Կապտոպրիլ

Կապտոպրիլ, անգիոտենզին փոխակերպող ֆերմենտի արգելակիչների խմբին պատկանող դեղամիջոց։ Անատոմիական, բուժական, քիմիական դասակարգման համակարգի մեջ գրանցված է C09AA01 ծածկագրով։

Կապտոպրիլ
Կլինիկական տվյալներ
ԱԹԴ կոդ	C09AA01 (WHO)
Ֆարմակոկինետիկ տվյալներ
Կենսամատչելիություն	70–75%
Նյութափոխանակություն	լյարդ
Կիսատրոհման պարբերություն	1.9 ժամ
Դուրսբերում	երիկամ
Նույնացուցիչներ
IUPAC անվանում (2S)-1-[(2S)-2-methyl-3-sulfanylpropanoyl] pyrrolidine-2-carboxylic acid
CAS համար	62571-86-2
PubChem CID	44093
DrugBank	APRD00164
CompTox Dashboard (EPA)	DTXSID1037197
ECHA InfoCard	100.057.806
Քիմիական և ֆիզիկական տվյալներ
Քիմիական բանաձև	C9H15NO3S
Մոլային զանգված	217,29 g·mol−1
դ ք խ

Այն արտոնագրվել է 1976 թվականին և հաստատվել բժշկական օգտագործման համար 1980 թվականին։

Դեղագիտություն

Ֆարմակոդինամիկա

ԱՓՖ-ի արգելակիչ։ Նվազեցնում է անգիոտենզին II- ի ձևավորումը անգիոտենզին I-ից։ Անգիոտենզին II-ի պարունակության նվազումը հանգեցնում է ալդոստերոնի արտազատման ուղղակի նվազմանը։ Միևնույն ժամանակ նվազում է ընդհանուր ծայրամասային անոթային դիմադրությունը, արյան ճնշումը, սրտի հետ- և նախաբեռնվածությունը։ Ավելի շատ լայնանում են զարկերակները, քան երակները։ Այն առաջացնում է բրադիկինինի դեգրադացիայի նվազում (ԱՓՖ-ի ազդեցություններից մեկը) և PG-ի սինթեզի ավելացում։ Հակահիպերտոնիկ ազդեցությունը կախված չէ պլազմայի ռենինի ակտիվությունից, արյան ճնշման նվազում նկատվում է նորմալ և նույնիսկ նվազեցված հորմոնի կոնցենտրացիայի դեպքում, ինչը պայմանավորված է հյուսվածքների ՌԱԱՀ-ի վրա ունեցած ազդեցությամբ։ Բարձրացնում է կորոնար և երիկամային արյան հոսքը։ Երկարատև օգտագործման դեպքում այն նվազեցնում է սրտամկանի և դիմադրողական զարկերակների պատերի հիպերտրոֆիայի ծանրությունը։ Բարելավում է իշեմիկ սրտամկանի արյան մատակարարումը։ Նվազեցնում է թրոմբոցիտների ագրեգացիան։ Նպաստում է Na ⁺ իոնների պարունակության նվազմանը սրտի քրոնիկ անբավարարությամբ դեպքում։ 50 մգ/օր չափաբաժինների դեպքում այն ցուցադրում է անգիոպրոտեկտիվ հատկություններ միկրոշրջանառու հունի անոթների նկատմամբ և կարող է դանդաղեցնել երիկամային քրոնիկ անբավարարության առաջընթացը դիաբետիկ նեֆրոանգիոպաթիայի դեպքում։ Արյան ճնշամ իջեցումը, ի տարբերություն ուղղակի անոթալայնիչների (հիդրալազին, մինօքսիդիլ և այլն), չի ուղեկցվում է ռեֆլեքսային հաճախասրտությամբ և հանգեցնում է սրտամկանի թթվածնի պահանջարկի նվազմանը։ Սրտի անբավարարության դեպքում համապատասխան չափաբաժինը չի ազդում արյան ճնշման արժեքի վրա։ Արյան ճնշման առավելագույն նվազումը բերենացի ընդունումից հետո նկատվում է 60-90 րոպե հետո։ Հիպոտենզիվ ազդեցության տևողությունը կախված է չափաբաժնից և հասնում է օպտիմալ արժեքների մի քանի շաբաթվա ընթացքում։

Ֆարմակոկինետիկա

Կլանումը արագ է ընթանում, հասնում է 75%-ի (սննդի ընդունումից հետո նվազում է 30-40%-ով), կենսամատչելիությունը՝ 60-70%։ Հաղորդակցությունը պլազմայի սպիտակուցների հետ (հիմնականում ալբումինի հետ) 25-30% է; TCmax-ը (114 նգ/մլ) հասնում է բերանացի ընդունման դեպքում 30-90 րոպե հետո։ Այն վատ է ներթափանցում արյունաուղեղային և ընկերքային պատնեշներով (1%-ից պակաս)։ Այն նյութափոխանակվում է լյարդում՝ ձևավորելով կապտոպրիլի և կապտոպրիլ-ցիստեինդիսուլֆիդի դիսուլֆիդային դիմերներ։ Մետաբոլիտները դեղաբանական առումով ոչ ակտիվ են։ Կիսատրոհման պարբերությունը (T1/2) 2-3 ժամ է։ 95%-ը արտազատվում է երիկամներով (40-50% անփոփոխ, մնացածը մետաբոլիտների տեսքով)։ T1/2-ը երիկամային քրոնիկ անբավարարության դեպքում՝ 3,5-32 ժամ է։ Կուտակվում է երիկամային քրոնիկ անբավարարության ժամանակ։

Փոխազդեցություն

Հակահիպերտոնիկ ազդեցությունը թուլանում է ինդոմետացինով և այլ ՈՍՀԲԴ-ների միջոցով (Na ⁺ պահպանում և PG-ի սինթեզի նվազում), հատկապես ռենինի ցածր կոնցենտրացիայի և էստրոգենների առկայության դեպքում (Na ⁺ պահպանում)։ Թիազիդային միզամուղների, անոթալայնիչների (մինօքսիդիլ) հետ համակցումը ուժեղացնում է հիպոտենզիվ ազդեցությունը։ Կալիում խնայող միզամուղների, K ⁺ պատրաստուկների, կալիումի հավելումների, աղի փոխարինիչների (պարունակում են զգալի քանակությամբ K ⁺) հետ համատեղ օգտագործումը մեծացնում է հիպերկալեմիայի վտանգը։ Դանդաղեցնում է Li ⁺ պատրաստուկների արտազատումը, ավելացնելով դրա կոնցենտրացիան արյան մեջ։ Երբ կապտոպրիլը նշանակվում է ալոպուրինոլ կամ պրոկաինամիդի հետ՝ Ստիվենս-Ջոնսոնի համախտանիշի և նեյտրոպենիայի զարգացման ռիսկը մեծանում է։ Իմունոդեպրեսանտներ ընդունող պացիենտների կողմից կապտոպրիլի օգտագործումը (այդ թվում ազաթիոպրին կամ ցիկլոֆոսֆամիդ) մեծացնում է հեմատոլոգիական խանգարումների զարգացման վտանգը։

Ցուցումներ

Զարկերակային գերճնշում, ներառյալ ռենովասկուլյար; սրտի քրոնիկ անբավարարություն (համակցված թերապիայի մեջ); սրտամկանի ինֆարկտից հետո ձախ փորոքի դիսֆունկցիա՝ կլինիկական կայուն վիճակով; դիաբետիկ նեֆրոպաթիա՝ 1-ին տիպի շաքարային դիաբետի ֆոնի վրա (օրական ավելի քան 30 մգ ալբումինուրիայ)։

Կապտոպրիլով մոնոթերապիան, ինչպես և մյուս ԱՓՖ ինհիբիտորների խմբի այլ դեղամիջոցները, ապահովում է չափավոր հիպոտենզիվ ազդեցություն. միջինում արյան ճնշման նվազումը կազմում է 11/6 մմ սնդիկի սյուն, ընդ որում, դեպքերի 90%-ի ժամանակ նշված ազդեցությունը ձեռք է բերվում դեղաչափերի կիրառման այն ժամանակ, որոնք չեն գերազանցում առավելագույն խորհուրդ տրվող դեղաչափի կեսը^[1]։

Այսպիսով, կապտոպրիլի հիպոտենզիվ ազդեցությունը և դյուրատարությունը ուսումնասիրվել են բազմակենտրոն հետազոտության մեջ (Cattedra di Clinica Medica Generale e Terapia Medica, University of Brescia, Italy, 1987), համեմատած հիդրոքլորոթիազիդի և պլացեբոյի հետ։ Զարկերակային գերճնշմամբ 152 սուբյեկտի պատահականորեն նշանակվել է կապտոպրիլ՝ 25 մգ օրական 2 անգամ, հիդրոքլորոթիազիդ 12,5 մգ օրական երկու անգամ և չեզոք դեղամիջոց՝ նույն դեղաչափի ռեժիմով։ Նստած և կանգնած ճնշման ցուցանիշները զգալիորեն նվազել են՝ համեմատած պլացեբոյի հետ և՛ կապտոպրիլ, և՛ հիդրոքլորոթիազիդ ընդունող խմբերում, մինչդեռ սրտի հաճախությունը էականորեն չի փոխվել։ Հետազոտության բոլոր 24 շաբաթների ընթացքում այս դեղամիջոցները մշտապես ցուցադրել են հիպոտենզիվ ազդեցություն, մինչդեռ դիաստոլիկ ճնշումը շատ դեպքերում եղել է 100 մմ ս․ս․-ից ցածր։ Հիդրոքլորոթիազիդի ընդունման խմբում ավելի շատ կողմնակի բարդություններ են եղել, քան կապտոպրիլի և պլացեբոյի խմբերում, ընդ որում, այս խմբի հիվանդների մոտ արձանագրվել է արյան շիճուկում կալիումի նվազում և միզաթթվի պարունակության ավելացում։ Այսպիսով, ի լրումն ապացուցված հիպոտենզիվ ազդեցության, կապտոպրիլը նաև օժտված է դյուրատարությամբ։

Կապտոպրիլի հիպոտենզիվ ազդեցության ուժեղացումը ձեռք է բերվում մի շարք այլ դեղերի հետ այն համադրելիս, մասնավորապես դիուրետիկների և կալցիումական անցուղիների արգելափակիչների հետ։ Այնպես որ, ըստ տվյալներով չորս շաբաթ կրկնակի կույր crossover ուսումնասիրության համադրություն enalapril հետ amlodipine համեմատ Placebo - (վարչություն դեղագիտության եւ կլինիկական դեղաբանության, Ninewells հիվանդանոց, Dundee, Scotland, 1988 թ.), Այն էր, հուսալիորեն հաստատվել է, որ 10 մգ ամլոդիպինի օրական 1 անգամ ավելացումը ստանդարտ մոնոթերապիային կապտոպրիլին (25 մգ օրական երկու անգամ) միջին և ծանր հիպերտոնիայով հիվանդների մոտ զգալիորեն բարելավում է արյան ճնշումը՝ միջինը 18/12 մմ Hg նվազմամբ։ Արվեստ. երբ վերահսկում են արյան ճնշումը նստած դիրքում և 20/12 մմ Hg: Արվեստ. - կանգնած դիրքում. Այս համակցությունից քիչ կողմնակի ազդեցություններ կային, և դրանցից ոչ մեկը լուրջ չէր։

Կողմնակի ազդեցություն

• Սրտանոթային համակարգի կողմից․ հազվադեպ`հաճախասրտություն կամ առիթմիա, կրծքային հեղձուկ, օրթոստատիկ զարկերակային հիպոտոնիա, արյան ճնշման անկում, Ռեյնոյի համախտանիշ, դեմքի մաշկի կարմրություն, գունատություն; շատ հազվադեպ՝ սրտի կանգ, կարդիոգեն շոկ։
• Շնչառական համակարգի կողմից․ հաճախ՝ չոր հազ, շնչահեղձություն; շատ հազվադեպ՝ բրոնխոսպազմ, էոզինոֆիլային թոքաբորբ, ռինիտ, թոքային այտուց։
• Մաշկի և ենթամաշկային հյուսվածքների կողմից․ հաճախ՝ մաշկային քոր, ցան։
• Ալերգիկ ռեակցիաներ․ հազվադեպ՝ ծայրամասային հատվածների, դեմքի, շուրթերի, լորձաթաղանթների, լեզվի, ըմպանի և կոկորդի անոթային այտուց, հազվադեպ՝ աղիքի անոթային այտուց; շատ հազվադեպ՝ եղնջացան, Ստիվենս-Ջոնսոնի համախտանիշ, բազմաձև էրիթեմա, լուսազգայունություն, էրիթրոդերմիա, պեմֆիգոիդ ռեակցիաներ, էքսֆոլիատիվ դերմատիտ, ալերգիկ ալվեոլիտ, էոզինոֆիլային թոքաբորբ։
• Նյարդային համակարգի կողմից․ հաճախ՝ քնկոտություն, գլխապտույտ, անքնություն; հազվադեպ՝ գլխացավ, պարեստեզիա; հազվադեպ՝ ատաքսիա; շատ հազվադեպ՝ շփոթություն, դեպրեսիա, ուղեղի անոթային խանգարում, ներառյալ ինսուլտ և ուշագնացություն, մշուշոտ տեսողություն:Անոթային համակարգի կողմից․ շատ հազվադեպ՝ նեյտրոպենիա, ագրանուլոցիտոզ, պանսիտոպենիա, լիմֆադենոպաթիա, էոզինոֆիլիա, թրոմբոցիտոպենիա, անեմիա (ներառյալ ապլաստիկ և հեմոլիտիկ ձևեր)։
• Իմունային համակարգի կողմից․ շատ հազվադեպ՝ հակակորիզային հակամարմինների տիտրի բարձրացում, աուտոիմուն հիվանդություններ։
• Մարսողական համակարգի կողմից․ հաճախ՝ սրտխառնոց, փսխում, ստամոքսի լորձաթաղանթի գրգռում, որովայնի ցավ, փորլուծություն, փորկապություն, համի խանգարումներ, բերանի լորձաթաղանթի չորություն, դիսպեպսիա; ոչ հաճախ՝ անորեքսիա; հազվադեպ՝ ստոմատիտ, աֆթոզ ստոմատիտ; շատ հազվադեպ՝ գլոսիտ, ստամոքսի խոց, պանկրեատիտ, լնդերի հիպերպլազիա, լյարդի ֆունկցիայի և խոլեստազի խանգարում (ներառյալ դեղնախտ), լյարդի ֆերմենտների ակտիվության բարձրացում, հեպատիտ (ներառյալ հեպատոնեկրոզի հազվադեպ դեպքեր), հիպերբիլիրուբինեմիա։
• Հենաշարժիչ համակարգի կողմից․ շատ հազվադեպ՝ միալգիա, արթրալգիա։
• Արտազատական համակարգի կողմից. հազվադեպ՝ երիկամների ֆունկցիայի խանգարում (ներառյալ երիկամային անբավարարություն), պոլիուրիա, օլիգուրիա, հաճախակի միզարձակում; շատ հազվադեպ՝ նեֆրոտիկ համախտանիշ։
• Վերարտադրողական համակարգի կողմից․ շատ հազվադեպ՝ իմպոտենցիա, գինեկոմաստիա։
• Այլ. հազվադեպ՝ ծայրամասային այտուց, կրծքավանդակի ցավ, հոգնածության ավելացում, ընդհանուր թուլություն, աստենիա; հազվադեպ՝ հիպերտերմիա։
• Լաբորատոր ցուցանիշներ․ շատ հազվադեպ՝ պրոտեինուրիա, էոզինոֆիլիա, հիպերկալեմիա, հիպոնատրեմիա, արյան մեջ միզանյութի ազոտի, բիլիրուբինի և կրեատինինի պարունակության ավելացում, հեմատոկրիտի նվազում, հեմոգլոբինի, լեյկոցիտների, թրոմբոցիտների նվազում, հիպոգլիկեմիա։

Հակացուցումներ

Բացարձակ հակացուցումներ

• Հիպոտոնիա,
• Երիկամային ծանր անբավարարություն,
• Լյարդի անբավարարություն,
• Ազոտեմիա,
• Երիկամային զարկերակի պրոգրեսիվ ստենոզ,
• Երիկամի հետփոխպատվաստումային վիճակ,
• Աորտայի ստենոզ,
• Միտրալ փականի ստենոզ կամ այլ պայմաններ, որոնք խանգարում են սրտից արյան հոսքին,
• Առաջնային հիպերալդոստերոնիզմ,
• Հիպերկալեմիա,
• Կարդիոգեն շոկ,
• Հղիություն,
• Լակտացիայի շրջան,
• 18 տարեկանից ցածր հասակ,
• Անհատական գերզգայունություն կամ ալերգիկ ռեակցիաներ դեղամիջոցի ցանկացած բաղադրիչի նկատմամբ,
• Ժառանգական անոթային այտուց,

Հարաբերական հակացուցումներ

• Լեյկոպենիա,
• Թրոմբոցիտոպենիա,
• Ոսկրածուծի արյունաստեղծման ճնշում,
• Ուղեղի իշեմիա,
• Շաքարային դիաբետ,
• Նատրիումի սահմանափակումով դիետա,
• Տարեց տարիք (65-ից բարձր),
• Պայմաններ, որոնցում շրջանառվող արյան ծավալը նվազում է (օրինակ՝ փսխումից, փորլուծությունից, առատ քրտնարտադրությունից հետո և այլն),
• Հիպերտրոֆիկ կարդիոմիոպաթիա,
• Երիկամների խանգարումներ,
• Երիկամային զարկերակի երկկողմանի ստենոզ,
• Համակարգային շարակցական հյուսվածքի աուտոիմուն հիվանդություններ (սկլերոդերմա, համակարգային կարմիր գայլախտ և այլն)։

Գերդոզավորում

• Սուր զարկերակային հիպոտոնիա,
• Ուղեղի արյան շրջանառության խանգարում,
• Սրտամկանի ինֆարկտ,
• Թրոմբոէմբոլիա,
• Անոթային այտուց։