Սմբատ Զ Բագրատունի

Սմբատ Բագրատունի, Բյուրատյան (670-726), Հայոց իշխան 693-726 թվականներին, հաջորդել է Ներսեհ Կամսարականին։

Սմբատ Զ Բագրատունի
Սպերի և Տայքի իշխան (689-726) Հայոց իշխան (689-726)
693-726 Արմինիա կուսակալություն
Նախորդող	Աշոտ Բ Բագրատունի
Հաջորդող	Աշոտ Գ Բագրատունի
Մասնագիտություն՝	գերիշխան
Ծննդյան օր	670
Վախճանի օր	726[1]
Դինաստիա	Բագրատունիներ
Հայր	Վարազ-Տիրոց Գ Բագրատունի[1][2]

Բյուզանդա-արաբական հակամարտության պայմաններում կողմնորոշվել է նախ դեպի Արաբական խալիֆայությունը, 698 թվականին Պսակ ճահճոտ դաշտում դիմադրել Հայաստան ներխուժող բյուզանդական զորքերին։ Սակայն Հայաստանի (Արմինիա), Հյուսիսային Միջագետքի (Ջազիրա) և Ատրպատականի կառավարիչ Մուհամմադ իբն Մրվանի 701 թվականի ավերիչ արշավանքից հետո ելել է արաբների դեմ, որի համար ձերբակալվել է և Հայոց կաթողիկոս Սահակ Գ Ձորափորեցու հետ ուղարկվել Դամասկոս։ Հաջորդ տարի Սմբատ Բագրատունին վերադարձել է (հավանաբար՝ փախել) Հայաստան և հրավիրել հայ նախարարների գաղտնի ժողով, որտեղ որոշվել է՝ քաշվել Բյուզանդական կայսրության սահմանները և սպասել ռազմական օգնության։

Արաբական 8000 հոգանոց մի զորաբանակ հետապնդել է Սմբատ Բագրատունու հեռացող 2000-անոց զորամասին։ Երասխի ափին, Վարդանակերտ ավանի մոտ տեղի ունեցած ճակատամարտում Սմբատ Բագրատունին փայլուն հաղթանակ է տարել։ Սմբատ Բագրատունու և նրա հետ եղած հայ նախարարները հաստատվել են Տայքի Թուխարք ամրոցում։

703 թվականին, Բյուզանդիայից սաանալով ռազմ, օգնություն, Սմբատ Բագրատունին 5 000-անոց զորքով անցել է հարձակման, սակայն պարտություն է կրել Դրաշպետի ճակատամարտում, ստիպված հեռացել Եգերաց Փույթի (այժմ՝ Փոթի) կողմերը։ Վախենալով հայերի նոր ապստամբությունից՝ արաբները 705 թվականին հայ նախարարներին խաբեությամբ հավաքել են Նախճավանի և Խրամի եկեղեցիներում և ողջակիզել։ 709-ին Սմբատ Բագրատունին Հայաստանի արաբ կառավարչի կոչով վերադարձել է Հայաստան և վերստին դարձել Հայոց իշխան, սակայն այլևս եռանդուն մասնակցություն չի ունեցել երկրի քաղաքական կյանքին։

Սմբատ Ե ասպետ 646

Վարազ-Տիրոց Գ († 670)

Աշոտ Բ (684-689) հայոց իշխան

Սմբատ Զ (693-726) հայոց իշխան

Աշոտ

Վասակ

Բագրատ

Սմբատ նախարար († 705)

Աշոտ Գ ( 732-748) հայոց իշխան

Սահակ Գ (753-770) հայոց իշխան

Տես նաև

• Սմբատ Բագրատունի (այլ կիրառումներ)
• Բագրատունիների տոհմածառ

Ծանոթագրություններ

1. Toumanoff C. Les dynasties de la Caucasie chrétienne de l'Antiquité jusqu'au xixe siècle (ֆր.): Tables généalogiques et chronologiques — Rome: 1990. — P. 112.
2. Settipani C. Continuité des élites à Byzance durant les siècles obscurs (ֆր.): Les princes caucasiens et l'Empire du VIe au IXe siècle — Paris: 2006. — P. 334. — ISBN 978-2-7018-0226-8

Գրականություն

• Տեր-Ղևոնդյան Ա․, Հայոց իշխանությունը արաբական տիրապետության ժամանակաշրջանում, «ՊԲՏ», 1964, № 2
• Cyrille Toumanoff, Les dynasties de la Caucasie chrétienne de l'Antiquité jusqu'au xixe siècle։ Tables généalogiques et chronologiques, Rome,‎ 1990, p. 122.

Նախորդող Աշոտ Բ Բագրատունի

Սպերի և Տայքի իշխան Սմբատ Զ Բագրատունի 689-726

Հաջորդող Աշոտ Գ Բագրատունի

Նախորդող Ներսեհ Կամսարական

Հայոց իշխան Սմբատ Զ Բագրատունի 693-726

Հաջորդող Արտավազդ Կամսարական

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։