Լեոն (Նիկարագուա)

Լեոն (իսպ.՝ León, ամբողջական անվանումը՝ Santiago de los Caballeros de León), Նիկարագուայի երկրորդ խոշորագույն քաղաքը՝ մայրաքաղաք Մանագուայից հետո, Լեոն վարչական կենտրոն։

Լեոն
Տեսակ	մեծ քաղաք, քաղաք և municipality of Nicaragua?
Երկիր	Նիկարագուա
Վարչատարածք	Լեոն
ԲԾՄ	86 մետր
Մակերես	820,2 կմ²
Ձևավորում	հունիսի 15, 1524
Անվանված է	Լեոն-Վեխո

Աշխարհագրական դիրք

Գտնվում է երկրի հյուսիսարևմտյան մասում՝ խաղաղօվկիանոսյան ափից ոչ հեռու^[1]։ 1985 թվականին քաղաքի բնակչությունը կազմել է 89 հազար մարդ, տնտեսության հիմքը սննդի արդյունաբերությունն էր^[2]։

Պատմություն

Սան-Պեդրոյի տաճար,1905 թվական

Քաղաքը Սանտյագո դե լոս Կաբալյերոս դե Լեոն անվանմամբ (իսպ.՝ Santiago de los Caballeros de León) հիմնադրվել է իսպանացիների կողմից՝ 1524 թվականին^[1]։

1609 թվականին այն ոչնչացվել է Մոմոտոմբո հրաբխի ժայթքման և երկրաշարժի հետևանքով^[1], բայց 1610 թվականին վերականգվել է^[3] (հին վայրից 32 կմ հեռավորության վրա^[4], որն այժմ կոչվում է Լեոն-Վիեխո)։

1812 թվականին հիմնադրվել է համալսարանը^[4] (հետագայում՝ Նիկարագուայի ազգային ինքնավար համալսարան Լեոնեում^[5])։ 1816 թվականին համալսարանին կից բացվել է գրադարան^[1]։

1839 թվականին Լեոնը դարձավ Նիկարագուայի մայրաքաղաքը, բայց 1852 թվականից սկսել է կորցնել ազդեցությունը^[3] և 1858 թվականին մայրաքաղաքը տեղափոխվել է Մանագուա։ Այնուամենայնիվ, մինչև 19-րդ դարի վերջը քաղաքը մնում էր երկրի գլխավոր քաղաքական կենտրոններից մեկը և հետագայում պահպանել է առևտրատնտեսական կենտրոնի նշանակությունը։

1883 թվականին քաղաքի միջով անց է կացվել երկաթգիծ։ 1889 թվականին բնակչության թիվը կազմում էր 25 հազար մարդ. այդ ժամանակ այստեղ կար կաշվե և մետաղագործական իրերի արտադրություն, եկեղեցի և համալսարան, տների մեծ մասը միահարկ էր և կավից կառուցված^[6]։

1920 թվականին այստեղ բացվել է ևս մեկ գրադարան՝ «Խոսե Մադրիս^[1]»:

1936 թվականի հունիսի 9-ին ռազմական հեղաշրջման հետևանքով Նիկարագուայում իշխանության եկավ Ազգային գվարդիայի ղեկավար Անաստասիո Սամոսան։ Նույն օրը Ազգային գվարդիայի ստորաբաժանումները գրավեցին մայրաքաղաքի կենտրոնը և պաշարեցին Լեոն քաղաքի Լակոկրասկա ամրոցը (կայազորի հրամանատարն իշխանությունից հեռացված նախագահ Խ.Բ. Սաքասիի զարմիկն էր)։

1950 թվականին Լեոնում ապրում էր 31 հազար մարդ։

1956 թվականի սեպտեմբերի 21-ին Լեոնում երիտասարդ բանաստեղծ Ռիգոբերտո Լոպես Պերեսը մահափորձ է կատարում բռնապետ Անաստասիո Սոմոսի դեմ՝ մահացու վիրավորվելով նրան։

1962 թվականին Լեոնում բնակվում էր 49.6 հազար մարդ, այստեղ արհեստագործական արտադրություն էր գործում և հրատարակվում էր երկրի վեց թերթերից մեկը^[3]։

1970 թվականին Լեոնում ապրում էր 53 հազար մարդ, այստեղ գործում էին կահույքի ֆաբրիկա և գյուղատնտեսական արտադրանքի վերամշակման ձեռնարկություններ։ Լույս էին տեսնում երկրի ութ թերթերից երկուսը՝ «El Centroamericano» և «El Universal»^[5]:

1974 թվականին քաղաքի բնակչության թիվը կազմում էր 62 հազար մարդ։ Այստեղ գործում էին սննդի և կոշկեղենի արդյունաբերության ձեռնարկություններ^[1]։

1978 թվականին քաղաքի բնակչության թիվը կազմում էր 82 հազար մարդ, տնտեսության հիմքը սննդի արդյունաբերության ձեռնարկություններն էին^[7]։

1978 թվականի սեպտեմբերի 5-ին Ազգային ազատագրման սանդինիստական ճակատն ապստամբություն է սկսում Սոմոսի ընտանիքի ռեժիմի դեմ։ 1978 թվականի սեպտեմբերի 9-ին ապստամբում են Լեոն, Մասայա, Չինանդեգա և Մանագուա քաղաքները։ Ապստամբները շրջափակում են կայազորը, վերահսկողություն հաստատում Լեոն քաղաքի վրա և սկսում բարիկադներ կառուցել։ 1978 թվականի սեպտեմբերի 11-ին Ազգային գվարդիայի ուժեղացված զրահատեխնիկան գրոհում է Լեոն։ Մարտերը քաղաքում շարունակվում են մինչև 1978 թվականի սեպտեմբերի 17-ը։

1979 թվականի հուլիսի 17-ին այստեղ է աշխատանքը սկսել ժամանակավոր հեղափոխական կառավարությունը (այդ կապակցությամբ 1981 թվականի օգոստոսի 25-ին՝ Սանդինիստական հեղափոխության հաղթանակից հետո, Լեոն քաղաքին շնորհվել է «հերոս քաղաք» պատվավոր կոչումը և «Նիկարագուայի առաջին մայրաքաղաք» կոչումը)։

«Կոնտրաս»-ի դեմ պատերազմ սկսվելուց հետո՝ 1981 թվականին, Լեոնը դարձավ 2-րդ ռազմական շրջանի կենտրոնը (միավորող Լեոն և Չինանդեգա վարչությունները)^[2]։

1983 թվականին քաղաքի բնակչության թիվը կազմում էր 63 հազար մարդ, տնտեսության հիմքը սննդի, կաշվի և կահույքի արդյունաբերությունն էր։

Տնտեսություն

• Տեքստիլ գործարան
• Կոշկեղենի արդյունաբերության ձեռնարկություններ
• Մետաղամշակման ձեռնարկություններ

Տեսարժան վայրեր

• 16-19-րդ դարերի եկեղեցիներ^[2][7] (այդ թվում՝ (իսպ.՝ Real Basilica Catedral de la Asuncion de la Bienaventurada Virgen Maria) տաճարը^[4], որոնք 2011 թվականին ընդգրկվել են ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության ցանկում)։
• Բարոկկո ոճով գաղութային ժամանակաշրջանի մեկ հարկանի տները^[1][4]
• Լեոնի արվեստի թանգարան
• Ռուբեն Դարիոյի հուշարձանը
• Քաղաքից ոչ հեռու գտնվում է Սերրո-Նեգրո հրաբուխը։

Պատկերասրահ

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Ծանոթագրություններ

1. Леон // Латинская Америка: энциклопедический справочник (в 2-х тт.) / гл. ред. В. В. Вольский. том 2. М., «Советская энциклопедия», 1982. стр.134
2. Леон // Большой энциклопедический словарь (в 2-х тт.). / редколл., гл. ред. А. М. Прохоров. том 1. М., "Советская энциклопедия", 1991. стр.703
3. Р. Е. Лещинер. Никарагуа. М., "Мысль", 1965. стр.37-38
4. Леон (город в Никарагуа) // Большая Советская Энциклопедия. / под ред. А. М. Прохорова. 3-е изд. Т.14. М., «Советская энциклопедия», 1973.
5. Никарагуа // Большая Советская Энциклопедия. / под ред. А. М. Прохорова. 3-е изд. Т.17. М., «Советская энциклопедия», 1974. стр.604-608
6. «Леон, город в Никарагуа». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
7. Леон (город в Никарагуа) // Советский энциклопедический словарь. редколл., гл. ред. А. М. Прохоров. 4-е изд. М., «Советская энциклопедия», 1986. стр.702

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Լեոն (Նիկարագուա)» հոդվածին։