Քրիստիան Վոլֆ

Քրիստիան Վոլֆ (գերմ.՝ Christian Wolff, հունվարի 24 (փետրվարի 3), 1679^{[1][2][3][…]}, Վրոցլավ, Բոհեմիայի թագավորություն, Չեխական թագի հողեր, Սրբազան Հռոմեական կայսրություն^[4] - ապրիլի 9, 1754(1754-04-09)^{[1][2][3][…]}, Հալլե, Մագդեբուրգյան դքսություն, Պրուսիայի թագավորություն^[5]), գերմանական ռացիոնալիստ փիլիսոփա։ Հալլեի և Մարբուրգի համալսարանների պրոֆեսոր։

Քրիստիան Վոլֆ Christian Wolff
Ծնվել է	հունվարի 24 (փետրվարի 3), 1679[1][2][3][…] Վրոցլավ, Բոհեմիայի թագավորություն, Չեխական թագի հողեր, Սրբազան Հռոմեական կայսրություն[4]
Մահացել է	ապրիլի 9, 1754(1754-04-09)[1][2][3][…] (75 տարեկան) Հալլե, Մագդեբուրգյան դքսություն, Պրուսիայի թագավորություն[5]
Քաղաքացիություն	Պրուսիայի թագավորություն
Դավանանք	լյութերականություն
Ուղղություն	ռացիոնալիզմ
Մասնագիտություն	իրավաբան, մաթեմատիկոս, փիլիսոփա և համալսարանի դասախոս
Հաստատություն(ներ)	Լայպցիգի համալսարան, Մարբուրգի համալսարան[6] և Հալլե-Վիտենբերգի համալսարան[6]
Գործունեության ոլորտ	մաթեմատիկա[4], փիլիսոփայություն[4], Իրավաբանություն, մետաֆիզիկա, Փիլիսոփայական տրամաբանություն և կրթական համակարգ[4]
Պաշտոն(ներ)	պրոֆեսոր
Անդամակցություն	Լոնդոնի թագավորական ընկերություն[6], Պրուսիայի գիտությունների ակադեմիա[6], Ֆրանսիական գիտությունների ակադեմիա, Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա և Սանկտ Պետերբուրգի գիտությունների ակադեմիա
Ալմա մատեր	Ենայի համալսարան և Լայպցիգի համալսարան[7]
Գիտական աստիճան	փիլիսոփայության դոկտոր[6] (1703)
Տիրապետում է լեզուներին	լատիներեն և գերմաներեն[8][4][9]
Գիտական ղեկավար	Լայբնից Գոթֆրիդ Վիլհելմ, Ehrenfried Walther von Tschirnhaus? և Christoph Pfautz?[7][7]
Եղել է գիտական ղեկավար	Միխայիլ Լոմոնոսով[7], Georg Bernhard Bilfinger?, Samuel Klingenstierna?[7], Մարտին Կնուտցեն[7][7] և Յոհան Սամուել Քյոնիգ[7]
Ազդվել է	Լայբնից Գոթֆրիդ Վիլհելմ և Ehrenfried Walther von Tschirnhaus?[10]
Պարգևներ	Լոնդոնի թագավորական ընկերության անդամ
Ուսուցիչ	Caspar Neumann? և Ewald Friedrich von Hertzberg?
Աշակերտներ	Ewald Friedrich von Hertzberg?, Միխայիլ Լոմոնոսով, Յոախիմ Գեորգ Դարյես, Samuel Klingenstierna?[7], Յոհան Սամուել Քյոնիգ[7] և Jakob Carpov?
Ներշնչվել է Լայբնից Գոթֆրիդ Վիլհելմ և Ehrenfried Walther von Tschirnhaus?[10]
Christian Wolff Վիքիպահեստում

Աշխարհայացքը ձևավորվել է Լայբնիցի ազդեցությամբ, որի գաղափարները համակարգել և հանրամատչելի է դարձրել։ Գոյաբանության մեջ հետևելով Արիստոտելին և Լայբնիցին՝ «ձևը» համարել է գործուն սկզբնապատճառ, իսկ հետևելով Ռենե Դեկարտին՝ «մատերիան» նույնացրել տարածականության հետ։ Մերժել է Լայբնիցի մոնադաբանությունը և էական փոփոխություն մտցրել նախասահմանված ներդաշնակության նրա տեսության մեջ՝ հակվելով հոգեֆիզիկական դուալիզմին և հետևողական մեխանիցիզմին։ Առաջինն է հստակ տարբերակել էմպիրիկական և տեսական գիտելիքը։ Ինքնատիպ է Վոլֆի բարոյագիտությունը․ բնական բարոյականության սկզբունքները համարել է կեցության կառուցվածքից բխող և Աստծո կամքից անկախ օբյեկտիվ նորմաներ։ Վոլֆը պաշտպանել է բնական իրավունքի տեսությունը և լուսավորյալ բացարձակապետության գաղափարը։ Վոլֆի ուսմունքը մինչև Կանտի ասպարեզ գալը տիրապետել է գերմանական համալսարաններում։

Ծանոթագրություններ

1. Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
2. Encyclopædia Britannica
3. Marburger Professorenkatalog — 2016.
4. Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
5. Deutsche Nationalbibliothek Record #118634771 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
6. Գերմաներեն Վիքիպեդիա (գերմ.) — 2001.
7. Mathematics Genealogy Project — 1997.
8. Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
9. CONOR.Sl
10. Stanford Encyclopedia of Philosophy — Stanford University, Center for the Study of Language & Information, 1995. — ISSN 1095-5054

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Քրիստիան Վոլֆ» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 11, էջ 493)։