![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Charcoal_8.jpg/640px-Charcoal_8.jpg&w=640&q=50)
Փայտածուխ
From Wikipedia, the free encyclopedia
Փայտածուխ, թեթև, սև ածխածնի մնացորդ, որն առաջանում է փայտի (կամ այլ կենդանական և բուսական նյութերի) ուժեղ տաքացման արդյունքում նվազագույն թթվածնով, որպեսզի հեռացվի ամբողջ ջուրը և ցնդող բաղադրիչները: Այս պիրոլիզի գործընթացի ավանդական տարբերակում, որը կոչվում է փայտածուխի այրում, հաճախ ածուխի վառարան ձևավորելով, ջերմությունը մատակարարվում է հենց սկզբնական նյութի մի մասի այրմամբ՝ թթվածնի սահմանափակ պաշարով: Նյութը կարող է տաքացվել նաև փակ ռետորտում: Բացօթյա օգտագործման՝ կերակուր պատրաստելու համար օգտագործվող ժամանակակից փայտածուխի բրիկետները կարող են պարունակել բազմաթիվ այլ հավելումներ, օրինակ, ածուխ։ Փայտածուխը (փայտե ածուխ) ամուր նյութ է, որն առաջանում է փայտի՝ առանց թթվածնի չոր թորման արդյունքում։ Այն օգտագործվում է գունավոր մետաղների, ակտիվացված ածխածնի արտադրության մեջ, ինչպես նաև որպես կենցաղային վառելիք[1]։
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Charcoal_8.jpg/640px-Charcoal_8.jpg)
![workers packing charcoal in paper bags](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Charcoal_Packaging_-_Namibia.jpg/640px-Charcoal_Packaging_-_Namibia.jpg)
Փայտածուխի արտադրության պատմությունը թվագրվում է հնագույն ժամանակներին՝ պայմանավորված տարբեր շրջաններում փայտի առատությամբ: Գործընթացը, որպես կանոն, ներառում է փայտե սալիկների կոնաձև կուտակումը, որը թույլ է տալիս օդին մտնել ներքևի բացվածքներով և աստիճանաբար բռնկվելով այրել կույտը: Պատմության ընթացքում փայտածուխի լայնածավալ արտադրությունը նշանակալիորեն ազդել է անտառների վրա՝ ավելացնելով անտառահատումները, հատկապես այնպիսի տարածաշրջաններում, ինչպիսին Կենտրոնական Եվրոպան է: Այնուամենայնիվ, կառավարման տարբեր պրակտիկաներ, ինչպիսին է ծառերի հատման հատուկ ձևը, որ հնարավորություն է տալիս հատված բնից նոր, մատղաշ շիվերի աճը, նպատակ ուներ պահպանել փայտածուխի արտադրության համար փայտի կայուն պաշար: Հեշտ հասանելի փայտանյութի սակավությունն ի վերջո հանգեցրեց ածուխի նման հանածո վառելիքի համարժեքների անցմանը: Փայտածուխի արտադրության ժամանակակից մեթոդները ներառում են փայտի ածխաջրացում ռետորտներում՝ ապահովելով ավելի բարձր արդյունավետություն՝ համեմատած ավանդական վառարանների մեթոդների հետ: Ածուխի հատկությունները կախված են այնպիսի գործոններից, ինչպիսիք են ածխացած նյութը և կարբոնացման ջերմաստիճանը:
Փայտածուխը տարբեր կիրառություններ ունի, ներառյալ մետաղագործական վառելիք՝ երկաթի և պողպատի արտադրության մեջ, արդյունաբերական վառելիք, ճաշ պատրաստելու և ջեռուցման վառելիք, նվազեցնող նյութ քիմիական գործընթացներում և որպես հումք պիրոտեխնիկայում: Այն նաև օգտագործվում է կոսմետիկայի, այգեգործության, անասնաբուծության, բժշկության և շրջակա միջավայրի կայունության ջանքերում, ինչպիսիք են ածխածնի կորզումը:
Այնուամենայնիվ, փայտածուխի արտադրությունն ու օգտագործումը կարող է ունենալ շրջակա միջավայրի վրա բացասական ազդեցություն, ներառյալ անտառահատումները և արտանետումները: Ապօրինի և չկարգավորվող փայտածուխի արտադրությունը, հատկապես այնպիսի տարածաշրջաններում, ինչպիսիք են Հարավային Ամերիկան և Աֆրիկան, էական մարտահրավերներ է ստեղծում շրջակա միջավայրի պահպանման ջանքերի համար: