation of Bell inequalities and pioneering quantum information science	[130][131]
		Джон Клаузер (1942) (1⁄3 жүлде)
		Антон Цайлингер (1945) (1⁄3 жүлде)
2023		Анн Л’Юилье (1958) (1⁄3 жүлде)	Заттағы электрондардың динамикасын зерттеу үшін жарықтың аттосекундтық импульстарын тудыратын эксперименттік әдістер үшін Түпнұсқасы  (ағыл.)   for experimental methods that generate attosecond pulses of light for the study of electron dynamics in matter	[132][133][134]
		Ференц Краус (1962) (1⁄3 жүлде)
		Пьер Агостини (1941) (1⁄3 жүлде)

Ел бойынша статистика

бір азаматтығы ғана бар лауреаттар

бір мемлекетке ғана тиесілі емес лауреаттар

Қызықты фактілер

• Физика саласында Нобель сыйлығының тарихында лауреаттар арасында екі әйел бар — 1903 жылы Мария Кюри, ол тіпті бірінші Нобель сыйлығын алған әйел-лауреат, және Мария Гепперт-Майер 1963 жылы алған.^[3]
• Физика саласында Нобель сыйлығын екі рет алған тек Джон Бардин — 1956 және 1972 жылдары алған.^[3]
• Физика саласында Нобель сыйлығының марапаттау кезіндегі ең жас лауреаты және тіпті бар лауреаттар арасында Уильям Лоренс Брэгг, ол сыйлықты 1915 жылы өзінің әкесі Уильямом Генри Брэгпен небәрі 25 жасында алған.^[3]
• Марапаттау кезіндегі ең егде лауреат Раймонд Дэвис атанды, оған сыйлық 2002 жылы 88 жасында берілді.^[3]
• Лауреаттар ішінде ең ұзақ өмір сүрген, сыйлықты 1964 жылы алған Чарлз Таунс, ол 2014 жылы 99 жасқа толды. Ең аз өмір сүрген 1903 жылғы лауреат Пьер Кюри, 1906 жылы қайғылы жағдайда 46 жасында жол апатынан қаза тапты.
• Физика және барлық Нобель сыйлығының лауреатының ішінде ең ұзақ өмір сүрген 1929 жылы Нобель сыйлығының алған Луи де Бройль, ол 1987 жылы қайтыс болды.

Дереккөздер

1. Альфред Нобельдің өсиеті  (орыс.). nobeliat.ru. Басты дереккөзінен мұрағатталған 4 тамыз 2012. Тексерілді, 6 шілде 2012.
2. Alfred Nobels testamente  (швед.). Нобелевский фонд. Басты дереккөзінен мұрағатталған 4 тамыз 2012. Тексерілді, 6 шілде 2012.
3. Facts on the Nobel Prize in Physics. Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 3 ақпан 2012. Тексерілді, 18 маусым 2012.
4. Nomination of the Laureates in Economics. The Nobel Foundation. Басты дереккөзінен мұрағатталған 16 шілде 2011. Тексерілді, 14 қазан 2012.
5. Statutes for The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel approved by the Crown on the 19th day of желтоқсан 1968. The Nobel Foundation. Басты дереккөзінен мұрағатталған 20 қазан 2007. Тексерілді, 18 қазан 2007.
6. Nomination and Selection of the Laureates in Economics. The Nobel Foundation. Басты дереккөзінен мұрағатталған 13 қазан 2007. Тексерілді, 18 қазан 2007.
7. The Nobel Prize in Physics 1901  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
8. The Nobel Prize in Physics 1902  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
9. The Nobel Prize in Physics 1903  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
10. The Nobel Prize in Physics 1904  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
11. The Nobel Prize in Physics 1905  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
12. The Nobel Prize in Physics 1906  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
13. The Nobel Prize in Physics 1907  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
14. The Nobel Prize in Physics 1908  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
15. The Nobel Prize in Physics 1909  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
16. The Nobel Prize in Physics 1910  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
17. The Nobel Prize in Physics 1911  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
18. The Nobel Prize in Physics 1912  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
19. The Nobel Prize in Physics 1913  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
20. The Nobel Prize in Physics 1914  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
21. The Nobel Prize in Physics 1915  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
22. The Nobel Prize in Physics 1916  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
23. The Nobel Prize in Physics 1917  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
24. The Nobel Prize in Physics 1918  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
25. The Nobel Prize in Physics 1919  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
26. The Nobel Prize in Physics 1920  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
27. The Nobel Prize in Physics 1921  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
28. The Nobel Prize in Physics 1922  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
29. The Nobel Prize in Physics 1923  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
30. The Nobel Prize in Physics 1924  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
31. The Nobel Prize in Physics 1925  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
32. The Nobel Prize in Physics 1926  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
33. The Nobel Prize in Physics 1927  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
34. The Nobel Prize in Physics 1928  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
35. The Nobel Prize in Physics 1929  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
36. The Nobel Prize in Physics 1930  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
37. The Nobel Prize in Physics 1931  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
38. The Nobel Prize in Physics 1932  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
39. The Nobel Prize in Physics 1933  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
40. The Nobel Prize in Physics 1934  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
41. The Nobel Prize in Physics 1935  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
42. The Nobel Prize in Physics 1936  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
43. The Nobel Prize in Physics 1937  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
44. The Nobel Prize in Physics 1938  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
45. The Nobel Prize in Physics 1939  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
46. The Nobel Prize in Physics 1940  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
47. The Nobel Prize in Physics 1941  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
48. The Nobel Prize in Physics 1942  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
49. The Nobel Prize in Physics 1943  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
50. The Nobel Prize in Physics 1944  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
51. The Nobel Prize in Physics 1945  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
52. The Nobel Prize in Physics 1946  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
53. The Nobel Prize in Physics 1947  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
54. The Nobel Prize in Physics 1948  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
55. The Nobel Prize in Physics 1949  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
56. The Nobel Prize in Physics 1950  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
57. The Nobel Prize in Physics 1951  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
58. The Nobel Prize in Physics 1952  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
59. The Nobel Prize in Physics 1953  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
60. The Nobel Prize in Physics 1954  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
61. The Nobel Prize in Physics 1955  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
62. The Nobel Prize in Physics 1956  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
63. The Nobel Prize in Physics 1957  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
64. The Nobel Prize in Physics 1958  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
65. The Nobel Prize in Physics 1959  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
66. The Nobel Prize in Physics 1960  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
67. The Nobel Prize in Physics 1961  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
68. The Nobel Prize in Physics 1962  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
69. The Nobel Prize in Physics 1963  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
70. The Nobel Prize in Physics 1964  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
71. The Nobel Prize in Physics 1965  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
72. The Nobel Prize in Physics 1966  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
73. The Nobel Prize in Physics 1967  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
74. The Nobel Prize in Physics 1968  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
75. The Nobel Prize in Physics 1969  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
76. The Nobel Prize in Physics 1970  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
77. The Nobel Prize in Physics 1971  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
78. The Nobel Prize in Physics 1972  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
79. The Nobel Prize in Physics 1973  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
80. The Nobel Prize in Physics 1974  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
81. The Nobel Prize in Physics 1975  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
82. The Nobel Prize in Physics 1976  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
83. The Nobel Prize in Physics 1977  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
84. The Nobel Prize in Physics 1978  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
85. The Nobel Prize in Physics 1979  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
86. The Nobel Prize in Physics 1980  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
87. The Nobel Prize in Physics 1981  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
88. The Nobel Prize in Physics 1982  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
89. The Nobel Prize in Physics 1983  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
90. The Nobel Prize in Physics 1984  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
91. The Nobel Prize in Physics 1985  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
92. The Nobel Prize in Physics 1986  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
93. The Nobel Prize in Physics 1987  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
94. The Nobel Prize in Physics 1988  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
95. The Nobel Prize in Physics 1989  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
96. The Nobel Prize in Physics 1990  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
97. The Nobel Prize in Physics 1991  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
98. The Nobel Prize in Physics 1992  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
99. The Nobel Prize in Physics 1993  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
100. The Nobel Prize in Physics 1994  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
101. The Nobel Prize in Physics 1995  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
102. The Nobel Prize in Physics 1996  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
103. The Nobel Prize in Physics 1997  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
104. The Nobel Prize in Physics 1998  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
105. The Nobel Prize in Physics 1999  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
106. The Nobel Prize in Physics 2000  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
107. The Nobel Prize in Physics 2001  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
108. The Nobel Prize in Physics 2002  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
109. The Nobel Prize in Physics 2003  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
110. The Nobel Prize in Physics 2004  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
111. The Nobel Prize in Physics 2005  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
112. The Nobel Prize in Physics 2006  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
113. The Nobel Prize in Physics 2007  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
114. The Nobel Prize in Physics 2008  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
115. The Nobel Prize in Physics 2009  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
116. Нобелевская премия по физике присуждена выходцам из России за создание графена — «Российская газета», 5 қазан 2010
117. The Nobel Prize in Physics 2010  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
118. The Nobel Prize in Physics 2011  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 маусым 2012. Тексерілді, 17 маусым 2012.
119. The Nobel Prize in Physics 2012  (ағыл.). Нобель қоры. Басты дереккөзінен мұрағатталған 14 қазан 2012. Тексерілді, 9 қазан 2012.
120. The Nobel Prize in Physics 2013  (ағыл.). Нобель қоры. Тексерілді, 8 қазан 2013.
121. The Nobel Prize in Physics 2014  (ағыл.). Нобель қоры. Тексерілді, 7 қазан 2014.
122. The Nobel Prize in Physics 2015. Nobel Foundation. Тексерілді, 5 қазан 2015.
123. The Nobel Prize in Physics 2016  (ағыл.). Нобель қоры. Тексерілді, 4 қазан 2016.
124. The Nobel Prize in Physics 2017. Nobel Foundation. Тексерілді, 3 қазан 2017.
125. The Nobel Prize in Physics 2018. Nobel Foundation. Тексерілді, 2 қазан 2018.
126. The Nobel Prize in Physics 2019. Nobel Foundation. Тексерілді, 8 қазан 2019.
127. The Nobel Prize in Physics 2020  (ағыл.). Нобелевский фонд.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 6 қазан 2020.
128. The Nobel Prize in Physics 2021  (ағыл.). Нобелевский фонд.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 4 қазан 2022.
129. Александра Борисова-Сале За 50 лет до Греты: Нобелевскую премию по физике присудили за моделирование климата Земли  (орыс.) (5 октября 2021).(қолжетпейтін сілтеме)
130. Нобелевскую премию по физике присудили ученым из Франции, США и Австрии за исследования в области квантовой механики  (орыс.) (4 октября 2022).(қолжетпейтін сілтеме)
131. The Nobel Prize in Physics 2022  (ағыл.). Нобель қоры.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 4 қазан 2022.
132. The Nobel Prize in Physics 2023. Nobel Foundation (3 қазан 2023).(қолжетпейтін сілтеме)
133. "Contributors [Back cover"]. IEEE Journal of Quantum Electronics 6 (12). 1970. https://ieeexplore.ieee.org/xpl/tocresult.jsp?isnumber=23203. Retrieved 2023-10-03.
134. Вакцины, «фото» электронов и квантовые точки: за что вручили Нобелевские премии // 4 октября 2023

Әдебиет

• Чолаков В. Нобель сыйлықтары: Ғалымдар және ашылулар / Валерий Чолаков; болг. т., А. С. Никольскийден ауд.; Ред. және алғысөзі. хим. ғыл. д-ры А. Н. Шаминдікі. — (Кітапханалық серия). (ауд.)

Сілтемелер

• Ресми сайты Мұрағатталған 16 қаңтардың 2009 жылы.  (ағыл.)
• Ғылым және техника: Нобель лауреаттары: Физика саласында сыйлық