հայ լեզվաբան From Wikipedia, the free encyclopedia
Ավգերյան Հարություն (Յարութիւն Աւգերեան) (հունիս 1774[1], Անկարա, Օսմանյան կայսրություն[1][2] - նոյեմբերի 24, 1854[1][2], Վենետիկ, Ավստրիական կայսրություն[1]), հայ լեզվաբան, բառարանագիր, թարգմանիչ։ Վենետիկի Մխիթարյան միաբանության անդամ։
Հարություն Ավգերյան արմտ. հայ.՝ Յարութիւն Աւգերեան | |
|---|---|
.jpg) | |
| Ծնվել է | հունիս 1774[1] Անկարա, Օսմանյան կայսրություն[1][2] |
| Մահացել է | նոյեմբերի 24, 1854[1][2] (80 տարեկան) Վենետիկ, Ավստրիական կայսրություն[1] |
| Բնակության վայր(եր) | Սուրբ Ղազար կղզի |
| Ազգություն | հայ |
| Մասնագիտություն | լեզվաբան, բառարանագիր և թարգմանիչ |
| Տիրապետում է լեզուներին | հայերեն[1], հունարեն[1], լատիներեն[1], եբրայերեն[1], իտալերեն[1], ֆրանսերեն[1], անգլերեն[1], հունգարերեն[1] և գերմաներեն[1] |
| Հայտնի աշակերտներ | Ջորջ Բայրոն[1] |
 Harutyun Avgeryan Վիքիպահեստում | |
Ծնվել է հունիսին, Անկյուրայում։ 1786 թվականին գնացել է Սուրբ Ղազար կղզի, գրեթե ամբողջ կյանքը Հարություն Ավգերյանն անցկացրել է այնտեղ։ Եղել է Ջորջ Բայրոնի հայերենի ուսուցիչը։
Տիրապետել է հունարենին, լատիներենին, եբրայերենին, իտալերենին, ֆրանսերենին, անգլերենին, հունգարերենին, գերմաներենինե թուրքերենին։ Ավգերյանի լեզվագիտական կարողությունները լիարժեք կերպով դրսևորվել են բառարանագրության բնագավառում։ Նա կազմել է ֆրանսերեն-հայերեն, հայերեն-ֆրանսերեն-թուրքերեն, անգլերեն-հայերեն, հայերեն-անգլերեն բառարանները, ձգտել հայերին հաղորդակից դարձնել Եվրոպայում գիտության նվաճումներին, օտարներին սովորեցնել հայերեն։
Լեզվաբանական տեսակետից Ավգերյանի ամենաարժեքավոր գործը՝
 |
«Բացտրութիան չափուց և կշռոց նախնեաց, առաջնորդությամբ Եպիփանու, Խորենացու և Շիրակացու» (1821) |  |
աշխատությունն է, ուր ամփոփելով Եպիփանես Կիպրացու (4-րդ դար), Մովսես Խորենացու և Անանիա Շիրակացու աշխատանքները, պարզել է, որ Շիրակացին օգտվել է առաջին երկուսից, տվել է նախնիների չափերի ու կշիռների բացատրությունը։ ժամանակի չափու կշռի միավորների ֆրանսերեն անվանումները տրված են հայերեն, իսկ հայերենները՝ թուրքերեն համարժեքներով։
Աշխատության մեջ ստուգաբանված են պարսկերենից, հունարենից և այլ լեզուներից փոխառված 124 բառ։ Ավգերյանը, Ջորջ Բայրոնի հետ, կազմել և հրատարակել է անգլերեն-հայերեն (1817), հայերեն-անգլերեն (1819) քերականության ձեռնարկներ։
Հայտնի է եղել նաև որպես հմուտ թարգմանիչ, առաջին անգամ հայերենի (գրաբար) է թարգմանել Ջ. Սիլտոնի «Դրախտկորուսեալ»-ը (1824), իտալերեն՝ Ներսես Լամբրոնացու «Ատենաբանութիուն»-ը (1812), Ներսես Շնորհալու «Հավատով խոստովանիմ»-ը (1823)։ Ձեռագիրվիճակում թողել է գերմաներեն-հայերեն և հունարեն-հայերեն բառարաններ։ Մահացել է նոյեմբերի 24-ին, Վենետիկում։
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
