բույսերի ցեղ From Wikipedia, the free encyclopedia
Գազ (լատին․՝ Astragalus), կռնի, խազիրան, բակլազգիների (թիթեռնածաղկավորներ) ընտանիքի միամյա կամ բազմամյա խոտաբույսերի, կիսաթփերի, հազվադեպ՝ թփերի ցեղ։ Հայտնի է ավելի քան 2200, ՀՀ-ում՝ 150 (125) տեսակ։
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Գազ (այլ կիրառումներ)| Գազ | |
 | |
| Դասակարգում | |
| Թագավորություն | Բույսեր (Plantae) |
| Տիպ/Բաժին | Անոթավոր բույսեր (Tracheophytes) |
| Ենթատիպ | Սերմնավոր բույսեր (Spermatophytes) |
| Կարգ | Բակլածաղկավորներ (Fabales) |
| Ընտանիք | Բակլազգիներ (Fabaceae) |
| Ենթաընտանիք | Բակլայիններ (Faboideae) |
| Տրիբա | Galegeae |
| Ցեղ | Գազ (Astragalus) L., 1753 |
Ցողունը ճյուղավորվող է, երբեմն՝ գետնատարած, բարձրությունը՝ 40-60 մմ։ Տերևները կենտփետրաձև են, հազվադեպ՝ զույգփետրաձև, մանր, ամբողջաեզր, էլիպսաձև, կոթունները վերջանում են փշերով։ Ծաղկաբույլը ողկույզ է կամ գլխիկ, ծաղիկները՝ դեղին, ծիրանագույն, սպիտակ, մանուշակագույն։ Ծաղկում է հունիս-օգոստոսին։ Պտուղն ունդ է։ Դեղաբույս է. պարունակում է ալկալոիդներ, խեժ, որի բաղադրության մեջ մտնում են բազմաշաքարներ, օրգանական թթուներ, լորձ, ներկանյութ և այլն։ Խեժն օգտագործվում է նաև հրուշակեղենի, թղթի, լաքերի, ներկի, կաշվի արտադրության մեջ։ Գազի որոշ տեսակներ թունավոր են։ Մեղրատու է։
Տարածված է բոլոր մարզերի լեռնային գոտիներում։ Աճում է չոր, քարքարոտ, անմշակ հողերում և լեռնալանջերին, երբեմն առաջացնում փշաբարձանման համակեցություններ։ Տարածված տեսակներից ավելի քան 25-ը՝ գազ Զանգեզուրի (A. zangezuricus), գազ Մեղրու (A. megricus), գազ Թախտաջյանի (A. takhtadzjanii), գազ Աղասու (A. agassii), գազ Վեդու (A. vedicus), գազ լճային (A. uraniolimneus) և այլն, էնդեմիկ են, 1-ը՝ գազ թավոտ (A. erlopodus)
Հանդիպում է Կոտայքի մարզում (Գառնի, Զովաշեն գ-եր)], գազ հացենատերև (A. fraxinifolius)՝ Լոռու մարզում (Մայմեխ լ.), գազ թեքված (A. refractus)՝ Սյունիքի մարզում]], գազ Շուշիի (A. schuschensis)՝ Գեղարքունիքի մարզում (Սոթք գազ) և այլն. գրանցված են ՀՀ Կարմիր գրքում։
 | Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Գազ (բույս)» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Գազ (բույս)» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։  |
| Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 2, էջ 639)։ |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
