დებედა (სომხ. Դեբեդ [დებედ]), ბერდუჯი, საგიმი — მდინარე საქართველოსა და სომხეთში. სათავეს იღებს სომხეთში, ლორეს პროვინციაში, ჯავახეთის ქედის სამხრეთ-აღმოსავლეთ კალთაზე, ზღვის დონიდან 2090 მ სიმაღლეზე, მდინარეების — ფამბაკისა და ძორაგეტის გაერთიანების შედეგად.
| დებედა სომხ. Դեբեդ | |
|---|---|
 | |
| სხვა სახელი | ბერდუჯი, საგიმი |
| ქვეყანა |
 საქართველო სომხეთი |
| ტერიტორიული ერთეულები |
ქვემო ქართლის მხარე ლორეს პროვინცია |
| სათავე |
ჯავახეთის ქედი 40°57′26″ ჩ. გ. 44°37′57″ ა. გ. |
| სათავის მდებარეობა | სომხეთი |
| სათავის სიმაღლე | 2090 მ |
| შესართავი |
ხრამი 41°22′33″ ჩ. გ. 44°57′56″ ა. გ. |
| შესართავის მდებარეობა | საქართველო |
| სიგრძე | 178 კმ |
| აუზის ფართობი | 4100 კმ² |
| წყლის ხარჯი (საშ.) | 29,7 მ³/წმ |
     — სათავე,  — შესართავი | |
 დებედა ვიკისაწყობში | |
საქართველოს ტერიტორიაზე მარნეულის მუნიციპალიტეტის სოფელ სადახლოს მიდამოებში გამოდის და მარჯვნიდან ერთვის მდინარე ხრამს. სიგრძე 178 კმ, აუზის ფართობი 4,1 ათ. კმ². წყალდიდობა იცის გაზაფხულზე, წყალმცირეა ზამთარსა და შემოდგომაზე. საშუალი წლიური ხარჯი სოფ. სადახლოსთან 29,7 მ³/წმ. იყენებენ სარწყავად. დებედიდან გაყვანილია ლამბალოს, სადახლოს და სხვა არხები.
ისტორიული წყაროები
ვახუშტი ბატონიშვილი მდინარე დებედას ასე აღწერს:
 |
„ხოლო აწ, ვინათგან საზღვარი ქართლისა ბერდუჯის მდინარე არს, ვიყოთ მუნითგან წერად: რამეთუ მდინარე ესე ბერდუჯი გამოსდის მთასა აბოცისასა და დის აღმოსავლით ჭოჭკანამდე, მერმე მოიქცევის და დის ჩრდილოთ კერძ, და მიერთვის ქციის მდინარეს, (არამედ სახელითა იწოდების სამითა: პირველი ბერდუჯი, მეორე — საგიმი, მესამე — დებედა. ხოლო ბერდუჯი დაბისაგან ბერდიკისა ეწოდა, არამედ საგიმს ვგონებ ინჯას ანუ აღისტევს). არს ესე მდინარე სარგებლიანი მუნ, სადაცა იწყებს დინებასა ჩრდილოთ კერძ, თევზთა სიმრავლითა, ხოლო სახელდობ ორაგული, ლოქო, ჭანარი, კობრი, კაპოეტი და წვრილი თევზი სხვადასხვა გვარნი მრავალნი. და სად აღმოსავლეთად დის, მუნ არს კალმახთა სიმრავლე, დიდთა და წვრილთა, არამედ თევზნი ამისნი არა ეგდენ გემოიანნი, ვითარცა სხვათა მდინარეთანი. კვალათ აღმოიღებენ რუთა და ირწყვიან ამიერ და იმიერ ველნი, სადაცა ნაყოფიერებენ ყოველთა მარცვალთა თესლნი: ბრინჯი, ხორბალი, ქრთილი, ფეტვი, ბამბა, თამბაქო, სელი, ხოლო კანაფი უმუშაკოთ, ნესვი, მელსაპეპონი, კიტრი, ბადრიჯანი, პუმპულა, ხოლო მტილოვანნი ყოველნი და წალკოტთა ხეთანი. ამისთვის იწოდა: „დაბადა ამ მდინარემ ნაყოფნი“, ხოლო აწ დებედა[1].“ |
ლიტერატურა
- ენციკლოპედია „საქართველო“, ტ. 2, თბ., 2012. — გვ. 345.
სქოლიო
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
