Remove ads
Պոլ Էլյուար (դեկտեմբերի 14, 1895[1][2][3][…], Սեն Դենի, Սեն-Սեն-Դենի, Ֆրանսիա[4] - նոյեմբերի 18, 1952[4][2][3][…], Շարանտոն լը Պոն, Վալ-դը-Մարն, Ֆրանսիա), ֆրանսիացի բանաստեղծ։
Պոլ Էլյուար ֆր.՝ Paul Éluard | |
|---|---|
 | |
| Ծննդյան անուն | ֆր.՝ Eugène Émile Paul Grindel |
| Ծնվել է | դեկտեմբերի 14, 1895[1][2][3][…] |
| Ծննդավայր | Սեն Դենի, Սեն-Սեն-Դենի, Ֆրանսիա[4] |
| Վախճանվել է | նոյեմբերի 18, 1952[4][2][3][…] (56 տարեկան) |
| Վախճանի վայր | Շարանտոն լը Պոն, Վալ-դը-Մարն, Ֆրանսիա |
| Գերեզման | Պեր Լաշեզ[5] |
| Գրական անուն | Didier Desroches[6], Jean Du Haut[6], Maurice Hervent[6] և Paul Éluard |
| Մասնագիտություն | գրող, քաղաքական գործիչ, բանաստեղծ, Ֆրանսիական դիմադրության մարտիկ և արվեստագետ |
| Լեզու | ֆրանսերեն |
| Քաղաքացիություն | .svg){kind=small} Ֆրանսիա |
| Կրթություն | Lycée Colbert? |
| Գրական ուղղություններ | սյուրռեալիզմ և դադաիզմ |
| Ուշագրավ աշխատանքներ | Liberté, j'écris ton nom? |
| Կուսակցություն | Ֆրանսիայի կոմունիստական կուսակցություն |
| Ամուսին | Գալա Դալի, Նուշ Էլյուար և Դոմինիկ Էլյուար |
| Զավակներ | Սեսիլ Էլյուար |
 | |
| Կայք | eluard.org |
| Պոլ Էլյուար Վիքիդարանում | |
 Paul Éluard Վիքիպահեստում | |
1912 թվականին պատանի Էլյուարը հիվանդանում է տուբերկուլյոզով, ընդհատում է Փարիզում իր ուսումն ու մեկնում Շվեյցարիա՝ բուժման։ Այստեղ հանդիպում է Ելենային՝ Գալային։ Գալան դառնում է Պոլի մուսան, և նա սկսում է բանաստեղծություններ գրել։ 1917 թվականին Պոլն ու Գալան ամուսնանում են, մեկ տարի անց ծնվում է նրանց դուստր Սեսիլը։ Պոլը մասնակցում է Առաջին աշխարհամարտին որպես հոսպիտալի սանիտար, ռազմաճակատում գրում է բանաստեղծությունների առաջին ժողովածուն։ 1918 թվականին ծանոթանում է Ժան Պոլանի, ապա՝ Բրետոնի, Արագոնի, Մաքս Էռնստի հետ։ Նրանց հետ մեկտեղ Էլյուարը դառնում է դադաիզմի, ապա՝ սյուրռեալիզմի հիմնադիր։ 1923 թվականին հրաժեշտ է տալիս դադաիզմին։ 1926 թվականին այլ սյուրռեալիստների հետ անդամագրվում է կոմունիստական կուսակցությանը, 1933 թվականին՝ հեռացվում հակախորհրդային քարոզչության համար։ 1929 թվականին Էլյուարը հանդիպում է Սալվադոր Դալիին և ծանոթացնում նրան իր կնոջը։ Գալան որոշում է թողնել Էլյուարին և գնալ Դալիի մոտ. վերջինս այս առիթով նկարում է «Պոլ Էլյուարի դիմանկարը»։ Իսպանիայում քաղաքացիական պատերազմի օրերին Էլյուարը հանդես է գալիս ընդդեմ ֆրանկիստական շարժման։ Այդ տարիներին մտերմանում է Պաբլո Պիկասոյի հետ։ Երկրորդ համաշխարհայինի տարիներին Պոլը հաստատվում է Փարիզում և իր բանաստեղծություններով խրախուսում Դիմադրության շարժումը։ Էլյուարի «Ազատություն» բանաստեղծության թերթոնները անգլիական ինքնաթիռները գցում էին Ֆրանսիայի վրա։ Դալին մեկնաբանում է այդ մասին այսպես.
 |
«Ես զգում էի, որ ինձ վրա դրված է բանաստեղծի դեմքը պատկերելու պարտականությունը, որի Օլիմպոսից ես գողացել էի մուսաներից մեկը»; |  |
1929 թ. Էլյուարը հանդիպեց Մարիա Բենցին՝ իր նոր մուսային, իսկ հետագայում նաև կնոջը։ 1930 թ. Գալան վերջնականապես գնաց Էլյուարից Դալիի մոտ, ապահարզան ուղարկեց 1932 թ., և Էլյուարն ամուսնացավ Մարիայի հետ։
Ստեղծագործական կյանք
Էլյուարը բանաստեղծություններ է գրել Վիոլետա Նոզերի մասին, երբ նա մեղադրվում էր հանցանք գործելու համար։ Իսպանիայում Պոլը մտերմացել է Պաբլո Պիկասոյի հետ, հենց նկարչի «Գերնիկա» կտավը ոգեշնչեց Էլյուարին, և նա գրեց «Գերնիկայի հաղթանակը» Երկրորդ համաշխարահային պատերազմի սկզբին, Պոլը հաստատվեց Փարիզում։ Թռուցիկները, որոնց վրա գրված էր Պոլի ճանաչված ստեղծագործությունը՝ «Ազատություն»-ը, թռչում էին անգլական ինքնաթիռներից ամբողջ Փարիզով մեկ։ Պատերազմից հետոՙ Պոլը ստացավ ևս մեկ հարված՝ իր սիրելի կնոջ՝ Մարիայի մահը։ 1950 թ. Պոլը ծանոթացավ Դոմինիկա Լեմորի հետ, և նրանք ամուսնացան 1951 թ.: Պոլը գրեց բանաստեղծությունների «Փյունիկ» ժողովածուն՝ նվիրված իրենց հարաբերություններին և նորից լցված կյանքի ուրախություններով։ 1952 թ. փետրվարին պոետը ներկայացրեց ֆրանսիական կուլտուրան Վիկտոր Հյուգոյի ծննդյան տարեդարձի ժամանակ՝ Մոսկավայում։
1952 թ. նոյեմբերին Պոլ Էլյուարը մահացավ։ Թաղված է Փարիզի Պեր Լաշեզ գերեզմանատանը։
Remove ads
Դափնեկիր է Խաղաղության միջազգային մրցանակի (1952)
Էլյուարի ստեղծագործությունների հիման վրա երաժշտություն են գրել Ֆ. Պուլենկը, Ա. Սոգեն, Լ. Նոնոն, Կ. Սաարիախոն, Ա. Վալկոնսկին, Վիտաուտաս Բարկաուսկասը և այլ երգահաններ։
- Premiers poèmes/ Առաջին Բանաստեղծություններ (1913)
- Le Devoir/ Долг (1916, առաջին գիրքը, որը հայտնվել է կեղծանվամբ Paul Eluard )
- Le Devoir et l’Inquiétude/ պարտքի և անհանգստության (1917)
- Les animaux et leurs hommes, les hommes et leurs animaux/Կենդանիները և նրանց ժողովուրդը, մարդիկ և նրանց կենդանիները (1920)
- Mourir de ne pas mourir/ Մեռնելու համար, քանի որ չեք մահանում (1924)
- Capitale de la Douleur/ Ցավի մայրաքաղաք (1926) հայերեն թարգմանել է Կարեն Խուրշուդյանը
- Les Dessous d’une vie ou la Pyramide humaine/ Կյանքի անհեթեթություներից մեկը կամ Մարդկային բուրգը (1926)
- L’Amour la Poésie/ Սեր պոեզիա (1929) հայերեն թարգմանել է Կարեն Խուրշուդյանը
- Ralentir travaux/ Թողնել աշխատանքը (1930, թելադրանքով Բրետոնոմի և Պ. Շարոմի հետ)
- La Vie immédiate/ Ինքը կյանքը (1932)
- La rosé publique/ Վարդ բոլորի համար (1934)
- Yeux fertiles/Խոսուն աչքերը (1936)
- Poésie et vérité 1942/ Պոեզիա և 1942 թ. ճշմարտությունը (1942)
- Les sept poèmes d’amour en guerre/ Զինված ուժերի մասին յոթ բանաստեղծություններ (1943)
- Poésie ininterrompue/Շարունակական պոեզիա (1946)
- Le dur désir de durer/ Կենաց ծարավը ապրել (1946, պատկերազատումով Մ. Շագալա ) Մարկ Շագալ
- Notre vie/ Մեր կյանքը (1947)
- Ode à Staline/ Ձոն Ստալինի (1950)
- Tout dire/ Բոլորը կասեն (1951)
- Le Phénix/ Փյունիկ (1951)
Remove ads
- Jean R. Paul Éluard par lui-même …Փարիզ 1968.
- Guyard M.R. Le vocabulaire Քաղաքական դե Պոլ Էլյուար Կլինսկիխ 1974.
- Paul Éluard et ses amis peintres, 1895—1952/ Annick Lionel-Marie, Փարիզ 1982
- Decaunes L. Paul Éluard: l’amour, la révolte, le rêve. Փարիզ Balland, 1982
- Vanoyeke V. Paul Éluard: le poète de la liberté: biographie. Փարիզ, հրատարակություններ Ջուլլիարդ։ 1995
- Պոլ Էլյուարդ Աստվածանշանային մատենաշար։ Պավելսկայա 1963
- Վելիկովսկի Ս. Ի Բոլոր մարդկանց հորիզոնում. Պոլ Էլյուարի Ճանապարհը. Մ. Գեղանկարչություն, 1968
- Վելիկովսկի Ս. Ի. Ճառագայթների խաչմերուկում. Մի խումբ դիմանկար. Պոլ Էլյուարի հետ։ Մոսկավա. խորհրդային գրող
- Վելիկովսկի Ս. Ի-ի բոլոր հորիզոններ. Սպառազինություն և գրականություն. Ֆրանսերեն մշակույթի մասին գրքեր։ Մ. Սփբ Համալսարանի գիրք 1999 թ., էջ 421-511
- Մանույ Մ. Դադա Փարիզում։ Մոսկվա Ladomir, 1999 թ.
Remove ads
- Պոլ Էլյուար. Ազատություն
- Աշխարհ-մենություն (L’univers-solitude), Գրողուցավ, 21/04/2020։ Թարգմանությունը ֆրանսերենից՝ Թոնդրակի։
- Շաբաթ։ Փյունիկ։ Արխիվացված 2020-10-28 Wayback Machine Թարգմանությունը ֆրանսերենից՝ Թոնդրակի։
- 2023 Ցավի Մայրաքաղաք (1926) որին հետևում է Սեր Պոեզիա (1929) ժողովածունները հայերեն թարգմանել է Կարեն Խուրշուդյանը - «Արմավ» հրատարակչություն, Երևան 2023 - 235 էջ։
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads