Լուի Դագեր

Ժան Լուի Մանդե Դագեր‎ (ֆր.՝ Louis-Jacques-Mandé Daguerre, նոյեմբերի 18, 1787(1787-11-18)^{[1][2][3][…]}, Կորմեյ-ան-Պարիզի, Ֆրանսիայի թագավորություն - հուլիսի 10, 1851(1851-07-10)^{[1][2][4][…]}, Բրի-սյուր-Մարն, Ֆրանսիայի երկրորդ հանրապետություն), ֆրանսիացի արվեստի գործիչ և գյուտարար, որ համբավվել է լուսանկարչության մեջ դագերոտիպ գործընթացի հայտնագործությամբ։ Նա հայտնի դարձավ որպես լուսանկարչության հայրերից մեկը։ Չնայած առավել հայտնի է լուսանկարչության մեջ իր ներդրումով, նկատելի ավանդ է թողել նաև որպես նկարիչ և դիորամա թատրոնի հիմնադիր։

Լուի Դագեր Louis Daguerre
Ծնվել է	նոյեմբերի 18, 1787(1787-11-18)[1][2][3][…] Կորմեյ-ան-Պարիզի, Ֆրանսիայի թագավորություն
Մահացել է	հուլիսի 10, 1851(1851-07-10)[1][2][4][…] (63 տարեկան) Բրի-սյուր-Մարն, Ֆրանսիայի երկրորդ հանրապետություն բնական մահով
Գերեզման	Բրի-սյուր-Մարն
Քաղաքացիություն	Ֆրանսիա
Մասնագիտություն	լուսանկարիչ, նկարիչ, քիմիկոս, գծանկարիչ և daguerreotypist
Անդամակցություն	Բավարիական գիտությունների ակադեմիա
Տիրապետում է լեզուներին	ֆրանսերեն[5][6]
Հայտնի աշակերտներ	Անտուան Կլոդե[7]
Պարգևներ	[8] [8] և Էյֆելյան աշտարակի 72 անունների ցանկ [9]
Ամուսին(ներ)	Լուիզա Ջորջինա Էրոուսմիթ
Ստորագրություն
Louis Daguerre Վիքիպահեստում

Նրա պատվին Դագեր է կոչվել թիվ 3256 աստղակերպը (աստերոիդը:)

Կենսագրություն

Լուի Դագերը ճարտարապետություն, թատերական դիզայն և համայնապատկերային գեղանկարչություն է սովորել Պիեռ Պրևոյից, ով առաջին ֆրանսիացին էր համայնապատկերային գեղանկարչության ասպարեզում։ Դագերը չափազանց հմտացել է թատերական պատրանքներ ստեղծելու գործում, հայտնագործել է դիորաման, 1822 թվականի հուլիսին Փարիզում բացել դիորամա թատրոն։

1829 թվականից նա սկսել է համագործակցել Նիկիֆոր Նիեպսի հետ, մի գյուտարարի, ով 1822 թվականին պատրաստել էր աշխարհում առաջին հելիոգրաֆը, 1826 կամ 1827 թվականին էլ՝ մեզ հասած ամենահին լուսանկարչական խցիկը^[10][11]։ 1833 թվականին Նիեպսը հանկարծամահ է եղել, և Դագերը միայնակ է առաջ տարել բարեփոխման նպատակ հետապնդող փորձերն ու փորձարկումները և ի վերջո հայտնագործել լուսանկարչական այն գործընթացը, որը հետագայում կրել է դագերոտիպ անվանումը։ Այն բանից հետո, երբ գյուտի նկատմամբ մասնավոր ներդրողների հետաքրքրությունը հարուցելու բոլոր փորձերն անհաջողության են մատնվել, Դագերը 1839 թվականին որոշել է հանրայնացնել այն։ Ֆրանսիայի գիտությունների ակադեմիայի և գեղարվեստի ակադեմիայի համատեղ հատուկ նիստում ընդհանուր գծերով ներկայացրել է իր հայտնագործությունը՝ առանց բացահայտելու կոնկրետ մանրամասները (գյուտը հանգամանորեն բացատրել ու ցուցադրել է միայն ակադեմիայի անփոփոխ քարտուղար Ֆրանսուա Արագոյին, ով դարձել է նրա համոզված պաշտպանը)^[12]։ Ակադեմիայի մնացած անդամներին ու մի քանի այլ ընտրյալների թույլ է տրվել որոշ նմուշներ դիտել և ուսումնասիրել Դագերի արվեստանոց-աշխատանոցում։ Գյուտը հրաշքի տպավորություն է գործել, ընդունվել մեծ խանդավառությամբ, լայն թափով տարածվել հանրության մեջ։ Անհրաժեշտ միջոցներ են ձեռնարկվել, որպեսզի Դագերի հեղինակային իրավունքը վաճառվի միմիայն ֆրանսիական կառավարությանը՝ նրան ու Նիեպսի որդուն ցմահ թոշակով ապահովելու պայմանով։ 1839 թվականի օգոստոսի 19-ին ֆրանսիական կառավարությունը մասսայականացրել է հայտնագործությունը՝ բոլոր մանրանասներով, որպես իր կողմից մատուցվող անհատույց ընծա աշխարհին։ 1839 թվականին Լուի Դագերն ընտրվել է դիզայնի ազգային ակադեմիայի պատվավոր անդամ։

Նա վախճանվել է 1851 թվականի հուլիսի 10-ին, սրտի նոպայից, Փարիզի մերձակայքում ընկած Բրյու սյուր Մառն քաղաքում, որտեղ հետագայում կանգնեցվել է նրա հուշարձանը։

Դագերի անունը, 71 այլ անվանի անձանց անունների հետ, փորագրված է Էյֆելյան աշտարակին։

Տես նաև

Դագերոտիպիա

Նմուշներ Լուի Դագերի աշխատանքներից

• 
  Անհայտ լուսանկարչի դիմապատկերը (1844).^[13]
• 
  Շառլ Մեադի դիմապատկերը (1848).
• 
  Է Տիեսոնի դիմապատկերը (1844).
• 
  Մատուռի ավերակներ, նկարիչ՝ Լուի Դագեր (1824).
• 
  Նատյուրմորտ (1839)

Ծանոթագրություններ

1. Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
2. Louis-Jacques-Mandé Daguerre (նիդերլ.)
3. Louis Jacques Mande Daguerre (ֆր.) — ministère de la Culture.
4. Louis Jacques Mandé Daguerre — OUP, 2006. — ISBN 978-0-19-977378-7
5. Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
6. CONOR.Sl
7. https://www.npg.org.uk/collections/search/person/mp06792/antoine-claudet?role=art
8. Base Léonore (ֆր.) — ministère de la Culture.
9. https://www.toureiffel.paris/fr/le-monument/tour-eiffel-et-sciences
10. «The First Photograph — Heliography». Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ հոկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2009 թ․ սեպտեմբերի 29-ին. «from Helmut Gernsheim's article, "The 150th Anniversary of Photography," in History of Photography, Vol. I, No. 1, January 1977: ... In 1822, Niépce coated a glass plate ... The sunlight passing through ... This first permanent example ... was destroyed ... some years later.»
11. Stokstad, Marilyn; David Cateforis; Stephen Addiss (2005). Art History (Second ed.). Upper Saddle River, New Jersey: Pearson Education. էջեր 964–967. ISBN 0-13-145527-3.
12. Daniel, Malcolm. «Daguerre (1787–1851) and the Invention of Photography». Metropolitan Museum of Art. Վերցված է 2018 թ․ հոկտեմբերի 17-ին.
13. «Louis-Jacques-Mandé Daguerre». The Metropolitan Museum of Art. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 9-ին.

Գրականություն

• Гершун А. Л. (1890–1907). «Дагерр, Луи Жак». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
• Буринский В. Ф. Дагерр и Ниэпс, их жизнь и открытия в связи с историей развития фотографии : биографические и популярно-научные очерки. - СПб., 1893.

Արտաքին հղումներ

Louis Daguerre էջը Վիքիպահեստում

• Daguerre (1787–1851) and the Invention of Photography
• DIORAMAS(չաշխատող հղում)
• Daguerre (1787–1851) and the Invention of Photography from the Metropolitan Museum of Art
• DIORAMAS(չաշխատող հղում)
• Louis Daguerre and Bry-sur-Marne
• Louis Daguerre Biography
• Louis Daguerre (1787–1851) from World Wide Art Resources.
• Daguerre, Louis Jacques Mande by Robert Leggat.
• Daguerre and the daguerreotype An array of source texts from the Daguerreian Society web site
• Daguerre's Boulevard du Temple photograph – a discussion on its making and subsequent history.
• Daguerre Memorial in Washington D.C. Արխիվացված 2016-03-03 Wayback Machine
• Louis Daguerre Encyclopædia Britannica
• Daguerre in a historical context
• Official Website of Bry-Sur-Marne's Museum - Enhancement of the museum's collections, some are related with the work of Louis Daguerre.
• Լուի Դագերի գործերը Գուտենբերգ նախագծում

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Լուի Դագեր» հոդվածին։