Շիրակի սարահարթ
From Wikipedia, the free encyclopedia
Շիրակի սարահարթ, Գյումրիի միջլեռնային գոգավորության հատակային մասը Հայաստանի հյուսիս-արևմուտքում, Ախուրյան գետի միջին հոսանքի ավազանում։ Հյուսիսում Շիրակի, արևելքում Փամբակի ծալքաբեկորավոր լեռնաշղթաներն են, հարավ-արևելքում Շարայի լեռ (Կողգաթ) և Արագած հրաբխային զանգվածները։ Արևմուտքում աստիճանաբար ձուլվում է Կարսի հրաբխային սարահարթին[1]։
| Շիրակի սարահարթ | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | գոգավորություն |
| Երկիր | Հայաստան |
| Վարչատարածք | Շիրակի մարզ |
| ԲԾՄ | 1970 մետր |
| Մասն է | Կարսի սարահարթ |
 | |
 | |
Հայաստանի սահմաններում երկարությունը մոտ 30 կմ է, լայնությունը՝ 20 կմ։ Բարձրությունը 1400-1800 մ է։ Կազմված է լճագետային նստվածքներից։ Զգալի տարածություններ ծածկված են տուֆային լավաներով։ Մակերևույթը արևելքում հարթ է, Ախուրյանի ու նրա վտակների հովիտներում՝ կտրտված (բնորոշ են սեղանաձև մնացորդային բարձրությունները)։ Կլիման ցամաքային է, հունվարի միջին ջերմաստիճանը —7 °C-ից մինչև —9 °C է (նվազագույնը՝ —35 °C), հուլիսինը՝ 18-20 °C (առավելագույնը՝ 35 °C), տարեկան տեղումները՝ 400-500 մմ (գլխավորապես գարնանը)։ Ձմռանը հաճախակի են ջերմաստիճանային ինվերսիաները, գոյանում է 30-40 սմ բարձրությամբ կայուն ձյունածածկույթ (90-120 օր)։ Շիրակի դաշտով հոսում է Ախուրյան գետը՝ Գյումրի, Քառանազու, Կարս, Կարախան վտակներով։ Շիրակի դաշտի սահմաններում Ախուրյանն ունի 4-5 դարավանդներով լայն հովիտ, Մարմաշենի մոտ կան սողանքներ։ Տափաստանային լանդշաֆտ է։ Տարածված են սևահողերը և մուգ շագանակագույն հողերը։ Մշակում են հացահատիկ, շաքարի ճակնդեղ, բանջարեղեն։ Զարգանում է պտղաբուծությունը (խնձոր, տանձ, սալոր, բալ)։ Շիրակի դաշտում են Շիրակի ջրանցքը, Ախուրյանի, Կառնուտի և այլ ջրամբարներ։ Շիրակի դաշտը հարուստ է շինանյութերով (տուֆ, բազալտ, պեմզա, կրաքար, կավեր)։ Շիրակի դաշտը հնուց փառաբանվել է որպես հացահատիկի շտեմարան։ Այդ է վկայում Մովսես Խորենացու «Հայոց պատմություն» գրքում պահպանված առածը. «Դու Շարայի որկոր ունես, բայց մենք Շիրակի ամբարներ չունենք»։
Անվանում
Գրականության մեջ Շիրակի դաշտի մի հատվածը՝ Գյումրիի շրջակայքը, երբեմն կոչում է Ալեքսանդրապոլի դաշտ[2]։
Ծանոթագրություններ
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.