Heimsmeistaramót landsliða í knattspyrnu karla 1974

Heimsmeistaramót landsliða í knattspyrnu karla 1974 eða HM 1974 var haldið í Vestur-Þýskalandi dagana 13. júní til 7. júlí. Þetta var tíunda heimsmeistarakeppnin. Heimamenn urðu heimsmeistarar eftir sigur á Hollendingum í úrslitaleik. Keppt var um nýjan verðlaunagrip en Brasilíumenn höfðu unnið þann fyrri til eignar á HM 1970.

Löndin sem tóku þátt.

Val á gestgjöfum

Á FIFA-þinginu árið 1966 var tekin ákvörðun um staðsetningu keppnanna árin 1974, HM 1978 og HM 1982. Fyrir lá að fyrsta og síðasta keppnin yrðu í Evrópu en miðkeppnin í Norður- eða Suður-Ameríku. Auk Vestur-Þjóðverja höfðu Spánverjar, Ítalir og Hollendingar lýst áhuga á að halda mótið 1974. Tvær síðarnefndu þjóðirnar drógu sig til baka og í kjölfarið ákváðu Spánverjar að gera slíkt hið sama gegn loforði um stuðning við að fá mótið 1982. Vestur-Þýskaland varð því sjálfkjörið í hlutverk gestgjafa.

Undankeppni

99 lið kepptu um 14 laus sæti í úrslitakeppninni, auk gestgjafa og ríkjandi meistara. Norður-Ameríkukeppnin 1973, sem fram fór á Haítí, var látin gilda sem forkeppni HM og komu heimamenn þar mjög á óvart með því að fara með sigur af hólmi. Mexíkó sat eftir þrátt fyrir að hafa keppt í sex undanförnum úrslitakeppnum. Saír varð fulltrúi Afríku í fyrsta og eina skiptið. Ástralir komust sömuleiðis í fyrsta sinn í úrslitakeppni eftir lokaeinvígi gegn Suður-Kóreu sem endaði með oddaleik í Hong Kong.

Úrúgvæ og Argentína unnu sína riðla í Suður-Ameríkukeppninni og komust áfram ásamt Síle sem fór líklega auðveldustu leið allra liða í úrslitin. Eftir þriggja leikja einvígi við Perú komust Sílemenn í umspil við Sovétríkin, fulltrúa Evrópu. Leikurinn átti að fara fram rétt í kjölfar valdaránsins 1973, Sovétmenn neituðu að mæta til leiks og voru dæmdir úr keppni.

Svíar þurftu oddaleik til sigurs gegn Austurríkismönnum þar sem markamunur liðanna í riðlakeppninni var sá sami, Ungverjar hlutu jafnmörg stig en sátu eftir. Stórsigrar Hollendinga á Norðmönnum (9:1) og Íslendingum (8:0) dugðu þeim til að slá út Belga á markatölu. Englendingar náðu bara jafntefli gegn Pólverjum á heimavelli í lokaleiknum og sátu eftir. Spánverjar og Frakkar féllu sömuleiðis úr leik gegn Júgóslövum og Sovétmönnum.

Lukkudýr

Tip & Tap voru einkennistákn keppninnar. Það voru tveir teiknimyndadrengir í treyju sem svipaði til búnings þýska landsliðsins með skammstöfunina WM74 áletraða.

Þátttökulið

Sextán þjóðir mættu til leiks frá fimm heimsálfum.

Haítí Argentína Brasilía (meistarar) Síle Úrúgvæ

Ástralía Saír Austur-Þýskaland Búlgaría Holland Ítalía

Júgóslavía Pólland Skotland Svíþjóð Vestur-Þýskaland (gestgjafar)

Leikvellir

Vestur-Berlín	München, Bæjaralandi	Stuttgart, Baden-Württemberg
Ólympíuleikvangurinn	Ólympíuleikvangurinn	Neckarstadion
Sætafjöldi: 86,000	Sætafjöldi: 77,573	Sætafjöldi: 72,200
Gelsenkirchen, Norðurrín-Vestfalíu	Düsseldorf, Norðurrín-Vestfalíu	Frankfurt, Hessen
Parkstadion	Rheinstadion	Waldstadion
Sætafjöldi: 72,000	Sætafjöldi: 70,100	Sætafjöldi: 62,200
Hamburg	Hanover, Neðra Saxlandi	Dortmund, Norðurrín-Vestfalíu
Volksparkstadion	Niedersachsenstadion	Westfalenstadion
Sætafjöldi: 61,300	Sætafjöldi: 60,400	Sætafjöldi: 53,600

Keppnin

Riðlakeppnin

Keppt var í fjórum riðlum, hverjum með fjórum keppnisliðum. Tvö efstu liðin fóru í milliriðla.

Riðill 1

Það voru blendin viðbrögð þegar Vestur- og Austur-Þýskaland drógust saman í riðil. Þetta reyndist eini landsleikur liðanna tveggja í sögunni. Sárafáir Austur-Þjóverjar, flestir framámenn í Kommúnistaflokknum, fengu að fylgja liði sínu vestur yfir landamærin og sáu gríðarlega óvæntan sigur sinna manna á gestgjöfunum, 1:0. Austur-Þjóðverjar náðu því toppsætinu en Vestur-Þýskaland mátti sætta sig við annað sætið á undan Sílebúum og Áströlum. Vestur-Þjóðverjum þótti sárt að tapa fyrir nágrönnum sínum en gátu þó huggað sig við að annað sætið gaf þeim umtalsvert auðveldari milliriðil en ella hefði verið.

Carlos Caszely leikmaður Síle fékk þann vafasama heiður í leiknum gegn Vestur-Þjóðverjum að fá fyrstur allra að líta rauða spjaldið í sögu HM. Rauð spjöld fyrir brottvikningar voru kynnt til sögunnar fyrir HM í Mexókó fjórum árum fyrr, en voru aldrei notuð.

Sæti		Lið	L	U	J	T	Sk	Fe	M.munur	Stig
1		Austur-Þýskaland	3	2	1	0	4	1	+3	5
2		Vestur-Þýskaland	3	2	0	1	4	1	+3	4
3		Síle	3	0	2	1	1	2	-1	2
4		Ástralía	3	0	1	2	0	5	-5	1

14. júní 1974
	Vestur-Þýskaland	1-0	Síle	Ólympíuleikvangurinn, Berlín Áhorfendur: 81.100 Dómari: Doğan Babacan, Tyrklandi
	Breitner 18

14. júní 1974
	Austur-Þýskaland	2-0	Ástralía	Volksparkstadion, Hamburg Áhorfendur: 17.000 Dómari: Youssou N'Diaye, Senegal
	Curran 58 (sjálfsm.), Streich 72

18. júní 1974
	Vestur-Þýskaland	3-0	Ástralía	Volksparkstadion, Hamborg Áhorfendur: 53.000 Dómari: Mahmoud Mustafa Kamel, Egyptalandi
	Overath 12, Cullmann 34, Müller 53

18. júní 1974
	Síle	1-1	Austur-Þýskaland	Ólympíuleikvangurinn, Berlín Áhorfendur: 28.300 Dómari: Aurelio Angonese, Ítalíu
	Ahumada 69		Hoffmann 55

22. júní 1974
	Ástralía	0-0	Síle	Ólympíuleikvangurinn, Berlín Áhorfendur: 17.400 Dómari: Jafar Namdar, Íran

22. júní 1974
	Vestur-Þýskaland	0-1	Austur-Þýskaland	Volksparkstadion, Hamborg Áhorfendur: 60.200 Dómari: Ramón Barreto Ruíz, Úrúgvæ
			Sparwasser 77

Riðill 2

Skotar sátu eftir með sárt ennið í riðli 2 og féllu úr leik þrátt fyrir að vera eina liðið í keppninni sem tapaði ekki leik. Landslið Saír reyndist algjör eftirbátur annarra liða og 9:0 tapið gegn Júgóslavíu varð eitt það stærsta í sögu keppninnar. Brasilíumenn gerðu tvö markalaus jafntefli og þóttu leika leiðinlegan og varnarsinnaðan bolta í hrópandi mótsögn við sigurlið þeirra fjórum árum fyrr.

Sæti		Lið	L	U	J	T	Sk	Fe	M.munur	Stig
1		Júgóslavía	3	1	2	0	10	1	+9	4
2		Brasilía	3	1	2	0	3	0	+3	4
3		Skotland	3	1	2	0	3	1	+2	4
4		Saír	3	0	0	3	0	14	-14	0

13. júní 1974
	Brasilía	0-0	Júgóslavía	Waldstadion, Frankfurt Áhorfendur: 62.000 Dómari: Rudolf Scheurer, Sviss

14. júní 1974
	Skotland	2-0	Saír	Westfalenstadion, Dortmund Áhorfendur: 25.800 Dómari: Gerhard Schulenburg, Vestur-Þýskalandi
	Lorimer 26, Jordan 34

18. júní 1974
	Skotland	0-0	Brasilía	Waldstadion, Frankfurt Áhorfendur: 62.000 Dómari: Arie van Gemert, Hollandi

13. júní 1974
	Saír	0-9	Júgóslavía	Parkstadion, Gelsenkirchen Áhorfendur: 31.700 Dómari: Omar Delgado Gómez, Kólumbíu
			Bajević 8, 30, 81 Džajić 14, Šurjak 18, Katalinski 22, Bogićević 35, Oblak 61, Petković 65

22. júní 1974
	Brasilía	1-1	Júgóslavía	Waldstadion, Frankfurt Áhorfendur: 56.000 Dómari: Alfonso González Archundía, Mexíkó
	Jordan 88		Karasi 81

22. júní 1974
	Brasilía	3-0	Saír	Parkstadion, Gelsenkirchen Áhorfendur: 36.200 Dómari: Nicolae Rainea, Rúmeníu
	Jairzinho 12, Rivellino 66, Valdomiro 79

Riðill 3

Riðill 3 var talinn sá erfiðasti í keppninni, þar sem Svíþjóð var almennt álitið langsterkasta liðið úr neðsta styrkleikaflokki, sem að öðru leyti innihélt lið utan Evrópu og Suður-Ameríku. Búlgarir kepptu í sinni fjórðu úrslitakeppni í röð og líkt og í fyrri tilraunum mistókst þeim að vinna leik. Hollendingar og Svíar skildu jafnir í innbyrðisleik sínum og komust áfram í milliriðil.

Sæti		Lið	L	U	J	T	Sk	Fe	M.munur	Stig
1		Holland	3	2	1	0	6	1	+5	5
2		Svíþjóð	3	1	2	1	3	0	+3	4
3		Búlgaría	3	0	2	1	2	5	+3	2
4		Úrúgvæ	3	0	1	2	1	6	-5	1

15. júní 1974
	Úrúgvæ	0-2	Holland	Niedersachsenstadion, Hanover Áhorfendur: 55.100 Dómari: Károly Palotai, Ungverjalandi
			Rep 7, 86

15. júní 1974
	Svíþjóð	0-0	Búlgaría	Rheinstadion, Düsseldorf Áhorfendur: 23.800 Dómari: Edison Peréz Núñez, Perú

19. júní 1974
	Búlgaría	1-1	Úrúgvæ	Niedersachsenstadion, Hanover Áhorfendur: 13.400 Dómari: Jack Taylor, Englandi
	Bonev 75		Pavoni 87

19. júní 1974
	Svíþjóð	0-0	Holland	Westfalenstadion, Dortmund Áhorfendur: 53.700 Dómari: Werner Winsemann, Kanada

23. júní 1974
	Búlgaría	1-4	Holland	Westfalenstadion, Dortmund Áhorfendur: 53.300 Dómari: Tony Boskovic, Ástralíu
	Krol 78 (sjálfsm.)		Neeskens 5 (vítasp.), 44 (vítasp.), Rep 71, de Jong 88

23. júní 1974
	Úrúgvæ	0-3	Svíþjóð	Rheinstadion, Düsseldorf Áhorfendur: 28.300 Dómari: Erich Linemayr, Austurríki
			Edström 46, 77, Sandberg 74

Riðill 4

Grzegorz Lato skorar sjöunda og síðasta mark Pólverja í stórsigri á Haítí.

Haítí tók þátt í úrslitakeppni HM í fyrsta og eina sinn í sögunni. Lið þeirra fékk óskabyrjun þegar það komst yfir á móti Ítölum, en fram að því hafði Dino Zoff haldið hreinu í 1.143 mínútur með landsliðinu, sem var heimsmet. Gleðin varð skammvinn og Haítí tapaði öllum þremur leikjum sínum og lauk keppni með markatöluna 14:2. Munaði þar mestu um 7:0 skell gegn Pólverjum, sem varð til þess að leikmenn óttuðust um líf sitt vegna reiði einræðisherrans Jean-Claude Duvalier.

Best var frammistaða leikmanna Haítí gegn Ítölum sem unnu þá einungis með tveggja marka mun. Það reyndist dýrkeypt þeim síðarnefndu því Ítalir sátu eftir í riðlinum á kostnað Argentínu á markatölu. Pólverjar unnu alla þrjá leiki sína.

Sæti		Lið	L	U	J	T	Sk	Fe	M.munur	Stig
1		Pólland	3	0	0	0	12	3	+5	6
2		Argentína	3	1	1	1	7	5	+2	3
3		Ítalía	3	1	1	1	5	4	+1	3
4		Haítí	3	0	0	3	2	14	-6	0

15. júní 1974
	Ítalía	3-1	Haítí	Ólympíuleikvangurinn, München Áhorfendur: 53.000 Dómari: Vicente Llobregat, Venesúela
	Rivera 52, Benetti 66, Anastasi 79		Sanon 46

15. júní 1974
	Pólland	3-2	Argentína	Neckarstadion, Stuttgart Áhorfendur: 32.700 Dómari: Clive Thomas, Wales
	Lato 7, 62, Szarmach 8		Heredia 60, Babington 66

19. júní 1974
	Argentína	1-1	Ítalía	Neckarstadion, Stuttgart Áhorfendur: 70.100 Dómari: Pavel Kazakov, Sovétríkjunum
	Houseman 20		Perfumo 35 (sjálfsm.)

19. júní 1974
	Pólland	7-0	Haítí	Ólympíuleikvangurinn, München Áhorfendur: 25.300 Dómari: Govindasamy Suppiah, Singapúr
			Lato 17, 87, Deyna 18, Szarmach 30, 34, 50, Gorgoń 31

23. júní 1974
	Argentína	4-1	Haítí	Ólympíuleikvangurinn, München Áhorfendur: 25.900 Dómari: Pablo Sánchez Ibáñez, Spáni
	Yazalde 15, 68, Houseman 18, Ayala 55		Sanon 63

23. júní 1974
	Pólland	2-1	Ítalía	Neckarstadion, Stuttgart Áhorfendur: 70.100 Dómari: Hans-Joachim Weyland, Vestur-Þýskalandi
	Szarmach 38, Deyna 44		Capello 85

Milliriðlar

Keppt var í tveimur fjögurra liða riðlum. Sigurliðin fóru í úrslitaleikinn en liðin í öðru sæti léku um bronsverðlaunin.

A riðill

Argentína og Brasilía eigast við í milliriðlinum.

Holland og Brasilía unnu bæði tvo fyrstu leiki sína í riðlinum, sem þýddi að liðin mættust í hreinum úrslitaleik um hvort þeirra kæmist í úrslitaleikinn. Hollendingar reyndust sterkari með mörkum frá Neeskens og Cruyff. Sigur Hollendinga á Argentínumönnum í fyrstu umferðinni þótti sérstaklega öruggur og snerti hollenski markvörðurinn boltann aðeins einu sinni allan leikinn.

Hollendingar skora seinna mark sitt gegn Austur-Þjóðverjum.

Sæti		Lið	L	U	J	T	Sk	Fe	M.munur	Stig
1		Holland	3	3	0	0	8	0	+8	6
2		Brasilía	3	2	0	1	3	3	0	4
3		Austur-Þýskaland	3	0	1	2	1	4	-3	1
4		Argentína	3	0	1	2	2	7	-5	1

26. júní 1974
	Holland	4-0	Argentína	Parkstadion, Gelsenkirchen Áhorfendur: 56.548 Dómari: Bob Davidson, Skotlandi
	Cruyff 11, 90, Krol 25, Rep 73

26. júní 1974
	Brasilía	1-0	Austur-Þýskaland	Niedersachsenstadion, Hanover Áhorfendur: 59.863 Dómari: Clive Thomas, Wales
	Rivelino 60

30. júní 1974
	Argentína	1-2	Brasilía	Niedersachsenstadion, Hanover Áhorfendur: 39.400 Dómari: Vital Loraux, Belgíu
	Brindisi 35		Rivelino 32, Jairzinho 49

30. júní 1974
	Austur-Þýskaland	0-2	Holland	Parkstadion, Gelsenkirchen Áhorfendur: 68.348 Dómari: Rudolf Scheurer, Sviss
			Neeskens 7, Rensenbrink 59

3. júlí 1974
	Argentína	1-1	Austur-Þýskaland	Parkstadion, Gelsenkirchen Áhorfendur: 54.254 Dómari: Jack Taylor, Englandi
	Houseman 20		Streich 14

3. júlí 1974
	Holland	2-0	Brasilía	Westfalenstadion, Dortmund Áhorfendur: 53.700 Dómari: Kurt Tschenscher, Vestur-Þýskalandi
	Neeskens 50, Cruyff 65

B riðill

Líkt og í A-riðlinum var hreinn úrslitaleikur í lokaumferðinni eftir að Vestur-Þjóðverjar og Pólverjar unnu báða fyrstu leiki sína. Mark frá Gerd Müller skildi liðin af og heimamenn komust í úrslitaleikinn.

Sæti		Lið	L	U	J	T	Sk	Fe	M.munur	Stig
1		Vestur-Þýskaland	3	3	0	0	7	2	+5	6
2		Pólland	3	2	0	1	3	2	+1	4
3		Svíþjóð	3	1	0	2	4	6	-2	2
4		Júgóslavía	3	0	0	3	2	6	-4	0

26. júní 1974
	Júgóslavía	0-2	Vestur-Þýskaland	Rheinstadion, Düsseldorf Áhorfendur: 67.385 Dómari: Armando Marques, Brasilíu
			Breitner 39, Müller 82

26. júní 1974
	Svíþjóð	0-1	Pólland	Attendance, Stuttgart Áhorfendur: 44.955 Dómari: Ramón Barreto, Úrúgvæ
			Lato 43

30. júní 1974
	Pólland	2-1	Júgóslavía	Waldstadion, Frankfurt Áhorfendur: 58.000 Dómari: Rudi Glöckner, Austur-Þýskalandi
	Deyna 24 (vítasp.), Lato 62		Karasi 43

30. júní 1974
	Vestur-Þýskaland	4-2	Svíþjóð	Rheinstadion, Düsseldorf Áhorfendur: 67.800 Dómari: Pavel Kazakov, Sovétríkjunum
	Overath 51, Bonhof 52, Grabowski 76, Hoeneß 89 (vítasp.)		Edström 24, Sandberg 53

3. júlí 1974
	Pólland	0-1	Vestur-Þýskaland	Waldstadion, Frankfurt Áhorfendur: 62.000 Dómari: Erich Linemayr, Austurríki
			Müller 76

3. júlí 1974
	Svíþjóð	2-1	Júgóslavía	Rheinstadion, Düsseldorf Áhorfendur: 41.300 Dómari: Luis Pestarino, Argentínu
	Edström 29, Torstensson 85		Šurjak 27

Leikur Þjóðverja og Pólverja fór fram við krefjandi aðsæður, því mikil rigning hafði gert völlinn nánast óleikhæfan. Vatnsflaumurinn gerði það að verkum að boltinn skoppaði og rann lítið sem ekkert og hafði það áhrif á leikstíl beggja liða. Pólverjar höfðu teflt fram mjög sigurstranglegu liði og talað var um liðið sem eitt besta lið Póllands frá upphafi. Markvörður Pólverja, Jan Tomaszewski, átti stórleik og varði fjölmörg skot Vestur-Þjóðverja sem unnu að lokum 1-0 sigur með marki sem Gerd Müller skoraði á 76. mínútu leiksins.^[1] Sigurinn tryggði Vestur-Þjóðverjum sæti í úrslitaleiknum þar sem þeir unnu Hollendinga og urðu heimsmeistarar. Enn má finna til sölu litlar plastflöskur sem sagt er að innihaldi vatn frá Waldstadion-leikvanginum þegar leikurinn var spilaður. Margar samsæriskenningar eru til um sigur Vestur-Þjóðverja á Pólska liðinu. Samkvæmt einni samsæriskenningunni dældu vestur-þýskir vallarstarfsmenn vatni burt af öðrum vallarhelmingnum. Franz Beckenbauer, leikmaður Vestur-Þjóðverja sagði síðar: „Við venjulegar aðstæður hefðum við líklega ekki átt möguleika. En þennan dag voru aðstæður langt frá því að vera venulegar.“^[2]

Bronsleikur

Pólverjar hlutu þriðja sætið, eftir sigur á Brasilíu. Í fyrsta sinn í sögu Heimsmeistarakeppninnar gilti sú regla að gripið hefði verið til vítaspyrnukeppni ef leiknum hefði lyktað með jafntefli eftir framlengingu í stað þess að liðin mættust að nýju. Ekki reyndi á þá reglu.

6. júlí 1974
	Brasilía	0-1	Pólland	Ólympíuleikvangurinn, München Áhorfendur: 77.100 Dómari: Aurelio Angonese
			Lato 76

Úrslit

Hollendingar fengu óskabyrjun í úrslitaleiknum í Berlín þegar Johan Neeskens skoraði úr vítaspyrnu eftir aðeins einnar mínútu leik. Paul Breitner jafnaði metin, einnig úr vítaspyrnu, eftir nærri hálftíma leik. Skömmu fyrir leikhlé skoraði svo Gerd Müller það sem reyndist sigurmarkið. Upphaf leiksins tafðist vegna þess að vallarverðir höfðu gleymt að setja upp hornfána.

7. júlí 1974
	Holland	1-2	Vestur-Þýskaland	Ólympíuleikvangurinn, München Áhorfendur: 75.200 Dómari: Jack Taylor
	Neeskens 2		Breitner 25, Müller 43

Markahæstu leikmenn

97 mörk voru skoruð í keppninni og skiptust þau niður á 53 leikmenn, þar af voru þrjú sjálfsmörk.

7 mörk

• Grzegorz Lato

5 mörk

• Johan Neeskens
• Andrzej Szarmach

4 mörk

• Johnny Rep
• Ralf Edström
• Gerd Müller

Veður

Vestur-Þjóðverjar fagna titlinum.

Veðrið setti mikinn svip á leikina. Mótið var haldið í júní og júlí og á þessum tíma var sumarveðrið í Vestur-Þýskalandi almennt milt með meðalhita á milli 20–25°C. Á mótinu komu bæði óvenju heitir og blautir dagar, sem sköpuðu ólíkar áskoranir fyrir leikmenn og þjálfara. Veðrið í München, þar sem hluti leikjanna fór fram, var oft hlýtt og þurrt. Í öðrum borgum eins og Hamburg og Frankfurt var veðrið mun breytilegra og ófyrirsjáanlegra og var bæði rigning og kalt.^[3] Veðrið gerði vallaraðstæður erfiðar og liðin þurftu að vera vel undirbúin til að aðlagast þessum aðstæðum. Blautir vellir hægðu á leikjunum og gerðu boltann sleipari og óútreiknanlegri. Þetta hafði mikil áhrif á leikstíl liðanna og heppni hafði stundum meira vægi en geta liðanna.^[4]

Úrslitaleikurinn á milli Vestur-Þýskalands og Hollands fór fram í hita og sólskini sem skapaði líka áskoranir. Leikmenn áttu erfitt með að halda sama hraðanum allan leikinn og voru sýnilega þreyttir í hitanum. Fjölbreytt veðrið gerði mótið krefjandi bæði fyrir leikmenn og skipuleggjendur. Einnig sýndi það hversu mikilvægt það var að vera undirbúinn fyrir mismunandi veður á stórmótum ^[5]

Heimildir

• RSSSF, Heimsmeistarakeppnin 1974 úrslitagrunnur

1. Williams, Aidan (4. september 2015). „Germany v Poland – The Water Battle of Frankfurt“. Back Page Football (bandarísk enska). Sótt 2. desember 2024.
2. „The Water Battle“. www.porta-polonica.de (enska). Sótt 2. desember 2024.
3. Atlas, Weather. „July weather - Summer 2025 - Germany“. Weather Atlas (bandarísk enska). Sótt 26. nóvember 2024.
4. „Planet World Cup - 1974 - Story of West Germany '74“. www.planetworldcup.com. Sótt 26. nóvember 2024.
5. Stephen Joyce (Júní 2018). „World Cups remembered: West Germany 1974“. Sky Sports. Sótt Nóvember 2024.