Օսմաններ

Օսմաններ (թուրքերեն՝ Osmanlı Hanedanı, Osman oğulları), Օսմանյան թուրքերի դինաստիա, որը կառավարման ղեկին է եղել 1299- 1924 թվականներին^[1]։

Սելջուկյաններ
Թյուրքերի միգրացիա
Սելջուկյան կայսրություն
Իկոնիայի սուլթանություն
Անատոլիայի մոնղոլական գրավում
Մոնղոլական կայսրություն
Հուլավյաններ
Օսմանյան կարստություն
Օսմանյան կայսրություն
Առաջին համաշխարհային պատերազմ
Հայոց ցեղասպանություն
Թուրքիայի Հանրապետություն
Անկախության պատերազմ
Մուստաֆա Քեմալ Աթաթուրք
Թուրքերի ներխուժումը Կիպրոս
Հեղաշրջման փորձ Թուրքիայում (2016)
Թուրք-Սիրիական կոնֆլիկտ
Թուրքիայի պորտալ

Պատմություն

Հիմնվել է դինաստիան Օսման I-ի կողմից^[2] (կառավարել է 1299/1300-1324 թվականներին, այլ տվյալներով՝ 1326)։ Դինաստիայի հայտնի ներկայացուցիչներ են նաև Բայազիդ I Յըլդըրըմը («կայծակնային»)՝ կառավարել է 1389-1402 թվականներին, Մեհմեդ II Ֆաթիհը («Նվաճող»)՝ կառավարել է 1444 և 1451-1481 թվականներին, Սելիմ I Յավուզը («Ահեղ», «Դաժան»)՝ կառավարել է 1512 թվականից 1520 թվականները, Սուլեյման I Կանունին («Իրավարար», եվրոպական գրականության մեջ՝ «Հիասքանչ»)` կառավարել է 1520 թվականից 1566 թվականները, Սելիմ III-ը (կառավարել է 1789-1807), Մահմուդ II-ը (1808-1839) և Աբդուլ Համիդ II-ը (1876-1909): Սուլթանության վերացումից հետո (հոկտեմբերի 29 1923 թվական) Օսմանյան վերջին սուլթան Մուհամմեդ VI-ը (կառավարել է 1918-1922 թվականներին), փախավ Թուրքիայից։ Թուրքական մեջլիսի որոշմամբ խալիֆ դարձավ օսմանյան դինաստիայի արքայազն Աբդուլ Մեդջիթ II-ը։ Երբ 1924 թվականի մարտի 3-ին խալիֆայությունը լուծարվեց, կայսերական դինաստիայի բոլոր ներկայացուցիչները արտաքսվեցին երկրից^[3]։

Սուլթաններ

Անուն[4]	Կյանքի տարիներ[4]	Կառավարման ժամանակաշրջան[4]
Մուրադ I	1319/1326—1389	1362—1389
Բայազիդ I Յըլդըրըմ	1360—1403	1389—1402
Մուրադ II	հունիս 1404 — փետրվարի 3 1451	1421—1444
Մեհմեդ II Ֆաթիհ	1432—1481	1444—1481
Բայազիդ II	1447—1512	1481—1512
Սելիմ I Յավուզ	1470—1520	1512—1520

Սուլթաններ և խալիֆներ

Անուն[4]	Կյանքի տարիներ[4]	Կառավարման ժամանակաշրջան[4]
Սելիմ I Յավուզ	1470—1520	1517—1520
Սուլեյման I Հիասքանչ	1494 — 1566	1520—1566
Սելիմ II	1524 — 1574	1566—1574
Մուրադ III	1546 — 1595	1574—1595
Մուհամմեդ III	1568 — 1603	1595—1603
Ահմեդ I	1590 — 1617	1603—1617
Մուստաֆա I	1592 — 1639	1617—1618
Օսման II	1604 — 1622	1618—1622
Մուստաֆա I	1592 — 1639	1622—1623
Մուրադ IV	1612 — 1640	1623—1640
Իբրահիմ I	1615 — 1648	1640—1648
Մուհամմեդ IV Ավջի	1642 — 1693	1648—1687
Սուլեյման II	1642 — 1691	1687—1691
Ահմեդ II	1643 — 1695	1691—1695
Մուստաֆա II	1664—1703	1695—1703
Ահմեդ III	1673—1736	1703—1730
Մահմուդ I	1696—1754	1730—1754
Օսման III	1696—1757	1754—1757
Մուստաֆա III	1717—1774	1757—1774
Աբդուլ Համիդ I	1725—1789	1774—1789
Սելիմ III	1761—1807	1789—1807
Մուստաֆա IV	1779—1808	1807—1808
Մահմուդ II	1784—1839	1808—1839
Աբդուլ Մեջիդ	1823—1861	1839—1861
Աբդուլ Ազիզ	1830—1876	1861—1876
Մուրադ V	1840—1904	մայիսի 30 — 1876
Աբդուլ Համիդ II	1842—1918	1876—1909
Մուհամմեդ V Ռեշադ	1844—1918	1909—1918
Մուհամմեդ VI Վահիդդեդին	1861—1926	1918—1922

Խալիֆներ

Անուն	Կյանքի տարիներ	Կառավարման ժամանակաշրջան
Մուհամմեդ VI Վահիդդեդին	1861—1926	1922
Աբդուլ Մեդջիթ II	1868—1944	1922—1924

Ծանոթագրություններ

1. К. Рыжов. Справочник. Все монархи мира: Мусульманский Восток. XV-XX вв.(չաշխատող հղում)
2. Османы // Образовательный мультисловарь // Христианство.
3. Османы (династия турецких султанов) // Большая советская энциклопедия.
4. Օսմաններ // presidents.h1.ru.

Արտաքին հղումներ

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Օսմաններ» հոդվածին։