Հետագիծ

Հետագիծ, նյութական կետի շարժման անընդհատ գիծ։ Եթե հետագիծը ուղիղ գիծ է կետի շարժումը կոչվում է ուղղագիծ, հակառակ դեպքում՝ կորագիծ։ Ազատ նյութական կետի հետագիծի ձևը կախված է կետի վրա ազդող ուժերից, շարժման սկզբնական պայմաններից և այն հաշվարկման համակարգից, որի նկատմամբ դիտարկվում է շարժումը, կապերի առկայության դեպքում՝ դրանց բնույթից։

3 մարմինների հետագծերը

Օրինակ, ազատ անկման դեպքում նյութական կետի հետագիծ Երկրի նկատմամբ (եթե անտեսենք օրական պտույտը) կլինի ուղիղ գիծ, իսկ եթե կետին հաղորդվի ուղղաձիգի ուղղությունից տարբեր ուղղություն ունեցող սկզբնական արագություն, ապա հետագիծ կունենա պարաբոլի տեսք (օդի դիմադրության անտեսման դեպքում)։ Ձգողության կենտրոնական դաշտում շարժվող կետի հետագիծը, սկզբնական արագության մեծությունից կախված, կարող է լինել էլիպս, պարաբոլ, հիպերբոլ (մասնավոր դեպքում՝ ուղիղ գիծ կամ շրջանագիծ)։ Օրինակ, Երկրի ձգողության դաշտում հորիզոնական ուղղությամբ սկզբնական արագություն ստացած կետի հետագիծը կլինի շրջանագիծ՝ եթե ${\displaystyle v_{0}={\sqrt {gR}}{\approx }7,9}$ կմ/վրկ (առաջին տիեզերական արագություն), էլիպս՝ եթե ${\displaystyle {\sqrt {2gR}}>v_{0}>{\sqrt {gR}}}$, պարաբոլ՝ եթե ${\displaystyle v_{0}={\sqrt {2gR}}{\approx }11,2}$ կմ/վրկ (երկրորդ տիեզերական արագություն), և հիպերբոլ՝ եթե ${\displaystyle v_{0}={\sqrt {2gR}}}$։ Այստեղ ${\displaystyle R}$-ը Երկրի շառավիղն է (մարմնին արագություն է հաղորդվում Երկրի մակերևույթից ոչ հեռու), ${\displaystyle g}$-ն՝ ազատ անկման արագացումը, ընդ որում շարժումը դիտարկվում է Երկրի կենտրոնի հետ աստղերի նկատմամբ համընթաց շարժվող հաշվարկման համակարգում։ Եթե ${\displaystyle v_{0}}$-ի ուղղությունը չի համընկնում հորիզոնականի կամ ուղղաձիգի հետ, ապա ${\displaystyle v_{0}<{\sqrt {2gR}}}$ դեպքում կետի հետագիծը կունենա Երկրի մակերևույթը հատող էլիպսային աղեղի տեսք։ Այդպիսին է բալիստիկ հրթիռների ծանրության կենտրոնի հետագիծը։ Պինդ մարմնի կետերի հետգծերը կախված են մարմնի շարժման բնույթից։ Էլիպս հեսագծերի տեսքը Երկրի ձգողության դաշտում համընթաց շարժման դեպքում բոլոր կետերը գծում են նույնատեսակ հետագծեր, մնացած դեպքերում՝ տարբեր։ Օրինակ, ճանապարհի ուղղագիծ հատվածով շարժվող ավտոմեքենայի անվագոտու բոլոր կետերի հետագծերը ճանապարհի նկատմամբ կունենան ցիկլոիդի տեսք, իսկ անվի կենտրոնի հետագիծը կլինի ուղիղ գիծ։ Մեքենայի թափքի նկատմամբ անվագոտու կետերի հետագծերը կլինեն շրջանագծեր, իսկ անիվի կենտրոնը կմնա անշարժ։ Հետագծի որոշումը կարևոր է ինչպես տեսական հետազոտությունների, այնպես էլ գործնական խնդիրների լուծման համար։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 6, էջ 371)։