ილია აბულაძე

ილია ვლადიმერის ძე აბულაძე (დ. 24 ნოემბერი, 1901, სოფელი ზედა საქარა, ახლანდელი ზესტაფონის მუნიციპალიტეტი — გ. 9 ოქტომბერი, 1968, თბილისი) — ქართველი ფილოლოგი, ძველი ქართული ენისა და მწერლობის მკვლევარი, არმენოლოგი, პალეოგრაფი, ლექსიკოგრაფი, რუსთველოლოგი. საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის წევრ-კორესპონდენტი; ხელნაწერთა ინსტიტუტის დამაარსებელი და პირველი დირექტორი (1958-1968 წწ).^[1] მისი პირადი არქივი ხელნაწერთა ეროვნულ ცენტრში ინახება^[2] ფილოლოგიის მეცნიერებათა დოქტორი (1946), პროფესორი (1947), საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის წევრ-კორესპონდენტი (1950), საქართველოს სსრ-ის მეცნიერების დამსახურებული მოღვაწე (1961).

სხვა მნიშვნელობებისთვის იხილეთ აბულაძე.

ილია აბულაძე
დაბ. თარიღი	24 ნოემბერი, 1901(1901-11-24)
დაბ. ადგილი	ზედა საქარა
გარდ. თარიღი	9 ოქტომბერი, 1968(1968-10-09) (66 წლის)
გარდ. ადგილი	თბილისი
დასაფლავებულია	დიდუბის პანთეონი
მოქალაქეობა	სსრკ
საქმიანობა	ლექსიკოგრაფი და ისტორიკოსი
მუშაობის ადგილი	თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი
ალმა-მატერი	თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი
სამეცნიერო ხარისხი	ფილოლოგიის მეცნიერებათა დოქტორი და პროფესორი
ილია აბულაძე ვიკისაწყობში

ბიოგრაფია

ილია აბულაძე დაიბადა 1901 წელს ზესტაფონის რაიონის სოფელ ზედა საქარაში. დაწყებითი განათლება მიიღო სოფლის ორკლასიან სასწავლებელში მიიღო, 1921 წელს დაამთავრა ქუთაისის ვაჟთა I გიმნაზია, 1922 წელს შევიდა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში, სადაც 1926 წელს დაამთავრა სიტყვიერების განყოფილება, ხოლო 1929 წელს ლინგვისტური განყოფილება. 1933-იდან ეწეოდა სამეცნიერო-პედაგოგიურ მოღვაწეობას. 1945-1951 წლებში უნივერსიტეტის ფილოლოგიის ფაკულტეტის დეკანია. 1953 წელს ინიშნება საქართველოს სახელმწიფო მუზეუმის ხელნაწერთა განყოფილების გამგედ. მისი ინიციატივით 1958 წელს ჩამოყალიბდა საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის ხელნაწერთა ინსტიტუტი, რომლის დირექტორად მუშაობდა გარდაცვალებამდე.

ავტორია ასზე მეტი ნაშრომისა, რომელთა მნიშვნელოვანი ნაწილი ქართულ-სომხურ ფილოლოგიურ პრობლემებისადმის მიძღვნილი. აბულაძემ ძველი მწერლობის ძეგლების ანალიზის საფუძველზე ცხადყო ქართული სომხური ლიტერატურის ურთიერთობის ორმხრივი ხასიათი. მასვე ეკუთვნის ძველი ქართული მწერლობის მნიშვნელოვანი (ნათარგმნი თუ ორიგინალური) ძეგლების მეცნიერულ-კრიტიკული პუბლიკაციები (იაკობ ცურტაველი, მარტჳლობაჲ შუშანიკისი, თბილისი, 1938; სულხან-საბა ორბელიანი, თხზ., ტ. 4 — ლექსიკონი ქართული, წგნ. 1-2, თბ., 1965—1966). 1937 წლის სექტემბერში, ეჩმიაძინის მუზეუმში (სომხეთი), ილია აბულაძემ ერთ-ერთ კრებულში ნახა ხელნაწერი, რომელშიც ფიგურირებდა ალბანური დამწერლობა, ის 52 ასო-ნიშნისგან შედგებოდა. ეს მონაპოვარი რომ არ დაკარგულიყო და ალბანელთა კულტურის ისტორიაში შესულიყო, აღმოჩენილი ხელნაწერი ილია აბულაძემ გამოსაქვეყნებლად გადაცა აკაკი შანიძეს.

1968 წელს, ილია აბულაძის პირადი ბიბლიოთეკა და ნივთები ხელნაწერთა ინსტიტუტს გადაეცა. მის კაბინეტში დაცულია 2 663 წიგნი 647 პერიოდული გამოცემა ქართულ, სომხურ, რუსულ და სხვადასხვა ევროპულ ენებზე. მათ შორის, ბიბლიოგრაფიულ რარიტედად ქცეული მრავალი ისტორიულ-წყაროთმცოდნეობითი და ფილოლოგიური ხასიათის გამოცემა. კაბინეტში ინახება ილია აბულაძის პირადი ნივთებიც, რომელთაც სამუზეუმო ექსპონატის სტატუსი აქვთ მინიჭებული.^[1]

დაკრძალულია მწერალთა და საზოგადო მოღვაწეთა დიდუბის პანთეონში.

ლიტერატურა

• გამყრელიძე ა., პროფესორი ილია აბულაძე, კრ.: მრავალთავი, ფილოლოგიურ-ისტორიული ძიებანი (ეძღვნება პროფ. ილია აბულაძის ხსოვნას), ტ. 1, თბ., 1971 (ახლავს აბულაძის ნაბეჭდი შრომების სია);
• მრავალთავი X (ეძღვნება ილია აბულაძის დაბადებიდან 80 წლისთვს. თბ.1983)
• ქურციკიძე ც., ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 1, თბ., 1975. — გვ. 44.
• პირადი არქივების აღწერილობა-ილია აბულაძე, ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი, ტ. 2, თბ. 2010.
• კუდავა ბ., აკადემიკოსი ილია აბულაძე, ჟურნალი: მაცნე, ისტორიის არქეოლოგიის ეთნოლოგიისა და ხელოვნების ისტორიის სერია, N 1, თბ. 2012.
• ზ. ბაბუნაშვილი, თ. ნოზაძე, „მამულიშვილთა სავანე“, გვ. 27, თბ., 1994

რესურსები ინტერნეტში

• ილია აბულაძე — საქართველოს ბიოგრაფიული ლექსიკონი
• კუდავა ბ., აკადემიკოსი ილია აბულაძე // Kudava B., Academician Ilia Abuladze

სქოლიო

1. ილია აბულაძის კაბინეტი დაარქივებული 2012-02-20 საიტზე Wayback Machine. . / ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი.
2. ილია აბულაძე, ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრის ოფიციალური საიტი^{[მკვდარი ბმული]}