From Wikipedia, the free encyclopedia
Մենձիժեց –Պոդլյասկի[2][3]՝ (մինչև 1917 թվականը Մեժիրեչյե; լեհ.՝ Międzyrzec Podlaski )՝քաղաք Լեհաստանում,Լյուբլիյան զորանոցում ։
Բնակավայր | |||||
---|---|---|---|---|---|
Մենձիժեց-Պոդլյասկի | |||||
լեհ.՝ Międzyrzec Podlaski | |||||
| |||||
Երկիր | Լեհաստան | ||||
Համայնք | Biała Podlaska County? | ||||
Հիմնադրված է | 1174 թ. | ||||
Մակերես | 20,03 կմ² | ||||
ԲԾՄ | 148±1 մետր | ||||
Բնակչություն | ▼15 830 մարդ (մարտի 31, 2021)[1] | ||||
Ժամային գոտի | UTC+1 և UTC+2 | ||||
Փոստային դասիչ | 21-560 | ||||
Ավտոմոբիլային կոդ | LBI | ||||
Պաշտոնական կայք | miedzyrzec.pl | ||||
| |||||
Քաղաքի տարածքով հոսում է Քշնա գետը ։ Լուբլինից 99 կմ հյուսիս, Վարշավայից 134 կմ արևելք։
Առաջին հիշատակումը ՝ Մենձիժեց –Պոդլյասկի , պաշտոնական վերաբերում է 1434-1477 թվականներին[4]։ Այդ ժամանակ քաղաքում անցնում էր առևտրային ճանապարհ Լուկուվայից մինչև Բրեստ։ Մենձիժեց –Պոդլյասկին տարածքով մեծացել է շատ մեծ արագությամբ․ 1486 թվականին կանգնեցվել է կաթոլիկ եկեղեցի , ըստ քաղաքագլխի՝Յան Նաուստովիչի, հրամանի կազմակերպեցին առաջին տոնավաճառները ։ 1598 թվականին կառուցվել է աղային հանք , քաղաքը վերածվել էր գարեջրի տարածաշրջանային կենտրոնի։ 1648 թվականին զապորոժյան կազակները ասպատակեցին Մենձիժեց –Պոդլյասկու վրա։ Քաղաքը 3 անգամ ավերվել և այրվել է շվեդների կողմից․ արյունալի ջրհեղեղի ժամանակ՝ 1655-1660 թվականներին , և Հյուսիսային պատերազմի ընթացքում ՝ 1706 և 1708 թվականներին ։ 1660 թվականին ռուս-լեհական հերթական պատերազմի ժամանակ, Մենձիժեց –Պոդլյասկին գրավեցին ռուսական զորքերը։
1795 թվականին Լեհաստանի-Լիտվական Համագործակցության երրորդ բաժանման արդյունքում, քաղաքի տարածքը մտավ հողատարածքների կազմի մեջ, որոնք գտնվում են Հաբսբուրգյան միապետությունի տիրապետության ներքո։ 1809-1815 թվականներին մտնում էր Վարշավայի դքսության կազմի մեջ ,Վիեննայի վեհաժողովի որոշման համաձայն Մենձիժեց –Պոդլյասկին ընդգրկվեց Լեհական թագավորության մեջ ,որը հանդիսանում էր Ռուսաստանի կայսրության[5] գեներալ-նահանգ։ 1831 թվականին Լեհաստանի ապստամբության ժամանակ քաղաքին մոտ տեղի է ունեցել ճակատամարտ ապստամբների և ռուսական կայսերական բանակի ստորաբաժանումների միջև[6]։ 1867 թվականին քաղաքում կառուցվեց երկաթուղային կայարան։ 19-րդ դարի երկրորդ կեսին Մենձիժեց –Պոդլյասկին , որտեղ դեռ 1771 թվականին Օոգոստոս Ալեքսանդր Չարտորիյսկին՝ռուս զորավարը,կառուցել է Պետրոս առաքյալի և Պողոս առաքյալի միասնական եկեղեցին, դարձավ Ուկրաինայի հունական կաթոլիկ եկեղեցու խոշոր կենտրոն։ Լեհական ապստամբությունից հետո՝ 1863—1865 թվականներին Լեհական թագավորության տարածքում սկսվեց ռուսիֆիկացման ակտիվ գործընթաց, որի արդյունքում 1875 թվականին 2 անհատական եկեղեցիները մտան ռուսական ուղղափառ եկեղեցիի իրավասության տակ ։ Արդեն XVI դարում Մենձիժեց –Պոդլյասկայում ապրում էր բավականին մեծ հրեական համայնք:1931 թվականին մարդահամարի համաձայն հրեաների թիվը կազմում էր 12 հազար մարդ կամ բնակչության ընդհանուր թվի ¾ մասը ։1915 թվականի օգոստոսին Մեծ ընկրկման ժամանակ գերմանական կայսերական բանակի ստորաբաժանումները մտան քաղաք ։ 1916-1918 թվականներին Մեժիրեչյեն Լեհաստանի նորաստեղծ Թագավորության մաս էր կազմում, սակայն օրինականորեն մինչև 1917 թվականը այն գտնվում էր Սեդլետսկայի նահանգի Ռադինսկի շրջանում։ 1920 թվականի օգոստոսի 17-ին, Լեհաստանի հակաօդային ուժերի դիվիզյայով քաղաքի տարածքից դուրս է բերվել Բանվորա-գյուղացիական Կարմիր բանակի(ԲԳԿՀ) ստորաբաժանումները և Մենձիժեց –Պոդլյասկին մտավ Լեհաստանի Հանրապետության կազմի մեջ։
1939 թվականին ՝«Վայս» մարտական գործողության ժամանակ զինված ուժերի ստորաբաժանումները վերցրեցին քաղաքը, բայց արդեն սեպտեմբերի 25-ին ըստ զինադադարի պայմանագրի նրա տարածքը մտավ Լեհաստանի խորհրդային օկուպացիայի գոտի։ Երկու շաբաթ անց Մենձիժեց –Պոդլյասկին , ըստ ԽՍՀՄ-ի ևԳերմանիայի միջև բարեկամության և սահմանի պայմանագրի, դարձավ նորաստեղծ գեներալ֊նահանգի մի մասը:1940 թվականին քաղաքում ստեղծվել է 6 ուղղիչ աշխատանքային ճամբարներ, որտեղ ապրում է 2000 հոգի հրեա, ինչպես նաև հուդենրատը և հրեական ոստիկանությունը։ 1941 թվականի հունիսի 22–ին «Բարբարոսա» ռազմական գործողության մեկնարկից հետո տվյալ ուղղիչ աշխատանքային ճամբարներում տեղահանվել են մերձակա բնակավայրերի բնակիչները՝այդ թվում կրակովյանցիները։ 1942 թվականի ապրիլի 19-ին հրատարակվեց հրաման, ըստ որի երեք օրվա ընթացքում հրեաները պարտավորվում էին հավաքել 50կգ ոսկի և փոխանցել Գեստապոյին։ Այս ժամանակահատվածում ոստիկանության աշխատակիցների կողմից փողոցներում սպանվել է շուրջ 40 պատանդ։ 1942 թվականի 25—26 օգոստոսի հրազենների և աղաղակների ներքո ոստիկանության աշխատակիցների կողմից կայարան էին բերվել ,ընկղմվել մահվան գնացքներ և ուղարկվել Տրեբլինկա-2 մահվան ճամբար 11-ից 12 հազար հրեաներ[7]։ Օգոստոսի 28-ին գետտոյի իշխանությունը անցավ հուդենրատի անդամների ձեռքը, որի արդյունքում հետագայում տեղի ունեցավ հրեաների մի շարք զանգվածային տեղահանություններ մահվան ճամբարներ։ 1943 թվականի հուլիսի 17-ին գետտոն վերջնականապես լուծարվեց. մնացած հրեաները տեղահանվեցին Տրեբլինկա -2 և Մաջդանյան մահվան ճամբարներ։ Քաղաքի մեջ, գնդակահարվեցին վերջին 160-200 հոգի հրեական ազգության ներկայացուցիչները , և այն հռչակվեց հրեաներից ազատված։ Ինչպես պարզվեց, Մենձիժեց –Պոդլյասկիում հրեաների միայն 1 %–ն է մնացել կենդանի՝ քաղաքը գերմանացիներից ազատելուց հետո ։
Քաղաքի տնտեսության մեջ ներգրավված են շուրջ 4900 բնակիչ մասնավորապես `արդյունաբերական ոլորտում 36%, առևտրային ոլորտում 19%, կրթության ոլորտում` 11%։ 2005 թվականի հոկտեմբերին Մենձիժեց –Պոդլյասկիյում գործազրկության մակարդակը կազմել է 22%։ Քաղաքի տարածքով անցնում են երկու պետական նշանակություն ունեցող ճանապարհներ՝DK2 (երկրի արևելքից դեպի արևմուտք) և DK19: Նախատեսվում է անցկացնել ավտոմայրուղի S19[8] քաղաքի արևմտյան մասում։ 2008 թվականին Մենձիժեց –Պոդլյասկիյում հնարավոր դարձավ անցկացնել տվյալ ավտոմայրուղու շրջանցիկ մի հատված՝ 6,6 կիլոմետր երկարությամբ,որը թույլ է տալիս մուտք գործել քաղաքի հյուսիսային հատվածից դեպի հարավ, շրջանցելով կենտրոնը։
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.