Ֆերդինանդ I (Ավստրիա)

Ֆերդինանդ I (գերմ.՝ Ferdinand I, (հունգ.՝ V. Ferdinánd, ապրիլի 19, 1793(1793-04-19)^{[1][2][3][…]}, Վիեննա, Սրբազան Հռոմեական կայսրություն^[3][4] - հունիսի 29, 1875(1875-06-29)^{[1][2][5][…]}, Պրահա, Ավստրո-Հունգարիա^[4]), Ավստրիայի կայսր, Հունգարիայի և Բոհեմիայի թագավոր (որպես Ֆերդինանդ V)։ Գահակալել է 1835 թվականից 1848 թվականը, երբ նա ստիպված եղավ հրաժարվել գահից։

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Ֆերդինանդ I (այլ կիրառումներ)

Ֆերդինանդ I
Ծնվել է՝	ապրիլի 19, 1793(1793-04-19)[1][2][3][…]
Ծննդավայր	Վիեննա, Սրբազան Հռոմեական կայսրություն[3][4]
Մահացել է՝	հունիսի 29, 1875(1875-06-29)[1][2][5][…] (82 տարեկան)
Վախճանի վայր	Պրահա, Ավստրո-Հունգարիա[4]
Կայսերական դամբարան
Երկիր	Ավստրիական կայսրություն և  Ցիսլեյտանիա
Տոհմ	Հաբսբուրգ-Լոթարինգյան տուն
քաղաքական գործիչ
Հայր	Ֆրանց II
Մայր	Maria Theresa of Naples and Sicily?
Հավատք	Հռոմի Կաթոլիկ եկեղեցի
Պարգևներ	[6] և
Առողջական վիճակ	էպիլեպսիա

Կենսագրություն

Նա Ավստրիայի կայսր Ֆրանց II-ի և Նեապոլ և Սիցիլիայի թագուհի Մարիա Թերեզայի ավագ որդին էր։ Կայսր Ֆրանց II-ը, չնայած Ֆերդինանդի էպիլեպսիայի ու մտավոր կարողությունների ակներև բացակայության, այնուամենայնիվ պնդեց նրան՝ որպես գահաժառանգ նշանակելու վրա՝ հանուն Հաբսբուրգյան միապետության ավանդական սկզբունքների պահպանման։ Ֆերդինանդն օծվեց որպես Հունգարիայի թագավոր 1830 թ.։ 1832 թվականի օգոստոսին նա վերապրեց իր վրա կատարված ձախողված մահափորձը, և 1835 թ. մարտի 2-ին բարձրացավ Ավստրիայի կայսերական գահը։ Ֆերդինանդի մտավոր անկարողության պատճառով կառավարական գործերով հիմնականում զբաղվում էր այսպես կոչված «պետական կոնֆերանսը», որտեղ իշխանությունն իր ձեռքում կենտրոնացրեց Ավստրիայի կանցլեր (վարչապետ) Մետեռնիխը։ 1836 թվականին Ֆերդինանդն օծվեց որպես Բոհեմիայի թագավոր (վերջին Հաբսբուրգն այդ տիտղոսով), իսկ 1838 թվականին՝ որպես Լոմբարդիայի և Վենետիկի թագավոր։

1848 թ. հեղափոխության ժամանակ ապստամբ հեղափոխականների զայրույթն ուղղված էր ոչ այնքան անձամբ Ֆերդինանդի դեմ, որքան՝ կառավարությունը ղեկավարող խմբակի դեմ, որն ամեն կերպով դիմադրում էր որևիցե ազատական բարեփոխումների անցկացումը Ավստրո-Հունգարիայում։ 1848 թվականին նա պաշտոնազուրկ արեց Մետեռնիխին և այլ զիջումների դիմեց, որոնք սակայն նույնիսկ մասամբ չբավարարեցին հեղափոխականներին։ Մայիսին ապստամբեց Վիեննայի ժողովուրդը և Ֆերդինանդ I-ը, հեռանալով Օլմյուտց, 1848 թ. դեկտեմբերի 2-ին հրաժարվեց գահից, հօգուտ իր եղբորորդու՝ Ֆրանց Հովսեփի (ինքը՝ Ֆերդինանդը զավակներ չուներ)։

Կյանքի վերջին տարիներին Ֆերդինանդի առողջական վիճակն ավելի վատթարացավ. լինում էին դեպքեր, երբ նա օրական 20-ից ավելի էպիլեպտիկ ցնցումներ էր ապրում։ Դեպի վատը գնաց նաև նրա հոգեկան վիճակը՝ վերջում նա արդեն խելագարված էր։ Մահացավ Պրահայում 1875 թ. հունիսի 29-ին։

Ծանոթագրություններ

1. Lundy D. R. The Peerage
2. Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
3. Wurzbach D. C. v. Habsburg, Ferdinand I. (Kaiser von Oesterreich) (գերմ.) // Biographisches Lexikon des Kaiserthums Oesterreich: enthaltend die Lebensskizzen der denkwürdigen Personen, welche seit 1750 in den österreichischen Kronländern geboren wurden oder darin gelebt und gewirkt haben — Wien: 1856. — Vol. 6. — S. 197.
4. Olomouc City Library regional database (չեխերեն)
5. Gran Enciclopèdia Catalana (կատ.) — Grup Enciclopèdia, 1968.
6. https://www.napoleon-series.org/research/biographies/Austria/AustrianGenerals/c_AustrianGeneralsO.html

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ֆերդինանդ I (Ավստրիա)» հոդվածին։