უეფა-ს თასების მფლობელთა თასი

უეფა-ს თასების მფლობელთა თასი (ინგლ. UEFA Cup Winners' Cup) — ყოველწლიური საფეხბურთო ტურნირი ევროპის ქვეყნების კლუბებს შორის, რომელშიც მონაწილეობას იღებდნენ ეროვნულ სათასო პირველობებში გამარჯვებული კლუბები. პირველი გათამაშება გაიმართა 1960–61 წლებში, ბოლო — 1998–99 წლებში, რის შემდეგაც ტურნირი გაერთიანდა უეფა-ს თასთან (მოგვიანებით ევროპა ლიგა)^[1].

უეფა-ს თასების მფლობელთა თასი

დაარსდა	1960
გაუქმდა	1999
რეგიონი	ევროპა (უეფა)
გუნდების რაოდენობა	32
ყველაზე ტიტულ. გუნდი	„ბარსელონა“ (4-ჯერ)
მოქმედი გამარჯვებული	„ლაციო“ (1-ელ)

გათამაშება 1960 წელს დაარსდა ევროპის შვიდი ქვეყნის − უნგრეთის, გერმანიის დემოკრატიული რესპუბლიკის, ჩეხოსლოვაკიის, იუგოსლავიის, ავსტრიის, იტალიისა და შვეიცარიის ფეხბურთის ფედერაციათა ინიციატივით^[2]. დასაწყისიდან 1994 წლამდე ტურნირის ოფიციალური სახელწოდება იყო ევროპის თასების მფლობელთა თასი, ხოლო 1994 წლის შემდეგ უეფა-ს თასების მფლობელთა თასი ეწოდა.

1972 წლიდან, თასების მფლობელთა თასის გამარჯვებული ჩემპიონთა თასის (მოგვიანებით ჩემპიონთა ლიგა) გამარჯვებულს ხვდებოდა უეფა-ს სუპერთასის მატჩში.

თასების მფლობელთა თასი ითვლებოდა ევროპის ყველაზე პრესტიჟულ ტურნირად უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგის შემდეგ. ტურნირის ისტორიაში, ყველაზე წარმატებული კლუბია „ბარსელონა“, რომელმაც 4-ჯერ მოიგო ტიტული. სულ, თასების მფლობელთა თასი 32 სხვადასხვა კლუბს აქვს მოგებული. გათამაშების უკანასკნელი გამარჯვებულია რომის „ლაციო“.

ფორმატი

დაარსებიდან გაუქმებამდე, 39 წლის განმავლობაში, ტურნირის ფორმატი არ შეცვლილა: ტარდებოდა ოლიმპიური სისტემით და მთავრდებოდა ერთი ფინალური მატჩით ნეიტრალურ მოედანზე. გამონაკლისი იყო 1960–61 წლების სეზონი, რომელიც ორი ფინალური შეხვედრით დამთავრდა. როგორც წესი, ტურნირი იწყებოდა სექტემბერში და მთავრდებოდა მომდევნო წლის მაისში. მოგვიანებით, 1990-იან წლებში, დაემატა შესარჩევი რაუნდი, რომელიც აგვისტოში ტარდებოდა.

ტურნირში ასოციაციის ერთი წარმომადგენელი ასპარეზობდა. გამონაკლისი იყო თასების მფლობელთა თასის მოქმედი მფლობელი, რომელსაც ავტომატურად ენიჭებოდა მომდევნო გათამაშების საგზური, მიუხედავად მის მიერ ეროვნულ სათასო პირველობაში ნაჩვენები შედეგისა. თუმცა თუ ეს გუნდი ქვეყნის ჩემპიონიც გახდებოდა, ის ჩემპიონთა თასზე/ლიგაზე გადიოდა და არა თასების მფლობელთა თასზე.

იმ შემთხვევაში თუ გუნდი ერთდროულად მოიგებდა ეროვნულ ჩემპიონატსა და თასს, უპირატესობა ჩემპიონობას ენიჭებოდა და ჩემპიონთა თასზე/ლიგაზე გადიოდა, ხოლო თასების მფლობელთა თასზე ქვეყნის თასის ფინალისტი მონაწილეობდა.

ფინალები

1995 წელს „რეალ სარაგოსას“ მოგებული თასების მფლობელთა თასი.

სეზონი	ქვეყანა	გამარჯვებული	ანგარიში	დამარცხებული	ქვეყანა
1960–61		ფიორენტინა (1)	2–0; 2–1	რეინჯერსი
1961–62		ატლეტიკო მადრიდი (1)	1–1; 3–0	ფიორენტინა
1962–63		ტოტენჰემ ჰოტსპური (1)	5–1	ატლეტიკო მადრიდი
1963–64		სპორტინგი ლისაბონი (1)	3–3; 1–0	მტკ ბუდაპეშტი
1964–65		ვესტ ჰემ იუნაიტედი (1)	2–0	მიუნხენ 1860
1965–66		ბორუსია დორტმუნდი (1)	2–1 დ.დ.	ლივერპული
1966–67		ბაიერნი (1)	1–0 დ.დ.	რეინჯერსი
1967–68		მილანი (1)	2–0	ჰამბურგი
1968–69		სლოვანი ბრატისლავა (1)	3–2	ბარსელონა
1969–70		მანჩესტერ სიტი (1)	2–1	გურნიკი
1970–71		ჩელსი (1)	1–1; 2–1	რეალ მადრიდი
1971–72		რეინჯერსი (1)	3–2	დინამო მოსკოვი
1972–73		მილანი (2)	1–0	ლიდზ იუნაიტედი
1973–74		მაგდებურგი (1)	2–0	მილანი
1974–75		დინამო კიევი (1)	3–0	ფერენცვაროში
1975–76		ანდერლეხტი (1)	4–2	ვესტ ჰემ იუნაიტედი
1976–77		ჰამბურგი (1)	2–0	ანდერლეხტი
1977–78		ანდერლეხტი (2)	4–0	აუსტრია ვენა
1978–79		ბარსელონა (1)	4–3 დ.დ.	ფორტუნა
1979–80		ვალენსია (1)	0–0 დ.დ; პენ.5–4	არსენალი
1980–81		დინამო თბილისი (1)	2–1	კარლ ცაისი
1981–82		ბარსელონა (2)	2–1	სტანდარდი
1982–83		აბერდინი (1)	2–1 დ.დ.	რეალ მადრიდი
1983–84		იუვენტუსი (1)	2–1	პორტუ
1984–85		ევერტონი (1)	3–1	რაპიდი ვენა
1985–86		დინამო კიევი (2)	3–0	ატლეტიკო მადრიდი
1986–87		აიაქსი (1)	1–0	ლოკომოტივი ლაიფციგი
1987–88		მეხელენი (1)	1–0	აიაქსი
1988–89		ბარსელონა (3)	2–0	სამპდორია
1989–90		სამპდორია (1)	2–0 დ.დ.	ანდერლეხტი
1990–91		მანჩესტერ იუნაიტედი (1)	2–1	ბარსელონა
1991–92		ვერდერი (1)	2–0	მონაკო
1992–93		პარმა (1)	3–1	ანტვერპენი
1993–94		არსენალი (1)	1–0	პარმა
1994–95		რეალ სარაგოსა (1)	2–1 დ.დ.	არსენალი
1995–96		პარი სენ-ჟერმენი (1)	1–0	რაპიდი ვენა
1996–97		ბარსელონა (4)	1–0	პარი სენ-ჟერმენი
1997–98		ჩელსი (2)	1–0	შტუტგარტი
1998–99		ლაციო (1)	2–1	მალიორკა

სტატისტიკა და რეკორდები

კლუბების მიხედვით

კლუბი	გამარჯვებული	დამარცხებული	გამარჯვებული	დამარცხებული
ბარსელონა	4	2	1979, 1982, 1989, 1997	1969, 1991
ანდერლეხტი	2	2	1976, 1978	1977, 1990
მილანი	2	1	1968, 1973	1974
ჩელსი	2	0	1971, 1998
დინამო კიევი	2	0	1975, 1986
ატლეტიკო მადრიდი	1	2	1962	1963, 1986
რეინჯერსი	1	2	1972	1961, 1967
არსენალი	1	2	1994	1980, 1995
ფიორენტინა	1	1	1961	1962
ვესტ ჰემ იუნაიტედი	1	1	1965	1976
ჰამბურგი	1	1	1977	1968
აიაქსი	1	1	1987	1988
სამპდორია	1	1	1990	1989
პარმა	1	1	1993	1994
პარი სენ-ჟერმენი	1	1	1996	1997
ტოტენჰემ ჰოტსპური	1	0	1963
სპორტინგი ლისაბონი	1	0	1964
ბორუსია დორტმუნდი	1	0	1966
ბაიერნი	1	0	1967
სლოვანი ბრატისლავა	1	0	1969
მანჩესტერ სიტი	1	0	1970
მაგდებურგი	1	0	1974
ვალენსია	1	0	1980
დინამო თბილისი	1	0	1981
აბერდინი	1	0	1983
იუვენტუსი	1	0	1984
ევერტონი	1	0	1985
მეხელენი	1	0	1988
მანჩესტერ იუნაიტედი	1	0	1991
ვერდერი	1	0	1992
რეალ სარაგოსა	1	0	1995
ლაციო	1	0	1999
რეალ მადრიდი	0	2		1971, 1983
რაპიდი ვენა	0	2		1985, 1996
მტკ ბუდაპეშტი	0	1		1964
მიუნხენ 1860	0	1		1965
ლივერპული	0	1		1966
გურნიკი	0	1		1970
დინამო მოსკოვი	0	1		1972
ლიდზ იუნაიტედი	0	1		1973
ფერენცვაროში	0	1		1975
აუსტრია ვენა	0	1		1978
ფორტუნა	0	1		1979
კარლ ცაისი	0	1		1981
სტანდარდი	0	1		1982
პორტუ	0	1		1984
ლოკომოტივი ლაიფციგი	0	1		1987
მონაკო	0	1		1992
ანტვერპენი	0	1		1993
შტუტგარტი	0	1		1998
მალიორკა	0	1		1999

ქვეყნების მიხედვით

ქვეყნების მიხედვით ყველაზე მეტი გამარჯვებული ინგლისს ჰყავს. ინგლისურმა გუნდებმა 8-ჯერ მოახერხეს უეფა-ს თასების მფლობელთა თასის მოგება და 5-ჯერ ფინალში დამარცხდნენ. სულ 15 ქვეყნის გუნდებმა მოახერხეს უეფა-ს თასების მფლობელთა თასის მოპოვება.

ქვეყანა	გამარჯვებული	ფინალისტი
ინგლისი	8	5
ესპანეთი	7	7
იტალია	7	4
გერმანია	4	4
ბელგია	3	4
სსრკ	3	1
შოტლანდია	2	2
გერმანიის დემოკრატიული რესპუბლიკა	1	2
საფრანგეთი	1	2
ნიდერლანდები	1	1
პორტუგალია	1	1
ჩეხოსლოვაკია	1	0
ავსტრია	0	3
უნგრეთი	0	2
პოლონეთი	0	1

გამარჯვებული მწვრთნელები

სეზონი		გამარჯვებული[3]		კლუბი
1960–61		ჰანდორ ჰიდეგკუტი		ფიორენტინა
1961–62		ხოსე ვილიალონგა		ატლეტიკო მადრიდი
1962–63		ბილ ნიკოლსონი		ტოტენჰემ ჰოტსპური
1963–64		ანსელმუ ფერნანდეში		სპორტინგი ლისაბონი
1964–65		რონ გრინვუდი		ვესტ ჰემ იუნაიტედი
1965–66		ვილი მულტაუპი		ბორუსია დორტმუნდი
1966–67		ზლატკო ჩაიკოვსკი		ბაიერნი
1967–68		ნერეო როკო		მილანი
1968–69		მიხალ ვიჩანი		სლოვანი ბრატისლავა
1969–70		ჯო მერსერი		მანჩესტერ სიტი
1970–71		დეივ სექსტონი		ჩელსი
1971–72		უილიამ უოდელი		რეინჯერსი
1972–73		ნერეო როკო (2)		მილანი
1973–74		ჰაინც კრიუგელი		მაგდებურგი
1974–75		ვალერი ლობანოვსკი		დინამო კიევი
1975–76		ჰანს კრონი		ანდერლეხტი
1976–77		კუნო კლიოტცერი		ჰამბურგი
1977–78		რაიმონ გუტალსი		ანდერლეხტი
1978–79		ხოაკიმ რიფე		ბარსელონა
1979–80		ალფრედო დი სტეფანო		ვალენსია
1980–81		ნოდარ ახალკაცი		დინამო თბილისი
1981–82		უდო ლატეკი		ბარსელონა
1982–83		ალექს ფერგიუსონი		აბერდინი
1983–84		ჯოვანი ტრაპატონი		იუვენტუსი
1984–85		ჰოვარდ კენდალი		ევერტონი
1985–86		ვალერი ლობანოვსკი (2)		დინამო კიევი
1986–87		იოჰან კრუიფი		აიაქსი
1987–88		აად დე მოსი		მეხელენი
1988–89		იოჰან კრუიფი (2)		ბარსელონა
1989–90		ვუიადინ ბოშკოვი		სამპდორია
1990–91		ალექს ფერგიუსონი (2)		მანჩესტერ იუნაიტედი
1991–92		ოტო რეჰაგელი		ვერდერი
1992–93		ნევიო სკალა		პარმა
1993–94		ჯორჯ გრემი		არსენალი
1994–95		ვიქტორ ფერნანდესი		რეალ სარაგოსა
1995–96		ლუის ფერნანდესი		პარი სენ-ჟერმენი
1996–97		ბობი რობსონი		ბარსელონა
1997–98		ჯანლუკა ვიალი		ჩელსი
1998–99		სვენ-იორან ერიქსონი		ლაციო

ყველაზე ტიტულოვანი მწვრთნელები

მწვრთნელი	ჩემპიონი	სეზონები
ნერეო როკო	4	1968, 1973
ვალერი ლობანოვსკი		1975, 1986
ალექს ფერგიუსონი		1983, 1991
იოჰან კრუიფი		1987, 1989

ეროვნების მიხედვით

მოცემულია მწვრთნელთა ტიტულების რაოდენობა მათი ეროვნების მიხედვით.

მწვრთნელის ეროვნება	ტიტულები
ინგლისი	6
იტალია	5
გერმანია	4
ნიდერლანდები	4
შოტლანდია	4
სსრკ	3
ესპანეთი	3
იუგოსლავია	2
არგენტინა	1
ბელგია	1
ჩეხოსლოვაკია	1
გერმანიის დემოკრატიული რესპუბლიკა	1
საფრანგეთი	1
უნგრეთი	1
პორტუგალია	1
შვედეთი	1

რესურსები ინტერნეტში

• European Cup Winners' Cup

სქოლიო

1. uefadirect, Issue 100: August 2010 დაარქივებული 2016-03-04 საიტზე Wayback Machine. .
2. დიმიტრი ლოლაძე, „დიუსელდორფის რაინშტადიონზე“, თბილისი, „ხელოვნება“, 1981 - გვ. 5.
3. UEFA European Cup Winners' Cup Winning Managers. myfootballfacts.com. ციტირების თარიღი: 12 ივნისი 2017.