Պոլա Նեգրի

Պոլա Նեգրի (ծննդյան անունը՝ Բարբարա Ապոլոնիա Խալուպիեց, հունվարի 3, 1897(1897-01-03)^{[1][2][3][…]}, Լիպնո, Kuyavian-Pomeranian Voivodeship, Լեհաստան - օգոստոսի 1, 1987(1987-08-01)^{[4][1][5][…]}, Սան Անտոնիո^{[6][7][8][9][10]}), լեհ դերասանուհի, ով համաշխարհային ճանաչման է հասել համր կինոյի և Հոլիվուդյան ոսկե դարաշրջանի ընթացքում՝ կերտելով ողբերգական և կանացի ճակատագրական դերեր։

Պոլա Նեգրի լեհ.՝ Pola Negri
Ծնվել է	հունվարի 3, 1897(1897-01-03)[1][2][3][…]
Ծննդավայր	Լիպնո, Kuyavian-Pomeranian Voivodeship, Լեհաստան
Մահացել է	օգոստոսի 1, 1987(1987-08-01)[4][1][5][…] (90 տարեկան)
Մահվան վայր	Սան Անտոնիո[6]
Գերեզման	Calvary Cemetery
Քաղաքացիություն	Լեհաստան
Մասնագիտություն	դերասանուհի, երգչուհի, գրող, թատրոնի դերասանուհի և կինոդերասանուհի
Ամուսին(ներ)	Serge Mdivani?
Պարգևներ և մրցանակներ	Deutscher Filmpreis և Հոլիվուդյան փառքի ծառուղու աստղ
polanegri.com

Պոլան առաջին եվրոպացի դերասանուհին էր, որ հրավիրվեց Հոլիվուդ և դարձավ ամերիկյան համր կինոյի ամենահայտնի դերասանուհիներից մեկը։ Իր բազմազբաղ կարիերայի ընթացքում եղել է նաև թատրոնի դերասանուհի, երաժշտական արտիստ, բալետի պարուհի, գրող^[10]։

Կենսագրություն

Նեգրայի ծննդյան անունը Բարբարա Ապոլոնիա Խալուպիեց է^[7][11], ծնվել է 1897 թվականի հունվարի 3-ին Լեհական թագավորության Լիպնո քաղաքում^[10]։ Ընտանիքի երեք երեխաներից միայն նա է ողջ մնացել։ Մայրը՝ Էլեոնորան, լեհուհի է (մահացել է 1954 թվականի օգոստոսի 24-ին), հայրը՝ Յուրայ Խալուպեցը, եղել է շրջիկ սլովակ թիթեղագործ^[12][13]։ Ռուսական իշխանությունների կողմից հոր ձերբակալումից և Սիբիր աքսորումից հետո մոր հետ տեղափոխվել է Վարշավա, որտեղ ապրել են աղքատության մեջ։

Պոլան ընդունվել է Վարշավայի բալետի թագավորական ակադեմիա^[14]։ Նրա առաջին պարային կատարումը եղել է Չայկովսկու Կարապի լիճը բալետում, այնուհետև հանդես է եկել որպես մենապարուհի Արթուր Սեն Լեոնի «Կոպելիա» բալետում։ Տուբերկուլոզի պատճառով դադարել է պարել։ Նրան ուղարկել են առողջարան բուժման. այդ ընթացքում վերցրել է «Պոլա Նեգրի» կեղծանունը իտալացի բանաստեղծուհի Ադա Նեգրիի անունից, իսկ «Պոլա»ն իր անվան կարճ հավապում էր (Ապոլոնիա).^[10][15]:

Լեհական թատրոն, կինոկարիերա

Առողջարանից վերադառնալով՝ Պոլան ունկնդրում է Վարշավայի բալետի թագավորական ակադեմիայի դրամատիկական արվեստի դասընթացները, մասնավոր դասեր է առնում լեհ պրոֆեսոր, դերասան Հոնորատա Լեյշտենսկայից։ Թատերական դեբյուտը կայացել է նախքան ավարտելը՝ 1912 թվականի հոկտեմբերի 2-ին Վարշավայի փոքր թատրոնում։ Բեմական դեբյուտը կայացել է 1913 թվականին Վարշավայում, երբ նա հանդես է եկել «Niewolnica Zmyslow» իր առաջին ֆիլմում։ 1914 թվականին ավարտել է ակադեմիան՝ հանդես գալով Հենրիկ Իբսենի «Վայրի բադ» ավարտական ներկայացմամբ, որից հետո Վարշավայի թատրոններում հանդես գալու բազմաթիվ առաջարկներ է ստացել։

Առաջին համաշխարհային պատերազմի ավարտից հետո Նեգրան հայտնի բեմական դերասանուհի էր։ Մեծ թատրոնում հանդես էր եկել «Sumurun»-ում, Փոքր թատրոնում՝ «Śluby panieńskie»-ում, ամառային թատրոնում։ 1914 թվականին նկարահանվել է «Ստրկուհին և նրա զգացողությունները» (Niewolnica zmysłów) ֆիլմում։ Հանդես է եկել լեհական ֆիլմարտադրության տարբեր կինոնկարներում՝ Bestia («Գազան», ԱՄՆ-ում թողարկվել է որպես «Լեհ պարողը»), «Սենյակ № 13» (Pokój Nr. 13), «Նրա վերջին ժեստը» (Jego Ostatni Czyn), «Ուսանողներ» (Studenci), «Կինը» (Żona)^[16]:

Ֆիլմագրություն

Լեհաստան, Լեհական թագավորություն

Տարի	Ֆիլմ	Ռեժիսոր	Ընկերություն	Ծանոթագրություններ
1914	Niewolnica zmysłów	Ալեքսանդր Հերց	Sphinx Company	Այլ վերնագրեր՝ Der Sklave der Sinne, «Մեղքի ստրուկը» Լեհական առաջին գեղարվեստական ֆիլմը (Կորել է)
1915	Żona	Ալեքսանդր Հերց	Sphinx Company	«Կին» (Կորել է)
1915	Czarna książka	Ալեքսանդր Հերց	Sphinx Company	«Դեղին անցում» Der Gelbe Schein (Դեղին տոմս) (Կորել է)
1916	Studenci	Ալեքսանդր Հերց	Sphinx Company	«Ուսանողներ» (Կորել է)
1917	Bestia	Ալեքսանդր Հերց	Sphinx Company	«Գզան», «Վատ աղջիկ», այլ վերնագիր՝ «Լեհ պարողը» (պահպանվել է)
1917	Tajemnica alei Ujazdowskich	Ալեքսանդր Հերց	Sphinx Company	«Ույազդովսկի նրբանցքի առեղծվածը» Tajemnice Warszawy (Վարշավայի գաղտնիքները) (կորել է)
1917	Pokój Nr. 13	Ալեքսանդր Հերց	Sphinx Company	«Սենյակ № 13» Tajemnice Warszawy (Վարշավայի գաղտնիքները) (կորել է)
1917	Arabella	Ալեքսանդր Հերց	Sphinx Company	(պահպանվել է մասամբ) հատված լեհական «O czym się nie mówi» (1939) ֆիլմից[17]
1917	Jego ostatni czyn	Ալեքսանդր Հերց	Sphinx Company	«Նրա վերջին ժեստը» (կորել է)

Գերմանիա (համր ֆիլմեր)

Տարի	Ֆիլմ	Ռեժիսոր	Ընկերություն	Ծանոթագրություններ
1917	Nicht lange täuschte mich das Glück	Կուրտ Մատուլ ?	Saturn-Film AG	Նեգրին խաղացել է երկու օժանդակ՝ միանձնուհու և կաբարեյի պարուհու դերերը (Կորել է)
1917	Zügelloses Blut	?	Saturn-Film AG	(Կորել է)
1917	Küsse, die man stiehlt im Dunkeln	?	Saturn-Film AG	(Կորել է)
1917	Die toten Augen	?	Saturn-Film AG	(Կորել է)
1917	Wenn das Herz in Haß erglüht	Կուրտ Մատուլ	Saturn-Film AG	«Երբ սիրտն այրվում է ատելությունից» Ֆիլմը պահպանվել է և ցուցադրվել Cinémathèque Française-ում(պահպանվել է)
1918	Rosen, die der Sturm entblättert	?	Saturn-Film AG	(Կորել է)
1918	Mania	Էուժեն Իլես	UFA	Բեմադրող նկարիչ՝ Պաուլ Լենի Ամբողջական անվանումը՝ Mania, Die Geschichte einer Zigarettenarbeiterin («Մանիա. ծխախոտի գործարանում աշխատող աղջկա պատմությունը») (պահպանվել է)
1918	Die Augen der Mumie Mâ	Էրնստ Լյուբիչ	UFA	Խաղընկերներ՝ Հարի Լիդկե և Էմիլ Յանինգս Այլ վերնագրեր՝ The Eyes of the Mummy Ma (ԱՄՆ) Նեգրի/Լյուբիչ առաջին համագործակցությունը (պահպանվել է)
1918	Der gelbe Schein]]	Վիլտոր Յանսոն և Էուժեն Իլես	UFA	Խաղընկերներ՝ Հարի Լիդկե և Վիկտոր Յանսոն Այլ վերնագրեր՝ The Yellow Ticket (պահպանվել է)
1918	«Կարմեն»	Էրնստ Լյուբիչ	UFA	Խաղընկեր՝ Հարի Լիդկե Այլ վերնագրեր՝Gypsy Blood (ԱՄՆ) (պահպանվել է)
1919	Das Karussell des Lebens	Գեորգ Յակոբի	UFA	Խաղընկեր՝ Հարի Լիդկե «Կյանքի կարուսել», Այլ վերնագրեր՝ «Վերջին վճարում» (ԱՄՆ) (Կորել է)
1919	Vendetta	Գեորգ Յակոբի	UFA	Խաղընկերներ՝ Էմիլ Յանինգս և Հարի Լիդկե Այլ վերնագրեր՝ «Արյան վրեժ» (Կորել է)
1919	Dämmerung des Todes	Գեորգ Յակոբի	UFA	(Կորել է)
1919	Kreuziget sie!	Գեորգ Յակոբի	UFA	Խաղընկերներ՝ Հարի Լիդկե և Վիկտոր Յանսոն (Կորել է)
1919	Madame Dubarry	Էրնստ Լյուբիչ	UFA	Խաղընկերներ՝ Էմիլ Յանինգս և Հարի Լիդկե Այլ վերնագրեր՝ «Կիրք» (ԱՄՆ) (պահպանվել է)
1919	Komtesse Doddy	Գեորգ Յակոբի	UFA	Խաղընկերներ՝ Հարի Լիդկե և Վիկտոր Յանսոն Այլ վերնագրեր՝ Komtesse Dolly (պահպանվել է)
1920	Die Marchesa d'Arminiani	Ալֆրեդ Հալմ	UFA	«Մարկիզ Արմիանի» (Կորել է)
1920	«Sumurun»	Էրնստ Լյուբիչ	UFA	Խաղընկերներ՝ Էրնեստ Լյուբիչ, Պաուլ Վեգեներ, Հարի Լիդկե, Ջենի Հազալքվեստ (պահպանվել է)
1920	Das Martyrium	Փոլ Լյուդվիգ Ստայն	UFA	(Կորել է)
1920	Die geschlossene Kette	Փոլ Լյուդվիգ Ստայն	UFA	«Փալ շղթա», Այլ վերնագրեր՝ «Ինտրիգ» (ԱՄՆ) (Կորել է)
1920	Arme Violetta	Փոլ Լյուդվիգ Ստայն	UFA	(Կորել է)
1921	«Վայրի կատու»	Էրնստ Լյուբիչ	UFA	Խաղընկերներ՝ Վիկտոր Յանսոն, Պաուլ Հեյդեման «Լեռնային կատու», Այլ անվանում՝ «Վայրի կատու» Գերմանական էքսպրեսիոնիստական կատակերգություն, էքսպրեսիոնիզմի ժանրի ծաղրերգություն (պահպանվել է)
1921	«Սաֆո»	Դիմիտրի Բուկովեցկի	UFA	Խաղընկերներ՝ Ալֆրեդ Աբել և Յոհանես Ռեման Այլ վերնագրեր՝ «Խելագար սեր» (ԱՄՆ) (պահպանվել է)
1923	«Բոցը»	Էրնստ Լյուբիչ	Ernst Lubitsch Film GmbH	Խաղընկերներ՝ Ալֆրեդ Աբել և Հերման Թիմիգ Այլ վերնագրեր՝ «Մոնմարտր» (ԱՄՆ) Էրնստ Լյուբիչի վերջին գերմանական ֆիլմը (պահպանվել է)

Paramount շրջան

Տարի	Ֆիլմ	Ռեժիսոր	Ընկերություն	Ծանոթագրություններ
1923	«Բելա Դոնա»	Ջորջ Ֆիցմորիս	Famous Players-Lasky/Paramount	Խաղընկերներ՝ Կոնուեյ Թիրլ, Կոնրադ Նաջել, Ադոլֆ Մենժու (Պահպանվել է)
1923	«Խաբեություն»	Ջորջ Ֆիցմորիս	Famous Players-Lasky/Paramount	Խաղընկերներ՝ Ջեկ Հոլթ, Չարլզ Ռոշֆոր (Կորել է)
1923	«Հոլիվուդ»	Ջեյմս Կրուզ	Famous Players-Lasky/Paramount	Այս ֆիլմում խաղացել է կամեո (Կորել է)
1923	«Իսպանացի պարողը»	Հերբերտ Բրենոն	Famous Players-Lasky/Paramount	Խաղընկերներ՝ Անտոնինո Մորենո, Ուոլես Բերի, Ադոլֆ Մենժու (պահպանվել է)
1924	«Փարիզի ստվերները»	Հերբերտ Բրենոն	Famous Players-Lasky/Paramount	Խաղընկերներ՝ Չարլզ դե Ռոշ, Ադոլֆ Մենժու Ջորֆ Օ՛Բրայն (Կորել է)
1924	«Տղամարդիկ»	Դիմիտրի Բուխովեցկի	Famous Players-Lasky/Paramount	(Կորել է)
1924	«Փոշոտ շուշանը»	Դիմիտրի Բուխովեցկի	Famous Players-Lasky/Paramount	Խաղընկերներ՝ Բեն Լայոն, Նոա Բիրի, Ռայմոնդ Գրիֆիթ (Կորել է)
1924	«Արգելված դրախտ»	Էրնստ Լյուբիչ	Famous Players-Lasky/Paramount	Խաղընկերներ՝ Ռոդ լա Ռոք, Ադոլֆ Մենժու], Պոլին Սթարք, Կլարկ Գեյբլ
1925	East of Suez	Ռաուլ Ուոլշ	Famous Players-Lasky/Paramount	Խաղընկերներ՝ Էդմունդ Լոու, Նոա Բերի (Կորել է)
1925	«Կախարդուհին»	Սիդնի Օլքոթ	Famous Players-Lasky/Paramount	(Կորել է)
1925	«Գիշերային ծաղիկ»	Պոլ Բերն	Famous Players-Lasky/Paramount	Խաղընկերներ՝ Օուորներ Օլանդ, Գուստավ ֆոն Սեյֆերտից (Կորել է)
1925	«Աշխարհի կինը»	Մալկոլմ Քլեր	Famous Players-Lasky/Paramount	Խաղընկերներ՝ Չարլզ Էմեթ Մակ, Հերբերտ Հոլմս, Չեսթեր Կոնկլին (պահպանվել է)
1926	«Կեղծիքի պսակ»	Դիմիտրի Բուխովեցկի	Famous Players-Lasky/Paramount	(Կորել է)
1926	«Լավ և անհնազանդ»	[Մալկոլմ Քլեր	Famous Players-Lasky/Paramount	Խաղընկերներ՝ Ֆորդ Սթերլինգ, Միս Դյուպոն (Կորել է)
1927	«Իմպերիալ հյուրանոց»	Մորից Ստիլեր	Famous Players-Lasky/Paramount	Խաղընկերներ՝ Ջեյմս Հոլ, Ջորջ Սիգմեն, Մաքս Դավիդսոն (պահպանվել է)
1927	«Փշոտ մետաղալարեր»	Ռոուլենդ Լի Մորից Ստիլեր	Paramount	Խաղընկերներ՝ Քլիվ Բրուք, Էյնար Հանսոն, Գուստավ վոն Սեյֆերտից (պահպանվել է)
1927	«Կինը դատավարության ընթացքում»	Մորից Ստիլեր	Paramount	(Կորել է), հատվածներ պահպանվել են Ժամանակակից արվեստի թանգարանում
1928	«Գաղտնի ժամ»	Ռոուլենդ Վ. Լի	Paramount	(Կորել է)
1928	«Երեք մեղավոր»	Ռոուլենդ Վ. Լի	Paramount	Խաղընկերներ՝ Ուորներ Բաքստեր, Պոլ Լուկաս, ՕԼգա Բակլանովա (Կորել է)
1928	«Դերասանուհու սերերը»	Ռոուլենդ Վ. Լի	Paramount	Խաղընկերներ՝ Նիլս Աստեր, Պոլ Լուկաս Համր ֆիլմ երաժշտությամբ (Կորել է)
1928	«Կինը Մոսկվայից»	Լյուդվիդ Բերգեր	Paramount	Խաղընկերներ՝ Նորման Քերի, Պոլ Լուկաս, Օտո Մատիսեն Այլ Անվանումներ՝ «Ռաքել» Համր ֆիլմ երաժշտությամբ (Կորել է)

Միջազգային (hնչուն կինո)

Տարի	Ֆիլմ	Ռեժիսոր	Ընկերություն	Ծանոթագրություններ
1929	«Կինը, ում նա քարկոծում է»	Պոլ Ցիներ	Charles Whittaker Productions UK (Distributed By Warners UK)	ՄԹ	Խաղընկեր՝ Հանս Ռեհման, Ուորվիք Ուորդ Այլ անվանումներ՝ «Լքյալ երեխաների փողոց» Համր ֆիլմ երաժշտությմաբ։ Նեգրիի վերջին համր ֆիլմը
1932	«Կինը հրամայում է»	Փոլ Լ. Սթայն	RKO	ՄԹ	Խաղընկեր՝ Բեզիլ Ռետբոուն, Ռոլանդ Յանգ, Հ. Բ. Ուորներ Այլ անվանումներ՝ Maria Draga Նեգրիի առաջին հնչուն ֆիլմը
1934	«Ֆանատիզմ»	Tony Lekain, Gaston Ravel	Pathé	Ֆրանսիա	Նեգրիի միակ ֆրանսիական ֆիլմը, այստեղ նա կատարում է երեք երգ
1935	«Մազուրկա»	Ուիլի Ֆորսթ	Cine-Allianz/Tobis-Klangfilm	Գերմանիա	Խաղընկեր՝ Ինգեբորգ Ֆիկ, Պաուլ Հարթման
1936	Moskau-Shanghai	Պաուլ Վեգեներ	UFA	Գերմանիա	Խաղընկեր՝ Gustav Diessl Այլ անվանումներ՝ Von Moskau nach Shanghai, Der Weg nach Shanghai, Begegnung in Shanghai, Zwischen Moskau und Shanghai
1937	Մադամ Բովարի	Գերհարդ Լամպրեխտ	UFA	Գերմանիա	Նեգրիի միակ գերմանական հնչյունային ֆիլմը, որ ցուցադրվել է ԱՄՆ-ում
1937	Tango notturno	Ֆրից Կիրխով	UFA	Գերմանիա	Խաղընկեր՝ Ալբրեխտ Շունհոլս
1938	Die fromme Lüge	Նունցիո Մալազոմա	UFA	Գերմանիա	Խաղընկեր՝ Հերման Բրաուն
1938	Die Nacht der Entscheidung	Նունցիո Մալազոմա	UFA	Գերմանիա	Խաղընկեր՝ Իվան Պետրովիչ

Վերջին ֆիլմեր (ԱՄՆ)

Տարի	Ֆիլմ	Ռեժիսոր	Ընկերություն	Ծանոթագրություններ
1943	Hi Diddle Diddle	Էնդրյու Լ. Ստոուն	Էնդրյու Լ. Ստոուն Պրոդաքշն	Խաղընկներներ՝ Ադոլֆ Մենժու, Մարթ Սքոթ, Բիլի Բյորք, Դենիս Օ՛կիֆ, Ջուն Հևոկ
1964	The Moon-Spinners	Ջեյմս Նիլսոն	Walt Disney Pictures	Խաղընկներներ՝ Հեյլի Միլս, Էլի Ուոլլակ

Ծանոթագրություններ

1. Discogs — 2000.
2. filmportal.de — 2005.
3. FemBio տվյալների շտեմարան (գերմ.)
4. Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
5. Curtis S. Negri, Pola (31 December 1899?–01 August 1987), silent screen actress // American National Biography Online / S. Ware — [New York]: Oxford University Press, 2017. — ISSN 1470-6229 — doi:10.1093/ANB/9780198606697.ARTICLE.1802291
6. Deutsche Nationalbibliothek Record #118843249 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
7. Kotowski, Mariusz. Pola Negri: Life is a Dream in Cinema, Bright Shining City Productions (2006), DVD
8. Martin Votruba (2013 թ․ ապրիլի 12). «Pola Negri». Slovak Studies Program. University of Pittsburgh. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 22-ին. «The exact spelling of her and her parents' names is complicated by the mandated use of Russian in government records in that part of [partitioned] Poland, when she was born. For instance, her father's last name is recorded as Халупец at the Lipno Office of Vital Records, which can be rendered in Polish as Chalupec, Chałupec, Chalupiec, or Chałupiec.»
9. Some sources cite 31 December 1896 as Negri's date of birth but the four day discrepancy is due to the change in styling from the Julian calendar (OS) of Imperial Russia to the Gregorian calendar (NS) in Poland, per biographer Mariusz Kotowski, who uses the 3 January 1897 date in his biography of her life. Negri herself used both dates on different documents, including United States immigration and naturalization paperwork, but liked to use the 31 December date and to state that she was born on the last day of the 19th century, which is why some documents, including Social Security, cite 31 December 1899, as does her crypt (see here), indicating that Negri had made herself three years younger.
10. Kotowski, Mariusz. Pola Negri: Hollywood's First Femme Fatale, University Press of Kentucky (24 March 2014); ISBN 978-0-8131-4488-7
11. Long, Christopher. Barbara CHALUPEC profile, Handbook of Texas Online; accessed 25 January 2011.
12. Votruba, Martin. «Pola Negri». Slovak Studies Program. University of Pittsburgh. Վերցված է 2009 թ․ մարտի 29-ին.
13. Łanucha, Jan. «Od Apolonii do Poli zwanej Politą». Forum Polonijne. 3 (2007): 23. ISSN 1234-2807.
14. Adam Mickiewicz Institute (2011). «Pola Negri profile». Resource Library. Culture.pl. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 13-ին.(չաշխատող հղում)
15. Bock, Hans-Michael: The Concise Cinegraph: encyclopaedia of German cinema, New York/Oxford: Berghahn Books (2009), p. 338.
16. Beinhorn, Courtenay Wyche (master's degree thesis). The Film Career of Pola Negri, 1914–1964, University of Texas at Austin, January 1975, p. 8.
17. (1939) O czym się nie mówi 04/10 ՅուԹյուբում

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Պոլա Նեգրի» հոդվածին։