Դոնատաս Բանիոնիս

Դոնատաս Բանիոնիս (լիտ.՝ Donatas Banionis, ապրիլի 28, 1924(1924-04-28)^[1][2][3], Կաունաս, Լիտվա^[1] - սեպտեմբերի 4, 2014(2014-09-04)^[2][3][4], Վիլնյուս, Լիտվա^[5]), լիտվացի խորհրդային դերասան և ռեժիսոր, ԽՍՀՄ Պետական մրցանակի դափնեկիր (1967 թ., 1977 թ.), Լիտվական ԽՍՀ ժողովրդական արտիստ (1973 թ.), ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ (1974 թ.): Արժանացել է Լիտվայի մշակույթի և արվեստի բնագավառի ազգային մրցանակին (2013 թ.)^[6]:

Դոնատաս Բանիոնիս լիտ.՝ Donatas Banionis
Ծնվել է	ապրիլի 28, 1924(1924-04-28)[1][2][3]
Ծննդավայր	Կաունաս, Լիտվա[1]
Մահացել է	սեպտեմբերի 4, 2014(2014-09-04)[2][3][4] (90 տարեկան)
Մահվան վայր	Վիլնյուս, Լիտվա[5]
Գերեզման	Անտակալնիսի գերեզմանատուն
Կրթություն	Լիտվայի երաժշտության և թատրոնի ակադեմիա
Քաղաքացիություն	ԽՍՀՄ և  Լիտվա
Մասնագիտություն	դերասան, թատերական ռեժիսոր, թատրոնի դերասան, կինոդերասան և քաղաքական գործիչ
Ծնողներ	հայր՝ Juozas Banionis?
Պարգևներ և մրցանակներ	Meritorious Artist of the Lithuanian SSR? և Լիտվայի ազգային մրցանակ

Կենսագրություն

Դոնատաս Բանիոնիսը ծնվել է Կաունասում։ Նրա հայրը` Յուոզաս Բանիոնիսը հայտնի քաղաքական գործիչ էր, հեղափոխական։ Դոնատասն ավարտել է Կաունասի Առաջին արհեստագործական դպրոցը` խեցեգործի մասնագիտությամբ։ Սովորելու ընթացքում մասնակցել է դրամատիկական խմբակի աշխատանքներին։ 1941 թվականին տեղափոխվել է Պանևեժիս և ընդգրկվել Դրամատիկական թատրոնի (ներկայումս` Յուոզաս Միլտինիսի դրամատիկական թատրոն) խմբի մեջ։ 1944 թվականին ավարտել է թատրոնին կից ստուդիան։

1980-1988 թվականներին նշված թատրոնի գեղարվեստական ղեկավարն ու գլխավոր ռեժիսորն էր։ 1982-1984 թվականներին սովորել է Լիտվայի թատերական և երաժշտական ակադեմիայում (այն տարիներին` Պետական կոնսերվատորիա)։ Մինչ 2001 թվականը` Պանևեժիսի թատրոնում աշխատել է որպես դերասան^[7]։ Առաջին անգամ կինոյում նկարահանվել է 1959 թվականին։ 1974-1979 թվականներին ԽՍՀՄ Գերագույն խորհրդի պատգամավոր էր։

Անձնական կյանքը

1948 թվականին Դոնատաս Բանիոնիսն ամուսնացել է դերասանուհի Օնա Կոնկուլևիչյուտե-Բանյոնենեի հետ։ Կինը մահացել է 2008 թվականին։ Նրանք ունեցել են երկու որդի` պատմական գիտությունների թեկնածու Էգիդիյուս Բանիոնիսը (1948-1993) և ռեժիսոր Ռայմունդաս Բանիոնիսը (ծնվ. 1957 թ.):

2014 թվականի հուլիսին Դոնատաս Բանիոնիսը կլինիկական մահ է տարել^[8]։ Նույն թվականի սեպտեմբերի 2-ին ստացած կաթվածի պատճառով, սեպտեմբերի 4-ին, 91 տարեկանում մահացել է^[9][10]։ Թաղված է Վիլնյուսում գտնվող Անտակալնիսի գերեզմանատանը։

Ֆիլմագրություն

Թվական	Անվանում	Բնօրինակ անվանում	Կերպար
1959	Ադամն ուզում է մարդ լինել	Adomas nori būti žmogumi	Դաուսա
1963	Մեկ օրվա ժամանակագրություն	Vienos dienos kronika	Դոնատաս
1964	Մարշ, մարշ, Տրա-տա-տա	Marš, marš, tra-ta-ta!	մայոր Վարնալեշա
1965	Ոչ ոք չէր ուզում մեռնել	Niekas nenorėjo mirti	Վայտկուս
1966	Զգուշացիր ավտոմեքենայից	Берегись автомобиля	գնորդ պաստոր
1966	Փոքրիկ իշխանը	Mažasis princas	մեծահասակ
1966	Խուլ խուտորում	На глухом хуторе	կսյոնձ
1967	Յուրաս Բրատչիկի վարքն ու համբարձվելը	Житие и вознесение Юрася Братчика	Ֆլորիան Բոսյացկի
1967	«Տրեստ» գործողությունը	Операция «Трест»	բարոն Ալեքսանդր Օպերպուտ-Ստաունից
1968	Մեռյալ սեզոն	Мёртвый сезон	Կոնստանտին Լադեյնիկով
1969	Կարմիր վրան	Красная палатка (The Red Tent)	Մարյանո
1970	Լիր արքա	Король Лир	հերցոգ
1971	Գոյա, կամ Ճանաչման դժվարին ուղին	Гойя, или Тяжкий путь познания (Goya – oder der arge Weg der Erkenntnis)	Ֆրանցիսկո Գոյա
1971	Կարմիր դիվանագետը. Էջեր Լեոնիդ Կրասինի կյանքից	Красный дипломат. Страницы жизни Леонида Красина	Սավվա Մորոզով
1972	Երջանիկ «Շչուկայի» հրամանատարը	Командир счастливой «Щуки»	Վիկտոր Շերկնիս
1972	Սոլյարիս	Солярис	Քրիս Կելվին
1972	Նավապետ Ջեկը	Kapteinis Džeks	Միտյա
1973	Հայտնագործություն	Открытие	Սերգեյ Յուրիշև
1975	Միսթր Մաք-Քինլիի փախուստը	Бегство мистера Мак-Кинли	միսթր Մաք-Քինլի
1976	Ֆերդինանդ Լյուսի կյանքն ու մահը	Жизнь и смерть Фердинанда Люса	Ֆերդինանդ Լյուս
1976	Բեթհովեն. Կյանքի օրերը	Beethoven - Tage aus einem Leben	Լյուդվիգ վան Բեթհովեն
1977	Մայրիկ, ես ողջ եմ	Мама, я жив (Mama, ich lebe)	մայոր Մաուրիս
1977	Զինված է և շատ վտանգավոր	Вооружён и очень опасен	Գաբրիել Կոնրոյ
1977	Ինկասատորի պայուսակը	Сумка инкассатора	Ալեքսեյ Տուլյակով
1978	Կենտավրոսներ	Кентавры (Kentaurok)	Սալվադոր Ալյենդե
1978	Հատուկ նշաններ չկան	Особых примет нет	Արկադի Գարտինգ
1978	Տարածք	Территория	Իլյա Չինկով
1978	Դու որտե՞ղ էիր, Ոդիսևս	Где ты был, Одиссей?	խորհրդային հետախույզ «Ոդիսևս»
1978	Չցանված աշորայի ծաղկումը	Nesėtų rugių žydėjimas	Անտանաս Պետրուշոնիս
1979	Ինքնասպանների ակումբ կամ Տիտղոսավոր անձնավորության արկածները (Արքայազն Ֆլորիզելի արկածները)	Клуб самоубийц, или Приключения титулованной особы (Приключения принца Флоризеля)	Նիկ Նիկոլս
1980	Անդրյուս	Andrius	Ռաուպլենաս
1980	Կանաչ տիկնիկը	Зелёная куколка	դոկ. Հարթլի
1980	Փաստ	Faktas	գնդապետ Տիտել
1981	Մեղրամիսն Ամերիկայում	Medaus mėnuo Amerikoje	Ալան
1982	Մանկական աշխարհ	Детский мир	Միխայիլ Ռասպորկին
1982	Նիկոլո Պագանինի	Никколо Паганини	Լուիջի Ջերմի
1982	Ներեցեք, խնդրեմ	Atsiprašau	հյուր
1985	Օձ որսացողը	Змеелов	Բորիս Դմիտրիևիչ
1985	Գալիք դարին	Грядущему веку	Ռինո Ֆելիչե
1986	Դելֆինի ճիչը	Крик дельфина	Բար-Մատայ
1987	Փարախ	Загон	Գարրի Մայլսթոուն
1987	Գիշերվա վերջին	На исходе ночи	Էյման
1988	13-րդ առաքյալը	-	հայր
1989	Մուտք լաբիրինթոս	Вход в лабиринт	Մազարդի
1989	Վերա. Ճանաչման դժվարին ուղին	Vera - Der schwere Weg der Erkenntnis	պաստոր Լենց
1990	Կենդանի թիրախ	Живая мишень	Պավել Վասիլևիչ
1991	Դեպրեսիա	Депрессия (Depresija)	«Ծերուկ»
1991	Սպանությունից յոթ օր անց	Семь дней после убийства	քննիչ
1991	Արնախումները	Пьющие кровь	Սեմյոն Տելյաև
1991	Յատրինսկի վհուկը	Ятринская ведьма	վոյեվոդ Կորսակ
1992	Առանց իրեղեն ապացույցի	Без улик	տեսուչ
1994	Շլյախտորդի Զավալնյա, կամ Բելառուսը ֆանտաստիկ պատմվածքներում	Шляхтич Завальня, или Беларусь в фантастических рассказах	պան Տվարդովսկի
1996	Աննա	Anna	-
1998	Անիծված հարմարավետ տունը	Проклятый уютный дом	Գուբերտ Օլբրոմսկի
1999	Բակ	Kiemas	ծերունի
2001	Նիրո Վուլֆն ու Արչի Գուդվինը	Ниро Вульф и Арчи Гудвин	Նիրո Վուլֆ
2002	Միայն մեկ անգամ	Только раз…	Ալեքսանդր Յանովիչ
2004	Կաունասյան բլյուզ	Kauno bliuzas	Ալգիս
2004	Նիրո Վուլֆի և Արչիլ Գուդվինի նոր արկածները	Новые приключения Ниро Вульфа и Арчи Гудвина	Նիրո Վուլֆ
2004	Հին բուլղարների սագան. Վլադիմիր Կարմիր Արևիկի սանդուղքը	Сага древних булгар. Лествица Владимира Красное Солнышко	վոյեվոդ Սվենելդ
2004	Հին բուլղարների սագան. Սուրբ Օլգայի ասքը	Сага древних булгар. Сказание Ольги Святой	վոյեվոդ Սվենելդ
2005	Պերսոնա նոն գրատա	Персона нон грата	Խարոն
2006	Անաստասիա	Anastasia	հայր
2007	Լենինգրադ	Ленинград (Attack on Leningrad)	Տայվո
2011	Այրվող սիրտը	Tadas Blinda. Pradzia	Միխայիլ Մուրավյով-Վիլենսկի

Ծանոթագրություններ

1. Банионис Донатас Юозович // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
2. Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
3. filmportal.de — 2005.
4. Internet Movie Database — 1990.
5. Deutsche Nationalbibliothek Record #132225166 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
6. «Банионис и Будрайтис получили национальную премию Литвы». ru.delfi.lt. 2013 թ․ դեկտեմբերի 9. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 22-ին.
7. «Яркий и темпераментный Донатас Банионис». РИА Новости. 04.09.2014. Վերցված է 06.09.2014-ին.
8. «Актёр Донатас Банионис в реанимации». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հուլիսի 26-ին. Վերցված է 2017 թ․ դեկտեմբերի 16-ին.
9. «Умер Донатас Банионис». Lenta.ru. 4 сентября 2014. Վերցված է 2014 թ․ սեպտեմբերի 4-ին.
10. «Скончался актёр Донатас Банионис». ИТАР-ТАСС. 4 сентября 2014.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Դոնատաս Բանիոնիս» հոդվածին։