From Wikipedia, the free encyclopedia
Դեյվիդ Բրյուսթեր (դեկտեմբերի 11, 1781[1][2][3][…], Jedburgh, Jedburgh, Ռոքսբուրշիր, Սքոթիշ Բորդերս, Շոտլանդիա, Մեծ Բրիտանիայի թագավորություն[4] - փետրվարի 10, 1868[1][2][5][…], Մելրոուզ, Melrose, Ռոքսբուրշիր, Սքոթիշ Բորդերս, Շոտլանդիա, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն[4])[9], շոտլանդացի ֆիզիկոս, աստղագետ, գյուտարար։
Լոնդոնի Թագավորական ընկերության անդամ (1815)[10], Էդինբուրգի Թագավորական ընկերության նախագահ (1864)։
Դեյվիդ Բրյուսթերը ծնվել է 1781 թվականի դեկտեմբերի 11-ին։
Դեյվիդ Բրյուսթերը ուսանել է աստվածաբանություն Էդինբուրգի համալսարանում, որն ավարտել է 1800 թվականին՝ դառնալով քահանա և 1843 թվականին Ազատ շոտլանդական եկեղեցու հիմնադիրներից մեկը։ Նա դեղագործ էր, ապա` իրավունքի դոկտոր և իրավաբան, բայց արդեն 1801 թվականին նա սկսել է ուսումնասիրել ֆիզիկա։ 1802-1806 թվականներին եղել է «Էդինբուրգմեգեզին» ամսագրի խմբագիր։ 1837-1859 թվականներից Սենտ-Էնդրյուսի համալսարանի քոլեջների վարիչ և ֆիզիկայի պրոֆեսոր, 1860 թվականից Էդինբուրգի համալսարանի փոխնախագահ։
Նա մասնագիտանում էր օպտիկական երևույթների, առաջին հերթին սպեկտրալ և բևեռացման ուսումնասիրության մեջ։ 1815 թվականին հայտնաբերեց դիէլեկտրիկի բեկման ցուցիչի և լույսի միջև եղած անկյան միջև կապը, որի դեպքում դիէլեկտրիկի մակերեսից անդրադարձած լույսն ամբողջությամբ բևեռացված է։ Ուսումնասիրել է լույսի կլանումը, հայտնաբերել արհեստական անիզոտրոպիա ունեցող լրատվամիջոցների երկճեղումը, դիտել շրջանաձև բևեռացումը (1850 թվական), Հայտնաբերել բիաքսիական բյուրեղների գոյությունը (1818 թվական)։
Բրյուսթերի հանքանյութն անվանակոչվել է բրյուսթերիտ` կալցիումի, ստրոնցիումի, բարիումի բարդ ալյումոսիլիկատի պատվին[11]։
1816 թվականին հայտնագործել է կալեյդոսկոպը։
1830 թվականին գիտնականը պարգևատրվեց Լոնդոնի Թագավորական ընկերության Թագավորական մեդալով[12]։
Նա կարևոր ներդրում ունեցավ գիտության մասսայականացման մեջ, կանգնած էր Բրիտանական գիտական ասոցիացիայի ակունքներում[13]։
Այլ մոլորակներում կյանքի գոյության վերաբերյալ Բրյուսթերի և Ուիլյամ Ուեյելի հակասությունները լայնորեն հայտնի են։
Քսան տարեկան հասակում սկսել է գիտական հոդվածներ հրատարակել Լոնդոնի Թագավորական Ընկերության Philosophical Transaction պարբերաթերթում և այլ գիտական հրատարակություններում։ Իր գիտական ուսումնասիրությունների գլխավոր թեմաները կարող են թվարկվել հետևյալ հինգ դասակարգումների համաձայն. անդրադարձման և բեկման բևեռացման օրենքը (իր անունով է կոչվում Բրյուսթերի անկյուն), ջերմության և ճնշման ազդեցությամբ բևեռացման կառուցվածքի բացահայտումը, կրկնակի բեկման երկառանցք բյուրեղների բացահայտումը, մետաղների անդրադարձման օրենքը, լույսի կլանման շուրջ փորձարկումները։
1815 թվականին դարձել է Լոնդոնի Թագավորական Ընկերության անդամ և ստացել է «Copley Medal» մրցանակը։ 1818 թվականին ստացել է նույն ընկերության «Rumford Medal» մրցանակը։ Ստեղծել է առաջին ոսպնյակային ստերեոսկոպը[14]։ Գիտական տասնյակ հոդվածներ է գրել Էդինբուրգյան Հանրագիտարանի և Բրիտանական հանրագիտարանի համար։ 1837-1859 թվականներին եղել է «St. Andrews University», իսկ 1859-1868 թվականներին «Edinburgh University» համալսարանների գլխավոր ռեկտորը[15]։
Նրա անունով են կոչվում նաև 10315 Brewster աստերոիդը և Լուսնի խառնարաններից մեկը։
Բրյուսթերը երկու անգամ ամուսնացել է։ Նրա առաջին կինը՝ Ջուլիետա Մաքֆերսոնը (մոտ 1776-1850 թվականներ) ով Ջեյմսա Մակֆերսոնի (1736-1796) դուստրն էր ՝ օսական պոեզիայի հավանական թարգմանիչ։ Նրանք ամուսնացան 1810 թվականի հուլիսի 31-ին Էդինբուրգում և ունեցան չորս որդի և դուստր։
Մարգարեթ Մարիա Գորդոնը 1823-1907 թվականներին գիրք է գրել Բրյուսթերի մասին, որը համարվում է նրա կյանքի ամենալավ պատմությունը։
Երկրորդ անգամ Բրյուսթերը ամուսնացավ Նիցցայում 1857 թվականի մարտի 26-ին (կամ 27-ին) Ջեյն Քըրք Փարնելի հետ (ծնված 1827 թվականին)։ Հայտնի է, որ Լեդի Բրյուսթերը ուշագնաց է եղել 1860 թվականի հունիսի 30-ին Օքսֆորդում էվոլյուցիայի վերաբերյալ բանավեճի ժամանակ։
Դեյվիդ Բրյուսթերը մահացել է 1868 թվականի փետրվարի 10-ին իր հայրենիքում և թաղվել Մելրոուս աբբայությունում՝ իր առաջին կնոջ և երկրորդ որդու կողքին[16]։
1976 թվականին Դեվիդ Բրյուսթերի անունով կոչվեց Էդինբուրգի Հերիոտ-Ուոթ համալսարանի ֆիզիկական շենքը Լուսնի վրա։
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.