Յոհան Մորից Նասաու Զիգենցի

Յոհան Մորից Նասաու Զիգենցի (գերմ.՝ Johann Moritz Fürst von Nassau-Siegen, հունիսի 17, 1604(1604-06-17)^[1][2], Դիլենբուրգ, Լան Դիլ^[3] - դեկտեմբերի 20, 1679(1679-12-20)^[1][4][2], Բեդբուրգ Հաու, Կլևե, Դյուսելդորֆ, Գերմանիա^[5]), կոմս, Միացյալ Նահանգների Հանրապետության ֆելդմարշալ, մականունը՝ «Բրազիլացի»։

Յոհան Մորից Նասաու Զիգենցի Johann Moritz Fürst von Nassau-Siegen
Ծնվել է	հունիսի 17, 1604(1604-06-17)[1][2]
Ծննդավայր	Դիլենբուրգ, Լան Դիլ[3]
Մահացել է	դեկտեմբերի 20, 1679(1679-12-20)[1][4][2] (75 տարեկան)
Մահվան վայր	Բեդբուրգ Հաու, Կլևե, Դյուսելդորֆ, Գերմանիա[5]
Գերեզման	Burial vault of Nassau-Siegen
Քաղաքացիություն	Միացյալ պրովինցիաների հանրապետություն
Կրթություն	Բազելի համալսարան (1615)
Մասնագիտություն	քաղաքական գործիչ և ռազմական գործիչ
Ծնողներ	հայր՝ Յոհան VII Նասաու Զիգենցի, մայր՝ Մարգարիտա Շլեզվիգ Հոլշտեյն Զոնդերբուրգցի
Պարգևներ և մրցանակներ
John Maurice, Prince of Nassau-Siegen Վիքիպահեստում

Վաղ տարիներ Եվրոպայում

Յոհան Մորից Նասաու Զիգենցին Նասաուի տան ներկայացուցիչ էր։ Ծնվել է Դիլենբուրգի տոհմական տանը։ Որպես ընտանիքի փոքր Մորիցը հույս չուներ տիրանալ հայրենաժառանգ կալվածքներին։ Լինելով Վիլհելմ Օրանացու թոռական զարմիկը, նա 1621 թվականին ընդունվել է հոլանդական բանակ, որտեղ ծառայել է իր զարմիկ՝ Ֆրեդերիկ Հենրիխ Օրանացու ղեկավարությամբ։ 1626 թվականին աչքի է ընկել Հերտոգենբոսի ճակատամարտում։

Հոլանդական Բրազիլիայի կառավարիչ

1636 թվականին Ֆրեդերիկ Հենրիխ Օրանացու հանձնարարականով Յոհան Մորիցը նշանակվել է Հոլանդական Բրազիլիայի կառավարիչ։ Հաջորդ տարվա սկզբին նա ժամանում է Ռեսիֆի և կարճ ժամանակ անց հոլանդական հողերը ընդարձակում է Սերժիպիից մինչև Սան Լուիս։ Նրա ղեկավարությամբ հոլանդացիները պորտուգալացիներից խլել են Սան Տոմե կղզին, Սան Ժորժի դա Մինա ամրոցը Ոսկե ափին և Լուանդա քաղաքը։

Բրազիլիայի կառավարման տարիներին Յոհան Մորիցը դարձրել է Միացյալ նահանգների հանրապետության ամենահարուստ անձանցից մեկը։ Նա Ռեսիֆում կառուցել է նոր քաղաք, որն իր պատվին անվանվել է Մաուրիցստադ, իսկ Հաագայում Բինենհոֆին կից կառուցել է իր Մաուրիցհեյս առանձանատունը։ Բանաստեղծ Կասպար Բարլեուսը լատիներենով գովերգել է Մորիցի նվաճումները։ Այնուամենայնիվ նրա վատնողությունը և նվաճողական հավակնոտ ծրագրերը անհանգստացրել են Վեստ հնդկական ընկերության ղեկավարությանը։ 1644 թվականին, Չիլի կատարած անհաջող արշավից հետո նա ետ է կանչվել Եվրոպա։

Վերադարձ Եվրոպա

Նասաու Զիգենը մտադրություն ուներ մասանակցել Երեսնամյա պատերազմին, բայց այն շուտով ավարտվել է, և նա ընդունել է Բրանդենբուրգի կուրֆյուրստի առաջարկը՝ դառնալ Յուլիխ Կլեվե Բերգեի փոխարքա։ Նա դարձել է Սուրբ Հովհաննեսի ուխտի կոմանդոր և 1652 թվականին արժանացել է կայսերական իշխանի (ֆյուրստ) տիտղոսի։

Յոհան Մորիցի արձանը Հաագայի Մաուրիցհեյս թանգարանում

1661 թվականին Յոհան Մորիցը կնքել է պաշտպանական միություն Անգլիայի և Բրանդենբուրգի միջև։ Երբ սկսել է Երկրորդ անգլո-հոլանդական պատերազմը, նա վերադարձել ծառայության հոլանդական բանակ և ետ է մղել Մյունստերի եպիսկոպոս Քրիստոֆոր Բերնգարդ ֆոն Գալենի հարձակումը։ 1672-1674 թվականներին պայքարել է Լյուդովիկոս XIV-ի դեմ։ Հատկապես աչքի է ընկել Սենեֆեի ճակատամարտի ժամանակ։

Նասաու Զիգենցի իշխանը ամուրի էր, և ժառանգներ չուներ։ Կյանքի վերջին տարիները ապրել է Կլևում։ Հայտնի բախտախնդիր Կարլ Նասաու Զիգենը համարել է իրեն Յոհան Մորիցի եղբոր ժառանգ։

Հիշատակ

• Յոհան Մորից Նասաու Զիգենցու Հաագայի դղյակում 1822 թվականից պատկերասրահ է, որը կոչվում է Մաուրիցհեյս։
• Բրազիլացի Պաուլո Սետուբալը Մորիցի մասին պատմական վեպ է գրել։

Գրականություն

• Нассау-Зиген, Иоганн Мориц // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
• Nassau-Siegen, John Maurice, Prince of, Appletons' Cyclopædia of American Biography disclaimer., Edition of 1900

Ծանոթագրություններ

1. Johan Maurits — 2009.
2. Encyclopædia Britannica
3. Deutsche Nationalbibliothek Record #118738097 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
4. RKDartists (նիդերլ.)
5. https://www1.wdr.de/radio/wdr5/sendungen/zeitzeichen/naussau-siegen-100.html

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Յոհան Մորից Նասաու Զիգենցի» հոդվածին։