Ղրղզստանի ազգային բանկ

Ղրղզստանի Հանրապետության Ազգային բանկ (ղրղզ.՝ Кыргыз Республикасынын Улуттук Банкы) Ղրղզստանի կենտրոնական բանկն է և գլխավորապես պատասխանատու է երկրի ռազմավարական դրամավարկային քաղաքականության պլանավորման, ինչպես նաև ազգային արժույթի՝ սոմի թողարկման համար։

Ղրղզստանի ազգային բանկ

պատկերանիշ 

կենտրոնական բանկ 

Ստեղծում	1991
Կազմակերպության ղեկավարի պաշտոն	Governor of the National Bank of the Kyrgyz Republic
Երկիր	Ղրղզստան
Գլխամասի վայր	Բիշքեկ
Պաշտոնական կայք	www.nbkr.kg

Պատմություն

Ղրղզստանի Հանրապետության Ազգային բանկը ստեղծվել է 1991 թվականին երկրի անկախացումից հետո՝ Ռուսաստանի Կենտրոնական բանկից, որն ինքը ԽՍՀՄ Պետական բանկի իրավահաջորդն էր^[1]։ Իր սկզբնական տարիներին Ղրղզստանը և հետխորհրդային շատ այլ երկրներ հիմնականում հենվում էին խորհրդային ռուբլու վրա՝ որպես արժույթ։ Արժույթի անկայունությունը և բազմաթիվ երկրների՝ դրամավարկային և հարկաբյուջետային քաղաքականության շուրջ համագործակցելու անկարողությունը հանգեցրել է նրան, որ Ռուսաստանի Կենտրոնական բանկը սահմանափակումներ է մտցրել վարկերի հոսքի համար և, ի վերջո, դուրս է եկել արժութային միությունից, որն այնուհետև փլուզվել է։ 1993 թվականի մայիսի 10-ին Ղրղզստանն այնուհետ թողարկել է սոմերի առաջին շարքը՝ 200 խորհրդային ռուբլին 1 Ղրղզստանի սոմի դիմաց փոխարժեքով, այս թղթադրամները հայտնի էին որպես «անցումային շրջանի թղթադրամներ»։ Հաջորդ տարի թողարկվել է սոմի երկրորդ սերիան, այս թղթադրամները հայտնի էին որպես «կայունացման շրջանի թղթադրամներ»։ Կառավարության և կենտրոնական բանկերի գործողությունները գների ազատականացման, առևտրային օրենսդրության, գյուղատնտեսության բարեփոխման, ակտիվների սեփականաշնորհման և արտաքին առևտրի համար շուկայի բացման տեսքով վերջապես հանգեցրին նրան, որ Ղրղզստանը հաղթահարեց զանգվածային գնաճը և գործազրկությունը, որոնք պատուհասում էին երկու ժամանակաշրջաններում մինչև 1996 թվականը^[2]։ 1997 թվականից սկսած թողարկվել է սոմի երրորդ սերիան։ 2008 թվականին թղթադրամների առաջին երկու շարքը հանվել է շրջանառությունից, մինչ սկսվել է մետաղադրամների առաջին թողարկումը՝ չնչին գումարների գործարքի հեշտության անհրաժեշտության պատճառով։ 2009 թվականից սկսած թողարկվել է սոմի չորրորդ սերիան։ 2018 թվականին Կենտրոնական բանկը նշել է թղթադրամների թողարկման 25 տարին` նախորդ տարի հաստատելով ընդգծված C-ն որպես սոմի պաշտոնական արժույթի խորհրդանիշ, ինչպես նաև թողարկելով իր առաջին հուշադրամը^[3]։ C տառը, որի տակ գտնվող տողն ընտրվել է կենտրոնական բանկի կողմից ՝ ցույց տալու համար, որ ազգային արժույթը կայուն է^[4]։

Գործառույթներ

Ղրղզստանի Հանրապետության ազգային բանկի գործունեության ընդհանուր նպատակն է հասնել և պահպանել գների կայունությունը՝ համապատասխան դրամավարկային քաղաքականության իրականացման միջոցով։ Բանկի կորպորատիվ նպատակի իրականացմանը նպաստող առաջնահերթ խնդիրն է պահպանել ազգային արժույթի գնողունակությունը, ինչպես նաև հանրապետության բանկային և վճարային համակարգի անվտանգությունն ու հուսալիությունը։ Կենտրոնական բանկը ինքնուրույն կառավարում և ներգրավում է իր գործունեությունը` անկախ պետական իշխանությունների գործողություններից` իր հանձնարարված խնդիրները արդյունավետ իրականացնելու համար։ Ղրղզստանի Հանրապետության ազգային բանկը իրականացնում է հետևյալ հիմնական գործառույթները․

1. Մշակում, որոշում և իրականացնում է Ղրղզստանի դրամավարկային քաղաքականությունը
2. Իրականացնում է Ղրղզստանի Հանրապետության Ազգային բանկի կողմից լիցենզավորված բանկերի և ֆինանսական և վարկային հաստատությունների գործունեության կարգավորում և վերահսկողություն
3. Մշակում և վարում է միասնական արժութային քաղաքականություն
4. Թղթադրամների թողարկման միակ պատասխանատվությունն է կրում
5. Նպաստում է վճարային համակարգի արդյունավետ գործունեությանը
6. Սահմանում է բանկային համակարգի բանկային գործառնությունների իրականացման, հաշվապահական հաշվառման և հաշվետվության կանոններ

Դրամավարկային քաղաքականության

Կենտրոնական բանկի կողմից իրականացվող դրամավարկային քաղաքականությունը երկրում գների կայունության ընդհանուր նպատակին հասնելն է։ Բանկի կողմից սահմանված դրամավարկային քաղաքականության քանակական թիրախը միջնաժամկետ ժամանակահատվածում 5-7 տոկոսի սահմաններում գնաճի պահպանումն է։ Ղրղզստանի Հանրապետության փոքր և բաց տնտեսության պատճառով ներքին մակրոտնտեսական անկայունության դեպքում դրամավարկային քաղաքականության միջոցառումները ուղղված են գնաճի մակարդակը քանակական թիրախին վերադարձնելու վրա։ Այս քաղաքականության միջնաժամկետ նպատակը փոխանցման մեխանիզմում տոկոսադրույքների կապուղու գործունեությունը ուժեղացնելն է։ Քաղաքականության մշակումը իրականացվում է տոկոսադրույքների թիրախավորման հիման վրա, քանի որ տոկոսադրույքների օգտագործումը որպես դրամավարկային քաղաքականության թիրախ թույլ կտա կենտրոնական բանկին ազդել կարճաժամկետ շուկայական դրույքների վրա՝ դրանով իսկ պայմաններ ստեղծելով տոկոսադրույքների մերձեցման համար՝ փողի և վարկավորման շուկայում։ Կենտրոնական բանկը նաև քաղաքականություն է մշակում ֆինանսական ներառմանը նպաստելու համար, որն ուղղված է երկրի գյուղական հատվածներին, քանի որ այնտեղ տնտեսությունը դեռ հիմնականում հիմնված է գյուղատնտեսության վրա։ Դրանք ընդհանուր առմամբ պետք է նպաստեն հանրապետության երկարաժամկետ տնտեսական աճին^[5]։

Փոխարժեքի քաղաքականություն

Կենտրոնական բանկը հետևում է լողացող փոխարժեքի հաստատված ռեժիմին, ըստ որի սոմը կապված չէ որևէ արժույթի հետ, ինչպես նաև որևէ արժույթ կապված չէ դրան։ Անհրաժեշտության դեպքում փոխարժեքի կտրուկ տատանումները հարթելու նպատակով իրականացվում են արժութային ինտերվենցիաներ։ Կենտրոնական բանկը նաև ներքին շուկայում ազգային արժույթով ոսկի է գնում՝ արտաքին շուկաներում արտարժույթի փոխարժեքի տատանումների ազդեցությունը նույնպես մեղմելու նպատակով^[6]։ Սա նաև դիվերսիֆիկացնում է Կենտրոնական բանկի պահուստային ակտիվների արժեքի վատթարացման ռիսկերը և թույլ է տալիս կուտակել ոսկու և արտարժույթի պահուստներ։

Հաղորդակցման և համագործակցության քաղաքականություն

Կենտրոնական բանկը միջգերատեսչական համակարգող խորհրդի շրջանակներում պարբերաբար հանդիպումներ է անցկացնում ֆինանսների նախարարության հետ՝ դրամավարկային և հարկաբյուջետային քաղաքականության համակարգված իրականացումն ապահովելու նպատակով։ Այս քաղաքականությունների մշակման և իրականացման ընթացքում Կենտրոնական բանկն իրականացնում է նաև ակտիվ հաղորդակցման քաղաքականություն՝ որոշումների կայացման գործընթացի թափանցիկությունն ու բացությունն ապահովելու, ինչպես նաև դրամավարկային քաղաքականության հետ կապված հարցերի վերաբերյալ տեղեկատվություն հանրությանը ներկայացնելու նպատակով։ Դրանք հանդես են գալիս հրապարակված մամուլի հաղորդագրությունների և ասուլիսների տեսքով, որոնք անցկացվում են յուրաքանչյուր հանդիպումից հետո երկու աշխատանքային օրվա ընթացքում և պարզաբանում են տոկոսադրույքի վերաբերյալ ընդունված որոշումների պատճառները^[7]։ Բացի այդ, յուրաքանչյուր եռամսյակը մեկ Կենտրոնական բանկը հրապարակում է «Դրամավարկային քաղաքականության հաշվետվություն (Գնաճի հաշվետվություն)», որը ներառում է արտաքին և ներքին տնտեսական միջավայրի վերանայում, տնտեսական հեռանկարների, միտումների և գնաճի կանխատեսումների գնահատում։

Օրենքներ և կանոնակարգեր

Ղրղզստանի Հանրապետության Ազգային բանկի կարգավիճակը, նպատակները, գործառույթները, իրավասությունները և սկզբունքները սահմանվում են Ղրղզստանի Հանրապետության Սահմանադրությամբ և Ղրղզստանի Հանրապետության Ազգային բանկի, բանկերի և բանկային գործունեության մասին օրենքով։ Այնուամենայնիվ, Կենտրոնական բանկը դեռևս իրավասու է այն կանոնների և կանոնակարգերի իրականացման հարցում, որոնց պետք է ենթարկվեն հանրապետության առևտրային բանկերը և հարակից ոլորտները, որոնք ներառում են նվազագույն կանոնադրական կապիտալը և պարտադիր պահուստները։ Օրինակ՝ 2013 թվականի դեկտեմբերին Կենտրոնական բանկը հրապարակել է հակամենաշնորհային, մրցակցության և սպառողների պաշտպանությանն առնչվող իրավական փոփոխությունների նախագիծ՝ ուղղված առևտրային բանկային, ֆինանսական և վարկային ոլորտներին^[8]։

Արժույթի թողարկում

Կենտրոնական բանկն ունի Ղրղզստանի Հանրապետության թղթադրամների և մետաղադրամների թողարկման միակ իրավասությունը։ Ղրղզստանի թղթադրամների բոլոր չորս շարքերը դեռևս օրինական վճարման միջոց են և կարող են օգտագործվել Ղրղզստանի Հանրապետության տարածքում կատարվող բոլոր գործարքների համար, չնայած առաջին երկու շարքերը Կենտրոնական բանկի կողմից դուրս են բերվել ակտիվ շրջանառությունից։ Թղթադրամները տպագրվում են Ֆրանսիայում և Միացյալ Թագավորությունում, իսկ մետաղադրամները՝ Ղազախստանում^[9]։

Հիշատակի արժույթ

1995 թվականի օգոստոսի 11-ին Կենտրոնական բանկը թողարկել է իր առաջին կոլեկցիոն մետաղադրամները՝ ոսկուց և արծաթից, համապատասխանաբար 100 և 10 սոմ անվանական արժեքով։ Դրանք թողարկվել են ի հիշատակ Մանաս էպոսի 1000-ամյակի։ Այդ ժամանակվանից Կենտրոնական բանկը թողարկել է բազմաթիվ այլ հուշադրամներ, որոնք պատկերում են Ղրղզստանի կյանքի տարբեր ասպեկտները, ինչպես նաև միջազգային իրադարձությունները։ Այս հուշադրամներից մի քանիսը հետագայում արժանացել են մրցանակների արտասահմանյան միջազգային մրցույթներում։ Օրինակ՝ 2013 թվականին Կենտրոնական բանկը նշել է Անկախության օրը ՝ թողարկելով արծաթե և պղնձա-նիկելային մետաղադրամներ՝ «Ղրղզստանի պատմական և ճարտարապետական հուշարձաններ» թեմայով, որոնց վրա պատկերված է Սայմալուու Տաշը, ինչպես նաև ոսկե և արծաթե մետաղադրամներ՝ «Ղրղզստանի Կարմիր գիրքի» թեմայով, որը ներկայացնում էր Ղրղզստանի տարբեր վայրերի բնությունը^[10]։ Սայմալու Տաշի պատկերով մետաղադրամները հետագայում գրավել են երրորդ տեղը «Տարվա արծաթե մետաղադրամ» մրցանակի անվանակարգում Հուշադրամների ութերորդ միջազգային մրցույթում։ 2017 թվականին, Կենտրոնական բանկի կողմից թղթադրամների թողարկման 25-ամյակին ընդառաջ, թողարկվել է 2000 սոմ արժողությամբ թղթադրամ։ Դա բանկի առաջին հուշադրամն էր, ինչպես նաև առաջին ուղղահայաց կողմնորոշված սոմ թղթադրամը։ Այս թղթադրամը հետագայում արժանացել է «2018 թվականի լավագույն տարածաշրջանային թղթադրամ» մրցանակին Կենտրոնական, Արևելյան Եվրոպայի և ԱՊՀ տարբեր երկրների միջև։

Թանգարան

Կենտրոնական բանկը տնօրինում է նաև Ղրղզստանի Հանրապետության Ազգային բանկի դրամագիտական թանգարանը։ Թանգարանը առաջին անգամ գործարկվել է 1998 թվականին որպես ցուցահանդես՝ նվիրված ազգային արժույթի ներդրման հինգերորդ տարեդարձին։ Սակայն այս ցուցահանդեսը հետագայում վերածվել է մշտական դրամագիտական թանգարանի` ցուցահանդեսի ընթացքում այցելուների կողմից ցուցաբերած մեծ հետաքրքրության պատճառով։ Այն այժմ ցուցադրում է սոմի փոխակերպումը տարիների ընթացքում, ինչպես նաև ազգային արժույթի տարբեր առաջին էսքիզները։

Տնօրենների խորհուրդ

Ղրղզստանի Հանրապետության Ազգային բանկի խորհուրդը բաղկացած է յոթ անդամից, որոնք են Ազգային բանկի նախագահը, նրա երեք տեղակալները և խորհրդի երեք այլ անդամներ։ Խորհրդի բոլոր անդամներն ունեն ընդհանուր լիազորություններ և պարտականություններ, որոնց խորհրդի անդամները նշանակվել են Ղրղզստանի Հանրապետության Նախագահի՝ կողմից Ազգային բանկի նախագահի առաջարկությամբ յոթ տարի ժամկետով։

Նախագահողներ

• Քեմելբեկ Նանաև, 1992 - 1994 թթ․^[11]
• Մարատ Սուլթանով, 1994 - 1999 թթ․
• Ուլան Սարբանով, հունվարի 1999 - 2006 թթ․^[12][13]
• Մարատ Ալապաև, 2006 - 2010 թթ․^[14]
• Բակտիգուլ Ժեենբաևա, հուլիս 2010 թ․ - հունիս 2011 թ
• Զինա Ասանկոջոևա, հունիս 2011 թ․ - ապրիլ 2014 թ․^[15][16]
• Տոլկունբեկ Աբդիգուլով, 2014 թվականի մայիս - 2018 թվականի սեպտեմբեր^[17]
• Կուբանիչբեկ Կուլմատով, սեպտեմբեր 2018 թ․- դեկտեմբեր 2018 թ․^[18]
• Տոլկունբեկ Աբդիգուլով, դեկտեմբեր 2018 թ․ - սեպտեմբեր 2021 թ․^[18]
• Կուբանիչբեկ Բոկոնտաև, սեպտեմբեր 2021 թ․ - ներկա^[19]

Կազմակերպչական կառուցվածքը

Ղրղզստանի Հանրապետության Ազգային բանկը կառուցված է տասը տարբեր ստորաբաժանումների, որոնք զբաղվում են բանկի գործունեության տարբեր ասպեկտներով՝ իր առաքելությունն ու գործառույթն իրականացնելու համար։ Դրան հետագայում օգնում են 15 այլ փոքր միավորներ, որոնք թույլ են տալիս բանկի անխափան գործունեությունը։

Բանկի բաժինները

Բանկի միավորներ

Տնտեսական վարչություն Դրամավարկային գործառնությունների վարչություն Ֆինանսական վիճակագրության և վերանայման վարչություն Արտաքին վերահսկողության վարչություն Տեսչական վարչություն Վերահսկողության մեթոդիկայի և լիցենզավորման վարչություն Կանխիկի կառավարման բաժին Վճարային համակարգերի բաժին Հաշվապահական հաշվառման և հաշվետվությունների բաժին Բանկային հաշվարկների բաժին

Իրավաբանական վարչություն Անվտանգության և տեղեկատվական անվտանգության վարչություն Վարչակազմի և նյութատեխնիկական ապահովման վարչություն Բանկային ավտոմատացման բաժին Ներքին աուդիտի ծառայություն Ֆինանսների և մոնիտորինգի վարչություն Անձնակազմի բաժին Ռիսկերի վերահսկման բաժին Հասարակայնության հետ կապերի բաժին Միջազգային համագործակցության վարչություն Պետական լեզվի զարգացման և փաստաթղթերի կառավարման վարչություն Շինարարության և վերանորոգման վարչություն Գնումների խումբ Ուսումնական հանգստի կենտրոն (հանգստի կենտրոն «Տոլկուն») Տարածաշրջանային բաժիններ և Ազգային բանկի ներկայացուցչություն

Կենտրոնական բանկը մասնաճյուղեր ունի նաև Ղրղզստանի Հանրապետության տարբեր շրջաններում․

• Իսիկ-Կուլ, Կարակոլ քաղաք
• Նարին, Նարին քաղաք
• Թալաս, Թալաս քաղաք
• Ջալալալաբադ, քաղաք Ջալալալաբադ
• Օշ, Օշ քաղաք
• Բատկեն, Բատկեն քաղաք

Տեղական հարաբերություն

Կենտրոնական բանկը իր իրազեկման արշավի շրջանակներում տարբեր քայլեր է ձեռնարկել քաղաքացիների, ինչպես նաև բանկային ոլորտում շահագրգիռ կողմերի հետ համագործակցելու համար։ 1999 թվականին Կենտրոնական բանկը սկսել է տեղեկատվական և կրթական քարոզարշավ լայն հասարակության համար, որը հայտնի է որպես «Սոմ - Ղրղզստանի դեմքը»։ Արշավի նպատակն էր հանրության ուշադրությունը գրավել ազգային արժույթի օգտագործման վրա, ինչի արդյունքում բաժանվել են բազմաթիվ պաստառներ և բուկլետներ։ Կենտրոնական բանկի կողմից ստեղծվել է նաև Ղրղզստանի բանկերի միությունը՝ միավորելու Ղրղզստանի Հանրապետությունում գործող տարբեր առևտրային բանկերը՝ թույլ տալու ավելի լավ ներկայացնելու շահերը և պաշտպանել այդ բանկերի իրավունքները։ Էլեկտրոնային վճարումների ի հայտ գալը որպես կանխիկ վճարումների այլընտրանք ամբողջ աշխարհում նաև ստիպել է Կենտրոնական բանկին ստեղծել և խթանել վճարումների այս եղանակների օգտագործումը։ Էլքարտը (ղրղզ․՝ Элкарт) ներկայացվել է որպես ազգային վճարային համակարգ, և POS տերմինալները (ղրղզ․՝ POS-терминалдарды) ակտիվորեն առաջ են մղվել և ներառվել երկրի բիզնեսներում՝ դրա օգտագործումը խթանելու համար^[20]։ Ղրղզստանի Հանրապետության բանկերում գործում են նաև միջբանկային վճարային համակարգեր՝ «Իրական ժամանակի համախառն հաշվարկային համակարգը» (ղրղզ․՝ Айкын убакыт ыргагында эсептешүүүлөрдүн гросстук система) և «Զանգվածային մաքրման համակարգը» (ղրղզ․՝ Пакеттик клиринг системасы)։

Միջազգային հարաբերություն

Ղրղզստանի Հանրապետությունն իր կենտրոնական բանկի միջոցով մի քանի միջազգային ֆինանսական կազմակերպությունների ակտիվ անդամ է։ Հանրապետությունը միացել է Արժույթի միջազգային հիմնադրամին և Համաշխարհային բանկին՝ 1992 թվականին, Ասիական զարգացման բանկին և Իսլամական զարգացման բանկին՝ 1994 թվականին, իսկ ավելի ուշԱռևտրի համաշխարհային կազմակերպությանը՝ 1998 թվականին։ Հանրապետությունը նաև Ֆինանսական ներառման դաշինքի անդամ է^[21]։ Բազմակողմ կազմակերպություններից հանրապետության կողմից տրված երեք խոշորագույն արտաքին պարտքը, համաձայն 2017 թվականին հրապարակված տարեկան բանկային հաշվետվության^[22], գոյացել է Համաշխարհային բանկից, Ասիական զարգացման բանկից և Արժույթի միջազգային հիմնադրամից, որից 667 միլիոն ԱՄՆ դոլար, 601 միլիոն և 200 միլիոն փոխառություն է տրվել համապատասխանաբար։ Արտաքին պարտքը հիմնականում օգտագործվել է երկրում բազմաթիվ ենթակառուցվածքային, գյուղատնտեսական և առողջապահական զարգացումների ֆինանսավորման համար։

Միջազգային վճարային համակարգերը, ինչպիսիք են KoronaPay–ի Ալայ-քարտը (ղրղզ․՝ Золотая корона-Алай-Кард), Visa-ն, Դեմիրբանկը (ղրղզ․՝ Демир Банкы), Mastercard-ը և UnionPay-ը, ընդունվում են երկրում Էլքարտի ազգային վճարային համակարգի հետ մեկտեղ, որոնցից առաջին երկուսն են առավել հայտնի Էլքարտից հետո։ Բացի այդ, 2017 թվականին ստորագրվել է Էլքարտի ինտեգրման ճանապարհային քարտեզը՝ Mir ռուսական ազգային վճարային համակարգի հետ։ Ճանապարհային քարտեզի պլանը ստորագրել են նաև Հայաստանի, Բելառուսի, Տաջիկստանի և Ուզբեկստանի կենտրոնական բանկերը^[23]։

Վիճակագրություն

Վարկային վարկանիշ
Ղրղզստանի Հանրապետության Ազգային բանկ
Գործակալություն	Fitch Ratings		Moody's Investors Service		Standard & Poor's
Ընթացիկ վարկանիշներ	NR	2004 թվականից	B2 / կայուն	2015 թվականից	NR՝ n/a հեռանկարով	2016 թվականից
Նախորդ գնահատականները	CCC/C B+/B	2001 թվականից 1998 թվականից	NR		B/B	2015 թվականից

Տես նաև

• Ղրղզստանի տնտ
• ղրղզական սոմ
• Կենտրոնական բանկերի ցուցակ

Ծանոթագրություններ

1. «Национальный банк Кыргызской Республики | Музей денег». Muzeydeneg.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2015-02-07-ին. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 27-ին.
2. «Kyrgyzstan economy». 2003 թ․ սեպտեմբերի 1. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 21-ին.
3. «Kyrgyz currency symbol approved by National Bank». 2017 թ․ փետրվարի 10. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 21-ին.
4. «Collection coins of the series "Historical events"». 2018 թ․ փետրվարի 7. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 31-ին.
5. «MAIN DIRECTIONS OF THE MONETARY POLICY FOR THE MEDIUM-TERM» (PDF). 2014 թ․ դեկտեմբերի 17. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 21-ին.
6. «MAIN DIRECTIONS OF THE MONETARY POLICY FOR THE MEDIUM-TERM» (PDF). 2014 թ․ դեկտեմբերի 17. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 21-ին.
7. «MAIN DIRECTIONS OF THE MONETARY POLICY FOR THE MEDIUM-TERM» (PDF). 2014 թ․ դեկտեմբերի 17. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 21-ին.
8. Barnett, Ryan (2013 թ․ դեկտեմբերի 27). «National Bank of the Kyrgyz Republic posts draft amendments». CISTRAN Finance. Chicago, Ill. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 3-ին.
9. «Kyrgyz currenсy printed in France and UK, coins minted in Kazakhstan – NBKR». 2017 թ․ հունիսի 2. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 21-ին.
10. Waits, Douglas (2013 թ․ սեպտեմբերի 9). «National Bank of the Kyrgyz Republic announces Independence Day collectible coins». Cistran Finance. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հոկտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2013 թ․ հոկտեմբերի 25-ին.
11. Pastor, Mr Gonzalo C. (2001 թ․ ապրիլի 22). «The IMF and the Ruble Area, 1991-93». International Monetary Fund – via Google Books.
12. «САРБАНОВ Улан Кытайбекович | ЦентрАзия».
13. «Kyrgyz Rep's Sarbanov resigns». Central Banking. 2006 թ․ ապրիլի 10.
14. «National Bank of the Kyrgyz Republic». www.nbkr.kg.
15. «АСАНКОЖОЕВА Зина Мукаевна | ЦентрАзия».
16. «National Bank of the Kyrgyz Republic». www.nbkr.kg.
17. «State secretary takes over at Kyrgyz central bank - Central Banking». 2014 թ․ մայիսի 7.
18. «NBKR's Abdygulov returns to top job after stint in government». Central Banking. 2018 թ․ հունվարի 4.
19. MASALIEVA, Jazgul (2021 թ․ սեպտեմբերի 29). «Parliament approves Kubanychbek Bokontaev as head of National Bank». 24.kg.
20. «National Bank of the Kyrgyz Republic Annual Report 2017» (PDF). 2018 թ․ մարտի 14. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 21-ին.
21. «AFI members». AFI Global. 2011 թ․ հոկտեմբերի 10. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 20-ին. Վերցված է 2012 թ․ փետրվարի 23-ին.
22. «National Bank of the Kyrgyz Republic Annual Report 2017» (PDF). 2018 թ․ մարտի 14. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 21-ին.
23. «National Bank of the Kyrgyz Republic Annual Report 2017» (PDF). 2018 թ․ մարտի 14. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 21-ին.

Արտաքին հղումներ

• Պաշտոնական կայք (ru)