Butan

Ti Butan (/buːˈtɑːn/; Dzongkha: འབྲུག་ཡུལ་; Wylie: 'brug-yul  "Druk Yul"), opisial a ti Pagarian ti Butan, ket naserraan ti daga a pagilian idiay Abagatan nga Asia a mabirukan idiay akindaya a patingga ti Himalayas. Daytoy ket nabeddengan iti amianan babaen ti Tsina ken iti abagatan, daya ken laud babaen ti India. Iti laud, ket naisina manipud ti Nepal babaen ti estado ti India iti Sikkim, bayat a ti ad-adayo nga abagatan ket naisina manipud ti Banglades babaen dagiti estado ti India iti Assam ken Laud a Bengal. Ti kapitolio ti Bhutan ken ti kadakkelan a siudadna ket ti Thimphu.

Pagarian ti Butan འབྲུག་རྒྱལ་ཁབ་
Wagayway Kayarigan
Nailian a kanta: Druk Tsendhen Ti Gurruod ti Pagarian ti Bannagaw
Kapitolio ken kadakkelan a siudad	Thimphu 27°28.0′N 89°38.5′E
Opisial a sasao	Dzongkha
Relihion	Budismo
Nagan dagiti umili	Butanes, Taga-Butan
Gobierno	Unitario a parlamentario a batay-linteg a monarkia
• Ari	Jigme Khesar Namgyel Wangchuck
• Umuna a Ministro	Tshering Tobgay
Lehislatura	Parlamento
• Akinngato a kamara	Nailian a Konseho
• Akinbaba a kamara	Nailian nga Asemblia
Pannakabangon  Nasapa a maika-17 a siglo
• Dinastia ti Wangchuk	17 Disiembre 1907
• Tulag ti Indo-Butan	8 Agosto 1949
• Batay-linteg a monarkia	2007
Kalawa
• Dagup	38,394 km2 (14,824 sq mi) (Maika-135)
• Danum (%)	1.1
Populasion
• Karkulo idi 2012	742,737[1] (Maika-165)
• Senso idi 2005a	634,982[2]
• Densidad	18.0/km2 (46.6/sq mi) (Maika-196)
GDP (PPP)	Karkulo idi 2011
• Dagup	$4.287 bilion[3]
• Tunggal maysa a tao	$6,112[3]
GDP (nominal)	Karkulo idi 2011
• Dagup	$1.488 bilion[3]
• Tunggal maysa a tao	$2,121[3]
Gini (2012)	38.7[4] kalalainganna
HDI (2013)	0.584[5] kalalainganna · Maika-136
Kuarta	Ngultrum ti Butanb (BTN)
Sona ti oras	UTC+6 (BTT)
• Kalgaw (DST)	UTC+6 (saan a mapalpaliiw)
Pagmanehuan	kanigid
Kodigo ti panagtawag	+975
TLD ti internet	.bt
Ti populasion ti Butan ket naestimadon a naibatay iti naireporta a pigura iti agarupa a riwriw kadagiti tawen ti 1970 idi ti pagilian ket timmipon iti Nagkaykaysa a Pagpagilian ken awan dagiti apag-isu nga estadistika.[6] Isu a, ti panagusar ti tinawen nga iya-adu a gatad iti 2–3%, ti kaaduan a karkulo ti populasion ket agarup a 2 a riwriw idi 2000. Ti nailian a senso ket naaramid idi 2005 ken ti agpaysa a naala a populasion idi ket 672,425. Iti nagbanagan, ti Dibision ti Populasion ti Nagkaykaysa a Pagpagilain ket pinabassitna ti karkulo ti populason ti pagilian iti rebision ti 2006 [7] para iti amin a paset ti panawen manipud idi 1950 aginggana idi 2050. Ti Rupia ti India ket mabalin pay a mausar a panaggatang.

Ti Butan ket rimsua a binukel dagiti naggugubat a peudo aginggana di nasapa a maika-17 a siglo, idi ti lama ken daulo ti militar a ni Ngawang Namgyal, ti immuna a Zhabdrung Rinpoche, nga idi ket pimmanpanaw iti relihioso a persekusion idiay Tibet, ket pinagkaykaysana ti lugar ken nangipatakder ti naisangayan nga identidad ti Butan. Kalpasanna, idi nasapa a maika-20 a siglo, ti Butan ket naipayammo iti Imperio a Britaniko ken nagtalinaay iti napigsa a bilateral a relasion idi India kalpasan ti pannakawayana. Idi 2006, iti naibatay iti global a panagsukisok, ti Business Week ket inranggona ti Butan a kas ti karagsakan a pagilian idiay Asia ken ti maikawalo a karagsakan iti lubong.^[8]

Ti ladawan ti daga ti Butan ket sumakop manipu ti subtropikal a tantanap iti abagatan aginggana ti sub-alpino a kabambantayan ti Himalaya iti amianan, a dagiti tuktok ti bantay ket sumurok a 7,000 metro (23,000 ft). Ti dagup ti kalwana ket naireporta a kas agarup a 46,500 km² (18,000 sq mi) idi 1997^[9] ken 38,394 kuadrado kilometro (14,824 sq mi) idi 2002.^[10][11] Ti estado a relihion ti Butan ket Vajrayana a Budismo ken ti populasion, itan (manipud idi 2012/2013) ket nakarkulo iti gangani a tallo a pagkapat ti maysa a riwriw,^[1] ken kaaduan ket Budista. Ti Hinduismo ket isu timaikadua a kadakkelan a relihion.^[12]

Idi 2008, ti Butan ket nagtransision manipud ti patingga a monarkia iti batay-linteg a monarkia ken nagtengngel iti immuna a sapasap a panagbutos.^[13]

Dagiti nagibasaran

1. "Bhutan Population clock". Countrymeters.info. 2012. Naala idi 22 Oktubre 2012.
2. "Population and Housing Census of Bhutan — 2005" (PPT). UN. 2005. Naala idi 5 Enero 2010.
3. "Bhutan". International Monetary Fund. Naala idi 17 Abril 2012.
4. "Gini Index". World Bank. Naala idi 2 Marso 2011.
5. "2014 Human Development Report Summary" (PDF). United Nations Development Programme. 2014. pp. 21–25. Naala idi 27 Hulio 2014.
6. "Treaty Bodies Database – Document – Summary Record – Bhutan". Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights (UNHCHR). 5 Hunio 2001. Naala idi 23 Abril 2009.
7. "World Population Prospects". Nagkaykaysa a Pagpagilian. 2008. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2010-01-07. Naala idi 4 Disiembre 2009.
8. "The World's Happiest Countries". Business Week. 11 Oktubre 2006. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2009-04-26. Naala idi 23 Abril 2009.
9. "8th Five Year Plan (1997–2002)" (PDF). Government of Bhutan. 1997. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 2016-03-04. Naala idi 22 Agosto 2011.
10. "9th Five Year Plan (2002–2007)" (PDF). Royal Government of Bhutan. 2002. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 2012-03-20. Naala idi 22 Agosto 2011.
11. "National Portal of Bhutan". Department of Information Technology, Bhutan. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2012-04-23. Naala idi 22 Agosto 2011.
12. "Bhutan." World Almanac & Book Of Facts (2008): 752–753. Academic Search Premier. Web. 8 Disiembre 2011.
13. Wolf, Siegfried, "Bhutan's Political Transition", ' ' Applied Political Science of South Asia' ', 2 Hulio 2013

Dagiti akinruar a silpo

Dagiti midia a mainaig iti Butan iti Wikimedia Commons
Pakaammo ti panagbiahe idiay Butan manipud iti Wikivoyage (iti Ingles)

• Bhutan.gov.bt Naiyarkibo 2005-12-30 iti Wayback Machine – Opisial a website ti Gobierno ti Butan
• Butan a naikabil iti The World Factbook (iti Ingles)
• Butan manipud ti UCB Libraries GovPubs.
• Butan, Encyclopædia Britannica.
• Butan iti Curlie (iti Ingles)
• Wikimedia Atlas iti Butan
• Konseho ti Turismo ti Butan