Guyana

Ti Guyana ket opisial a ti Ko-operatibo a Republika iti Guyana^[1] ken dati a kolonia iti Britaniko a Guiana, ket maysa a naturay nga estado idiay akin-amianan nga aplaya iti Abagatan nga Amerika a maipapan ti kultura a paset iti Anglopona a Karibe. Ti Guyana ket dati idi a kolonia dagiti Olandes ken, kadagiti sumakbay a 200 tawtawen, ti Britaniko. Is-isu laeng ti estado iti Mankomunidad dagiti Pagilian nga adda iti kangrunaan a daga ti Abagatan nga Amerika, ken is-isu pay ti adda iti subkontinente a ti Ingles ket isu ti opisial a pagsasao. Maysa daytoy kadagiti pagilian ti Karibe a saan nga isla. Daytoy ket kameng pay ti Karibe a Komunidad (CARICOM), a naikuartel ti sekretariona idiay kapitolio ti Guyana, ti Georgetown. Ti Guyana ket nakagun-od ti panagwaywayas manipud iti Nagkaykaysa a Pagarian idi 26 Mayo 1966, ken nagbalin a republika idi 23 Pebrero 1970. Idi 2008, ti pagilian ket timmipon iti Kappon dagiti Pagilian ti Abagatan nga Amerika a kas maysa a kameng a nangibangon.

Ko-operatibo a Republika iti Guyana[1]
Wagayway Eskudo
Napili a pagsasao: "Maysa a Tattao, Maysa a Pagilian , Maysa a Pagtungpalan"
Nailian a kanta: "Napateg a Daga iti Guyana, kadagiti Karayan ken Tanap"
Kapitolio ken kadakkelan a siudad	Georgetown 6°46′N 58°10′W
Opisial a sasao	Ingles
Mabigbig a rehional a sasao	Portuges, Espaniol, Akawaio, Macushi, Wai Wai, Arawak, Patamona, Warrau, Carib, Wapishiana, Arekuna
Nailian a pagsasao	Guyanes a Kreola
Grupgrupo ti etniko (2002)	43.5% Daya nga India 30.2% Nangisit (Aprikano) 16.7% Naglalakok 9.1% Amerindian 0.5% Dadduma pay[2][3]
Nagan dagiti umili	Guyanes
Gobierno	Unitario semi-presidential a republika
• President	Irfaan Ali
• Kangrunaan aMinistro	Mark Phillips
Lehislatura	Nailian nga Asemblia
Panagwaywayas
• manipud iti Nagkaykaysa a Pagarian	26 Mayo 1966
• Republika	23 Pebrero 1970
Kalawa
• Dagup	214,970 km2 (83,000 sq mi) (Maika-84)
• Danum (%)	8.4
Populasion
• Karkulo idi July 2010	752,940[2]a (Maika-161)
• Senso idi 2002	751,223[3]
• Densidad	3.502/km2 (9.1/sq mi) (Maika-255)
GDP (PPP)	Karkulo idi 2011
• Dagup	$5.783 billion[4]
• Tunggal maysa a tao	$7,465[4]
GDP (nominal)	Karkulo idi 2011
• Dagup	$2.480 bilion[4]
• Tunggal maysa a tao	$3,202[4]
HDI (2013)	0.638[5] kalalainganna · Maika-121
Kuarta	Doliar ti Guyana (GYD)
Sona ti oras	UTC-4 (GYT (Oras ti Guyana))
Pagmanehuan	kanigid
Kodigo ti panagtawag	592
Kodigo ti ISO 3166	GY
TLD ti internet	.gy
a Agarup a maysa a pagkatlo iti populasion(230,000) ket agnaed iti kapitolio, ti Georgetown.

Iti naipakasaritaan, ti rehion a naamammoan a kas ti "Guiana" wenno "Guyana" ket buklen ti dakkel a kalasag a masa ti daga idiay amianan iti Karayan Amasonan ken daya iti Karayan Orinoco nga ammo a kas ti "Daga iti adu a Dandanum". Iti naipakasaritaan ti Guyana ket buklen dagiti tallo nga Olandes a kolonia: ti Essequibo, Demerara, ken Berbice. Ti moderno a Guyana ket nabeddengan iti daya babaen ti Surinam, iti abagatan ken abagatan a laud babaen ti Brasil, iti laud babaen ti Venezuela, ken iti amianan babaen ti Taaw Atlantiko.

Iti 215,000 km², ti Guyana ket isu ti maikatlo a kabassitan a nawaya nga estado iti kangrunaaan a daga ti Abagatan nga Amerika (kalpasan ti Uruguay ken Surinam). Ti populasionna ket agarup a 770,000.

Etimolohia

Ti nagan a "Guyana" ket naala manipud iti Guiana, ti kasisigud a nagan para iti rehion a tattan ket mangiraman ti Guyana, Surinam, Pranses a Guiana, ken dagiti paset ti Venezuela ken Brasil. Segun ti Ingles a Diksionario ti Oxford, ti nagan ket nagtaud manipud iti Ameriko Indiano a balikas a kayatna sawen ket "daga iti adu a dandanum".