Տիպ (կենսաբանություն)

Կենսաբանական դասակարգման մեջ, տիպը (լատին․՝ phylum) դա՝

• Կարգաբանության աստիճան է։ Այլ հայտնի աստիճաններ են կյանք, թագավորություն, դաս, կարգ, ընտանիք, ցեղ և տեսակ։ Տիպը գտնվում է թագավորության և դասի միջև։ Ցանկացած աստիճանի համար գոյություն ունեն միջանկյալ աստիճաններ, որոնք կազմվում են ենթա- լատին․՝ sub և վերնա- լատին․՝ super նախածանցներով։ (Օրինակ՝ ենթատիպ, վերնատիպ)։

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Տիպ (այլ կիրառումներ)

Համաձայն կենսաբանական կարգաբանության, կյանքը դասակարգվում է հետևյալ կարգաբանական խմբերի միջոցով։ Կյանքը բաժանվում է վերնաթագավորությունների, իսկ վերնաթագավորություններն առավել մանր ենթամիավորումների՝ թագավորությունների մեջ։ Թագավորությունը ներառում է մեկ կամ մի քանի տիպներ

Բուսաբանության մեջ ավանդաբար օգտագործվում է բաժին լատին․՝ divisio տերմինը, չնայած որ 1993 թ.-ի Միջազգային Բուսաբանական Կոնգրեսը հաստատել և ընդունել է տիպ ձևը^[1][2]։

• Կարգաբանության միավոր, տաքսոն։ Այս դեպքում հոգնակի ձևը՝ տիպներ-ն է (լատին․՝ familiae)։

Կենդանիների թագավորությունը ներառում է 35 տիպ, իսկ բույսերի թագավորությունը 12 տիպ։

Օրինակներ՝ Միջատների դասը պատկանում է հոդվածոտանիների տիպին։

Միաշաքիլավորների դասը պատկանում է ծածկասերմերի տիպին։

Թե տիպերից որն է պատկանում այս կամ այն թագավորությանը որոշվում է տաքսոնոմիստի (կարգաբանի) կողմից։ Շատ հաճախ այդ դասակարգման գործընթացում որևէ միանշանակ կարծիք չի լինում։ Հաճախ օգտագործվում են նաև ածանցավոր ձևեր՝ կենդանաբանության մեջ՝

• վերնատիպ ( լատին․՝ superphylum)
• ենթատիպ (լատին․՝ subphylum)

բուսաբանության մեջ՝

• վերնաբաժին (լատին․՝ superdivisio)
• ենթաբաժին (լատին․՝ subdivisio)

Տիպերի (բաժինների) անվանումներ

Ինչպես բոլոր կարգաբանական աստիճանները, այնպես էլ տիպը ունոմինալ է, այսինքն արտահայտվում է մեկ բառով։ Բուսաբանության և սնկաբանության մեջ օգտագործվում է տիպերի և ենթատիպերի ստանդարտիզացված վերջավորություններ՝

	բաժին	ենթաբաժին
բույսեր	-phyta	-phytina
սնկեր	-mycota	-mycotina

Կարգաբանական խմբեր

Վերնաթագավորություն — Թագավորություն — Ենթաթագավորություն — Վերնատիպ/Վերնաբաժին — Տիպ/բաժին — Ենթատիպ/Ենթակարգ — Վերնադաս — Դաս — Ենթադաս — Ինֆրադաս — Վերնակարգ — Կարգ — Ենթակարգ — Ինֆրակարգ — Վերնաընտանիք — Ընտանիք — Ենթաընտանիք — Վերնատրիբա — Տրիբա — Ենթատրիբա — Ցեղ — Ենթացեղ — Վերնասեկցիա — Սեկցիա — Ենթասեկցիա — Շարք — Ենթաշարք — Տեսակ — Ենթատեսակ — Կենսաձև/Տարատեսակ — Ենթատարատեսակ — Ձև — Ենթաձև

Տաքսոնոմիա — Կենսաանվանական անվանակարգ

Տես նաև

• Սիստեմատիկա
• Ֆիլոգենետիկա
• Կենսաբանական կարգաբանություն
• Բույսերի տիպներ
• Կենդանիների տիպներ

Ծանոթագրություններ

1. «Life sciences». The American Heritage New Dictionary of Cultural Literacy (third ed.). Houghton Mifflin Company. 2005. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 4–ին-ին. «Phyla in the plant kingdom are frequently called divisions.»
2. Berg, Linda R. (2007 թ․ մարտի 2). Introductory Botany: Plants, People, and the Environment (2 ed.). Cengage Learning. էջ 15. ISBN 9780534466695. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 23-ին.

Գրականություն

• Джеффри, Чарлз. Биологическая номенклатура։ Пер. с англ. М.։ Мир, 1980. С. 16, 24—25.
• Наумов С.П. Зоология позвоночных. М.։ Просвещение, 1982. 464 с.
• Тахтаджян А.Л. Система магнолиофитов. Л.։ Наука, 1987. 439 с.
• Михайлова И.А., Бондаренко О.Б., Обручева О.П. Общая палеонтология. М.։ Изд-во МГУ, 1989. 384 с. ISBN 5-211-00434-5
• Кэрролл Р. Палеонтология и эволюция позвоночных։ В 3-х т. Т. 3. М.։ Мир, 1993. 312 с. ISBN 5-03-001819-0