Կնուտ Համսուն

Կնուտ Համսուն (նորվ.՝ Knut Hamsun, իսկական անունը՝ Կնուտ նորվ.՝ Knud Pedersen, օգոստոսի 4, 1859(1859-08-04)^{[1][2][3][…]}, Վոգո, Օպլանդ, Նորվեգիա^[4] և Լոմ, Օպլանդ, Նորվեգիա^[4][5] - փետրվարի 19, 1952(1952-02-19)^{[5][1][2][…]}, Գրիմստադ, Էուսթ Ագդեր, Նորվեգիա), նորվեգացի գրող, բանաստեղծ և դրամատուրգ։

Կնուտ Համսուն նորվ.՝ Knut Hamsun
Ծննդյան անուն	անգլ.՝ Knut Pedersen Hamsun
Ծնվել է	օգոստոսի 4, 1859(1859-08-04)[1][2][3][…]
Ծննդավայր	Վոգո, Օպլանդ, Նորվեգիա[4] կամ Լոմ, Օպլանդ, Նորվեգիա[4][5]
Վախճանվել է	փետրվարի 19, 1952(1952-02-19)[5][1][2][…] (92 տարեկան)
Վախճանի վայր	Գրիմստադ, Էուսթ Ագդեր, Նորվեգիա
Գերեզման	Nørholm[6]
Մասնագիտություն	գրող, բանաստեղծ, վիպասան, դրամատուրգ, քննադատ և գրող
Քաղաքացիություն	Նորվեգիա
Գրական ուղղություններ	նեոռոմանտիզմ
Ուշագրավ աշխատանքներ	Սով և Հողի բարիքներ
Կուսակցություն	Ազգային միասնություն կուսակցություն
Պարգևներ	Գրականության Նոբելյան մրցանակ [7][8] և Գյոթեի մեդալ արվեստի և գիտության համար
Ամուսին	Մարի Համսուն և Bergljot Bech?
Զավակներ	Արիլդ Համսուն, Էլինոր Համսուն, Տորե Համսուն և Վիկտորիա Համսուն Չարլսթոն
Ներշնչվել է Արթուր Շոպենհաուեր, Բյերստերնե Բյորնսոն, Ջորջ Բայրոն, Յուհան Ավգուստ Ստրինդբերգ, Ֆրիդրիխ Նիցշե և Ֆեոդոր Դոստոևսկի
Կայք	hamsunsenteret.no/en/
Կնուտ Համսուն Վիքիքաղվածքում
Knut Hamsun Վիքիպահեստում

1920 թվականի Գրականության Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր։

Կենսագրություն

Պատանեկություն (14 տարեկան)

Համսունը ծնվել է 1859 թվականի օգոստոսի 4-ին, Գուդբրանդսդալենյան հովտում գտնվող Վեգե ծխական համայնքում։ Եղել է գյուղի դերձակ Պետեր Պեդերսենի չորրորդ երեխան։ Ապրել է աղքատության մեջ, ինը տարեկանից աշխատել է հորեղբոր գրասենյակում, ապա սկսվել են թափառական տարիները (1873 թվականից), որի ընթացքում նա փոխել է բազմաթիվ զբաղմունքներ։ Գրել սկսել է 17 տարեկանում։ Առաջին գիրքը` «Խորհրդավոր մարդ։ Նորդլանդական սիրո պատմություն» (նորվ.՝ Den Gaadefulde. En kjærlighedshistorie fra Nordland), հայտնվել է 1877 թվականին։ Երիտասարդության տարիներին նա շատ է ճանապարհորդել՝ այցելելով, մասնավորապես, Միացյալ Նահանգներ։ 1888 թվականից հետո հաստատվել է Կոպենհագենում։ 1890 թվականին Համսունը հրատարակել է նորարարական հոգեբանական «Սով» (Նորվեգական կեղտ) վեպը, որն էլ նրան համբավ է բերել։ 1890-ական թվականներին և հատկապես 1900 թվականին Համսունը եղել է աշխարհի ամենահայտնի գրողներից և մոդեռնիզմի դրամատուրգներից մեկը, նրա ստեղծագործությունները բազմիցս թարգմանվել են, հայտնի է եղել նաև Ռուսաստանում։

«Սով» վեպի առաջին հրատարակությունը 1890

1898 թվականին Համսունն ամուսնացել է Բերգլիոտ Բեհի հետ։ Այդ ամուսնությունը տևել է ութ տարի։ 1909 թվականին նա երկրորդ անգամ ամուսնացել է դերասանուհի Մարի Անդերսենի հետ։ Հարսանիքից հետո Մարին թողել է իր կարիերան և մինչ կյանքի վերջ մնացել Համսունի հետ։ 1918 թվականին ամուսինները գնել են Նյորհոլմի կալվածքը, որտեղ էլ Համսունը անցկացրել է կյանքի մնացած մասը։

1920 թվականին Համսունն արժանացել է Գրականության Նոբելյան մրցանակի՝ «Երկրի պտուղները» (նորվ.՝ Markens Grøde) մոնումենտալ աշխատանքի համար։ 1943 թվականին Համսունն իր Նոբելյան մրցանակակրի մեդալը հանձնել է Երրորդ Ռեյխի քարոզչության նախարար Յոզեֆ Գեբելսին։

Համսունն իր ստեղծագործությունների մասին գրել է «Որպես ժամանակակից հոգեբան՝ ես պետք է լուսավորեմ և ուսումնասիրեմ հոգին։ Ես պետք է այն ուսումնասիրեմ վեր ու վար՝ բոլոր տեսանկյուններից, որպեսզի թափանցեմ ամենագաղտնի խորքերը»։

Նիցշեն նույնպես դեմ էր բուրժուազիային, հանդես էր գալիս նույն շարժառիթներով, ինչ Համսունը՝ իր դանդաղկոտության, պրոլետարիատի հանդեպ «քրիստոնեական» համակրանքի համար։ Համսունի իդեալը, բռնապետի իդեալն է, որը մարմնավորվում է Չեզարե Բորջիայի քրեական կերպարում, Վերածննդի բնօրինակով, իրենց անմեղ ցինիզմով և սպանության սառը տրամաբանությամբ։ - Վլադիմիր Յուրինեց, Պլեխանովի նշանակությունը արվեստի մարքսյան սոցիոլոգիայի համար (1927)

Գերմանիայում Հիտլերի իշխանության գալուց և Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի տարիներին Համսունը, ով նախկինում համակարգված քարոզել էր գերմանական մշակույթը, հանդես է եկել անգլոսաքսոնական մշակույթի դեմ` անցնելով նացիստների կողմը սատարել Վիդքուն Քվիսլինգին։ Սակայն, տեսնելով Կվիսլինգի կոլաբորացիոնիստական ռեժիմի բոլոր վայրագություններն ու հանցագործությունները, գրողը հիասթափվեց նրանից։ 1943 թվականին Գերմանիա կատարած այցի ընթացքում Համսունը, հանդիպելով Հիտլերի հետ, պահանջել է ազատել Նորվեգիային Կվիսլինգից և Տերբովենից, ինչը վրդովեցրել է Ֆյուրերին^[9][10]։ Հիտլերի մահից հետո Համսունը մահախոսական գրեց, որտեղ նա նացիստների առաջնորդին անվանում է «պայքարի ժողովուրդների իրավունքների համար պայքարի առաջամարտիկ»^[11], չնայած որ հարազատները նրան համոզում էին այդ քայլին չդիմել։

Համսունը 1939 թվականին

Պատերազմի ավարտից հետո Համսունը դատապարտվել է։ Զառամյալ տարիքի պատճառով նա խուսափել է ազատազրկումից, բայց քաղաքացիական հայցով տուգանվել է։ Ավելի ուշ նա դատավարության գործընթացը նկարագրել է «Մացառուտ արահետներով» պատմվածքում։ Գրողի որդին՝ Արիլդը, որպես ռազմական թղթակից ծառայել է հատուկ քարոզչական դասակում, որը 1943 թվականին ընդգրկվել է ՍՍ-ի «Կուրտ Էգերս» հատուկ քարոզչական գնդում^[12]։

Պատերազմից հետո Համսունը որոշ ժամանակ ապրել է ծերանոցում, իսկ 1950 թվականին վերադարձել է Նյորհոլմ։

Գրողը մահացել է 1952 թվականի փետրվարի 19-ին։ Նրա ստեղծագործությունների լիակատար ժողովածուն լույս է տեսել նրա մահվանից երկու տարի անց։

Մատենագիտություն

• 1877 - «Խորհրդավոր մարդը։ Սիրային պատմություն Նորդլանդից» (Den Gaadefulde. En kjærlighedshistorie fra Nordland)
• 1878 - «Հանդիպում» (Et Gjensyn)
• 1878 - «Բերգեր» (Bjørger)
• 1889 - «» (Lars Oftedal. Udkast)
• 1889 - «Ամերիկայի հոգևոր կյանքը» (Fra det moderne Amerikas Aandsliv)
• 1890 - «Սովը» (Sult)
• 1892 - «Միստերիաներ» (Mysterier)
• 1893 - «Խմբագիր Լյունգեն» (Redaktør Lynge)
• 1893 - «Նոր ծիլեր» (Ny Jord)
• 1894 - «Պան» (Pan)
• 1895 - «Արքայության դարպասների մոտ» (Ved Rigets Port)
• 1896 - «Կյանքի խաղը» (Livets Spil)
• 1897 - «Սիեստա» (Siesta)
• 1898 - «Վերջալույս» (Aftenrøde, Slutningsspil)
• 1898 - «Վիկտորիա» (Victoria. En kjærlighedshistorie)
• 1902 - «Մունկեն Վենդտ» (Munken Vendt. Brigantines saga I)
• 1903 - «Հեքիաթային երկրում» (Æventyrland. Oplevet og drømt i Kaukasien)
• 1903 - «Թամար թագուհի» (Dronning Tamara)
• 1903 - Kratskog
• 1904 - «Վայրի երգչախումբ» (Det vilde Kor)
• 1904 - «Երազողները» (Sværmere)
• 1905 - Stridende Liv. Skildringer fra Vesten og Østen
• 1906 - «Աշնանային աստղերի տակ» (Under Høststjærnen. En Vandrers Fortælling)
• 1908 - «Բենոնի» (Benoni)
• 1908 - Rosa. Af student Pærelius' Papirer
• 1909 - «» (En Vandrer spiller med Sordin)
• 1910 - «» (Livet i Vold)
• 1912 - «» (Den sidste Glæde)
• 1913 - «» (Børn av Tiden)
• 1915 - «» (Segelfoss By)
• 1917 - «Հողի հյութերը» (Markens Grøde)
• 1918 - «» (Sproget i Fare)
• 1920 - «Կանայք ջրհորի մոտ» (Konerne ved Vandposten)
• 1923 - «Վերջին գլուխը» (Siste Kapitel)
• 1927 - «Շրջմոլիկներ» (Landstrykere I)
• 1930 - «Ավգուստ» (August)
• 1933 - «Իմ կյանքն անցնում է» (Men Livet lever)
• 1936 - «» (Ringen sluttet)
• 1949 - «Խոտածածկ արահետներով» (Paa gjengrodde Stier)

Գրականություն

• Ferguson, Robert. 1987. Enigma: The Life of Knut Hamsun. Farrar, Straus and Giroux.
• Haugan, Jørgen. 2004. The Fall of the Sun God. Knut Hamsun - a Literary Biography Oslo: Aschehoug.
• Humpal, Martin. 1999. The Roots of Modernist Narrative: Knut Hamsun's Novels Hunger, Mysteries and Pan. International Specialized Book Services.
• Kolloen, Ingar Sletten. 2009. Knut Hamsun: Dreamer and Dissident . Yale University Press. ISBN 978-0-300-12356-2
• Larsen, Hanna Astrup. 1922. Knut Hamsun Alfred A. Knopf.
• Næss, Harald (2007), Nobel Prize Laureates in Literature, Part 2, Farmington Hills, Michigan: Gale, ISBN 978-0-7876-8148-7
• Shaer, Matthew. 2009. Tackling Knut Hamsun. Review of Sletten, Dreamer and dissenter and Žagar, The dark side of literary brilliance. In Los Angeles Times, 25 October 2009.
• D'Urance, Michel. 2007. Hamsun. Editions Pardès, Paris, 128 p.
• Žagar, Monika. 2009. The dark side of literary brilliance. University of Washington Press.

Ծանոթագրություններ

1. Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
2. Encyclopædia Britannica
3. Internet Speculative Fiction Database — 1995.
4. Knut Hamsun(նորվ.) — Norsk biografisk leksikon. — ISSN 2464-1502
5. Гамсун Кнут // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
6. https://hamsun-selskapet.no/2019/08/13/dikterstua-pa-norholm-og-andre-hoydepunkter-fra-ibsenhamsun-dagene-i-grimstad-7-10-august-2019/
7. https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1920/
8. https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/
9. Лауреаты Нобелевской премии по литературе — Заблудившийся в лабиринтах эпохи Гамсун. Радиопередача Эхо Москвы, 06.04.2008]
10. Гитлер разочаровал Гамсуна | NORGE.RU — вся Норвегия на Русском
11. Страница на library.ru, посвященная К.Гамсуну
12. Норвежцы в составе Вооружённых сил Германии в 1941—1945 гг. // Руниверс

Արտաքին հղումներ

• Սով (հատված)

Վիքիքաղվածքն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կնուտ Համսուն» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կնուտ Համսուն» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 6, էջ 119)։