![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Northeast_Caucasus_languages_map_en.svg/langka-640px-Northeast_Caucasus_languages_map_en.svg.png&w=640&q=50)
წახური ენა
From Wikipedia, the free encyclopedia
წახური ენა (თვითდასახელება: цӀаӀхна миз / ts'əxna miz) — ნახურ-დაღესტნურ ენათა ოჯახის ლეზგიურ ენათა ჯგუფის ერთ-ერთი ენა.
წახური ენა цӀаӀхна миз / ts'əxna miz | |
გავრცელებულია | ![]() ![]() |
ლინგვისტური კლასიფიკაცია | ნახურ-დაღესტნური ენები
|
დამწერლობის სისტემა | კირილური დამწერლობა |
ენის კოდები | tkr |
რუკა | |
![]() მოლაპარაკეთა არეალი | |
ვიკისივრცე | |
ენის თარგი | {{Lang-tkr}} |
|
წახურ ენაზე ლაპარაკობს 23 000-მდე კაცი.[1] გავრცელებულია დაღესტნის რესპუბლიკის რუთულის, აზერბაიჯანის ზაქათალისა და კახის რაიონებში. იყოფა 4 კილოდ (წახურული, მიშლეშური, მიქიქური, გილმიწურ-ყურდულური).
წახური ენისთვის დამახასიათებელია: რთული ვოკალიზმი (15 ხმოვანი) და რთული კონსონანტიზმი (40 თანხმოვანი); დინამიკური მახვილი; ლექსიკა — საკუთარი და ნასესხები; სახელთა მარტივი ნაწარმოები და რთული ფუძეები; მრავლობითი რიცხვის სხვადასხვაგვარი სუფიქსი; სიტყვაწარმომქმნელ აფიქსთა სიმცირე; ოთხი ძირითადი ბრუნვა — სახლობითი, ერგატივი, ნათესაობითი, მიცემითი და მრავალსერიიანი ერთ- და ორთანდებულიანი ბრუნვები; ზმნების ორგვარი მოდელი — მარტივი და რთული (მეშველზმნიანი); კლასოვანი უღვლილება; მხოლოობით რიცხვში განირჩევა 4 კლასი (მამაკაცის, ქალის, ცხოველის, ნივთის), მრავლობითში — 2 (პიროვნების — ადამიანისა და არაპიროვნების — არაადამიანისა); პიროვანი უღვლილების სუსტი ჩანასახები; ასპექტი, დრო, კილო; ინფინიტივი, ინფინიტივ-მასდარი, აბსოლუტივ-გერუნდიუმი, მიმღეობა; ადგილისა და დროის საგარემოებო სიტყვათა სერიები; ადგილ-მიმართულების აღმნიშვნელი წინდებულებიდა თანდებულები; უარყოფისა და კითხვის ნაწილაკიანი ფორმები (ზმნისა, სახელისა...); სხვათა სიტყვის, დადასტურებისა და მაკავშირებელი ნაწილაკები; სინტაქსური კონსტრუქციები — ნომინატიური, ერგატიული, დატიური, აფექტიური და ლოკატიური.
სატომთაშორისო ენად იყენებენ აზერბაიჯანულსა და რუსულს.