Ռափայել Գաբրիելի Պատկանյան (Գամառ Քաթիփա, նոյեմբերի 8 (20), 1830[1], Նոր Նախիջևան, Եկատերինոսլավի նահանգ, Ռուսական կայսրություն[2][1] - օգոստոսի 26, 1892[1], Նոր Նախիջևան, Ռոստովի շրջան, Դոնի զորքի մարզ, Ռուսական կայսրություն[2][1]), հայ գրող և մտավորական։
- Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Պատկանյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։
Ռափայել Պատկանյան | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | նոյեմբերի 8 (20), 1830[1] |
| Ծննդավայր | Նոր Նախիջևան, Եկատերինոսլավի նահանգ, Ռուսական կայսրություն[2][1] |
| Վախճանվել է | օգոստոսի 26, 1892[1] (61 տարեկան) |
| Վախճանի վայր | Նոր Նախիջևան, Ռոստովի շրջան, Դոնի զորքի մարզ, Ռուսական կայսրություն[2][1] |
| Գերեզման | Սուրբ Խաչ |
| Գրական անուն | Քամառ Քաթիպա |
| Մասնագիտություն | բանաստեղծ, արձակագիր, հասարակական գործիչ և թարգմանիչ |
| Լեզու | հայերեն |
| Քաղաքացիություն |  Ռուսական կայսրություն |
| Կրթություն | Լազարյան ճեմարան (1849)[1], Դորպատի կայսերական համալսարան[1], Մոսկվայի կայսերական համալսարան[1] և Սանկտ Պետերբուրգի պետական համալսարանի արևելյան ֆակուլտետ[1] |
| Ռափայել Պատկանյան Վիքիքաղվածքում | |
| Ռափայել Պատկանյան Վիքիդարանում | |
 Raphael Patkanian Վիքիպահեստում | |
Կենսագրություն
Ռափայել Պատկանյանը ծնվել է 1830 թվականի նոյեմբերի 20-ին, Նոր Նախիջևանում, գրող Գաբրիել Պատկանյանի ընտանիքում։ Պատկանյանների գերդաստանը շատ հայտնի էր ոչ միայն իրենց քաղաքում, այլև ամբողջ Կովկասում։ Սկզբնական կրթությունը ստացել է հոր դպրոցում։ 1843-1849 թվականներին սովորել է Լազարյան ճեմարանում։ Ճեմարանը չավարտած՝ մեկնում է Թիֆլիս և Ներսիսյան դպրոցում դասավանդում ռուսերեն։ Բարձրագույն կրթություն ստանում է 1851 թվականին Դորպատի համալսարանում, ինչի ճանապարհը նրա առաջ բացել էր Խաչատուր Աբովյանը։ Նույն տարում ընդունվել է Մոսկվայի համալսարանի բժշկական ֆակուլտետը։ 1866 թվականին ավարտել է Պետերբուրգի համալսարանի արևելյան ֆակուլտետը։ Վախճանվել է սեպտեմբերի 7, 1892 թվականին Նոր Նախիջևանում։
Ստեղծագործական աշխատանք
Առաջին ստեղծագործությունները եղել են՝ «Պանդուխտ հայ ի Փարեզ», «Առավոտյան երգ շինակաց», «Երեկոյան երգ շինակաց», «Հայոց գինի», «Թիֆլիսի քեֆ» և այլն լույս են տեսել 1850-1851 թվականներին «Արարատ» շաբաթաթերթում։
1852 թվականին իր ուսանող ընկերների հետ հիմնում է Գամառ-Քաթիպա ընկերությունը։ 1855 թվականին լույս է տեսնում Գամառ-Քաթիպայի առաջին պրակը՝ «Գրե այնպես ինչպես որ խոսում են, խոսե այնպես ինչպես որ գրում են» բնաբանով։ Ռափայել Պատկանյանը ձգտել է իր խոսքին տալ ժողովրդին հարազատ, կենդանի կենսուրախ արտահայտություն։ Նրա լեզվական հայացքներն իրենց արտացոլումն են գտել «Արաքսի արտասուքը», «Քաջ Վարդան Մամիկոնյանի մահը» ստեղծագործություններում։ Մեծ է եղել Պատկանյանի հայրենասիրական ստեղծագործությունների ազդեցությունը իր ժամանակի երիտասարդության վրա։ Բացի բազմաթիվ պոեմներից, բանաստեղծություններից, պատմվածքներից, ունի նաև երգիծական պատմվածքներ, գրված Նոր Նախիջևանի բարբառով։
Մատենագիտություն
Գրքեր
- Բանաստեղծութիւնք, Մոսկուա, 1864, 128 էջ։
- Մանկական երգեր, Թիֆլիս, 1880, 109 էջ։
- Բանաստեղծութիւնք, Մոսկուա, 1881, 180 էջ։
- Մանկական ոտանաւորներ եւ երգեր, Տփղիս, 1881, 32 էջ։
- Բանաստեղծութիւններ, Սանկտ Պետերբուրգ, 1893, 264 էջ։
- Բանաստեղծութիւններ, Սանկտ Պետերբուրգ, 1895, 264 էջ։
- Ընտիր երկասիրութիւններ, հատ. 1. Ոտանաւորներ, Սանկտ Պետերբուրգ, 1893, 360 էջ։
- Ընտիր երկասիրութիւններ, հատ. 2. Արձակ գրուածներ, Սանկտ Պետերբուրգ, 1893, 480 էջ։
- Ընտիր երկասիրութիւններ, հատ. 3, Սանկտ Պետերբուրգ, 1904։
- Ազատութեան երգեր, Պէյրութ, 1933, 60 էջ։
- Երկերի ժողովածու (Արձակ), Երևան, 1946, 284 էջ։
- Ընտիր երկեր, Երևան, 1950, 748 էջ։
- Երկեր (չափածո և արձակ), Երևան, 1955, 780 էջ։
- Երկերի ժողովածու, հատ. 1, Երևան, 1963, 344 էջ։
- Երկերի ժողովածու, հատ. 2, Երևան, 1964, 384 էջ։
- Երկերի ժողովածու, հատ. 3, Երևան, 1966, 664 էջ։
- Երկերի ժողովածու, հատ. 4, Երևան, 1966, 620 էջ։
- Երկերի ժողովածու, հատ. 5, Երևան, 1968, 612 էջ։
- Երկերի ժողովածու, հատ. 6, Երևան, 1970, 656 էջ։
- Երկերի ժողովածու, հատ. 7, Երևան, 1973, 384 էջ։
- Երկերի ժողովածու, հատ. 8, Երևան, 1974, 484 էջ։
- Նոր-Նախիջևանյան պատմվածքներ, Երևան, 1973, 352 էջ։
- Երկեր. Բանաստեղծություններ, Պոեմներ, Ես նշանած էի, Փառասեր, Տիկին և Նաժիշտ, Մոնթեն մինչև վեր, Թոմաս Բոցարիս, Նոր Նախիջևանի պատմվածքներ, Հոդվածներ, Հուշեր, Ճառեր, Նամակներ, Երևան, 1980, 664 էջ։
- Երկեր, Երևան, 1984, 336 էջ։
- Ստեղծագործությունների ժողովածու, Երևան, 2012, 332 էջ։
Մամուլ
- Ազգասիրական հանդեսք։ «Արարատ» (Թիֆլիս), 1851, № 18։
- Առավոտյան երգ շինականաց։ «Արարատ» (Թիֆլիս), 1851, № 23։
- Երեկոյան երգ շինականաց։ «Արարատ» (Թիֆլիս), 1851, № 24։
Թարգմանություններ
- Միխայիլ Լոմոնոսով, Համակերպություն Հոբա (պոեմ)։ «Արարատ», 1851, № 21, փետրվարի 3։ Թարգմ.՝ ռուսերենից աշխարհաբար։
Պատկերասրահ
Ռափայել Պատկանյանին նվիրված ՀՀ փոստային նամականիշ
.png)
Ծանոթագրություններ
Արտաքին հղումներ
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
