Բրատսկ (քաղաք)
Քաղաք Ռուսաստանի Իրկուտսկի շրջանում From Wikipedia, the free encyclopedia
Բրատսկ (ռուս.՝ Братск), քաղաք Ռուսաստանի Դաշնության Իրկուտսկի մարզում, գտնվում է Անգարա գետի մոտ, Բրատսկի ջրամբարից ոչ հեռու։
| Բրատսկ | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | քաղաք |
| Երկիր | Ռուսաստան[1] |
| Վարչատարածք | Բրատսկ քաղաքի մունիցիպալ կազմավորում[1] |
| ԲԾՄ | 450 մետր և 443 մետր |
| Մակերես | 428 կմ² |
| Ձևավորում | 1955 |
| Անվանված է | Եղբայրներ և Բուրյաթներ |
 | |
 | |
Ստուգաբանություն
Քաղաքի անունն առաջին հայացքից հնչում է ռուսական «եղբայր» («брат», բրատ) նշանակությամբ, սակայն իրականում այն գալիս է Բուրյաթների հին անունից՝ «եղբայրական մարդիկ» (ռուս.՝ братские люди, բրատսկիե լյուդի) նշանակությամբ։
Պատմություն
Առաջին եվրոպացիները այստեղ են ժամանել 1623 թվականին՝ տեղական բուրյաթ բնակչությունից հարկեր հավաքելու նպատակով։ Մշտական բնակության հաստատումն սկսվել է 1631 թվականին Օկա և Անգարա գետերի միախառնման վայրում օստրոգի (բերդաքաղաք) կառուցմամբ[2]։ 17-րդ դարի ամրոցից մի քանի փայտե աշտարակներ այժմ ցուցադրվում են Մոսկվայի Կոլոմենսկոյե թանգարան-արգելոցում։
Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ընթացքում Սիբիրում արդյունաբերական ակտիվությունն աճել է, երբ խորհրդային արդյունաբերությունը տեղափոխվել է Ուրալյան լեռներից արևելք գտնվող երկրներ։ Պատերազմի ավարտից հետո զարգացումը դանդաղել է, քանի որ ռեսուրսներ են պահանջվել Ռուսաստանի եվրոպական հատվածը վերականգնելու համար։
1947 թվականին Բրատսկի մերձակայքում կառուցվել է Գուլագ Անգարա աշխատանքային ճամբարը, այստեղ տեղավորել են շուրջ 44000 բանտարկյալի Թայշեթից դեպի Ուստ-Կուտ Բրատսկով անցնող (ներկայիս Բայկալ-Ամուրյան երկաթուղային մայրուղու արևմտյան հատված) երկաթուղու կառուցման համար[3]։
Քաղաքի արագ զարգացումը սկսվել է 1952 թվականին Անգարա գետի ամբարտակի և հիդրոէլեկտրակայանի կառուցման մասին հայտարարությամբ։ 4500 մեգավատանոց Բրատսկի հիդրոէլեկտրակայանը կառուցվել է 1954-1966 թվականներին՝ քաղաք բերելով բազմաթիվ աշխատողների։
Քաղաքի արդյունաբերական զարգացումները կապված են ալյումինի ձուլարանի և ցելյուլոզային գործարանի հետ։
Քաղաքի կարգավիճակ Բրատսկին շնորհվել է 1955 թվականին[4]։
Աշխարհագրություն
Կլիմա
Բրատսկն ունի մերձարկտիկական կլիմա (ըստ Կյոպպենի կլիմաների դասակարգման Dfc): Ձմեռները շատ ցուրտ և երկար են, հունվարին -23,4 °C (-10,1 °F) - -15,7 °C (3,7 °F) միջին ջերմաստիճանով, ամռանը միջին կամ միջին տաք +13.3 °C (55.9 °F) ջերմաստիճաններում))։ Հուլիսին +23,8 °C (74,8 °F): Տեղումները միջին քանակի են, ամռանը դրանք շատ ավելին են, քան մյուս եղանակներին։
| Բրատսկի կլիմայական տվյալները | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ամիս | հունվ | փետ | մարտ | ապր | մայ | հուն | հուլ | օգոս | սեպ | հոկ | նոյ | դեկ | Տարի |
| Ռեկորդային բարձր °C (°F) | 3.8 (38.8) |
7.4 (45.3) |
14.9 (58.8) |
22.8 (73) |
34.2 (93.6) |
36.1 (97) |
35.2 (95.4) |
32.5 (90.5) |
27.5 (81.5) |
23.2 (73.8) |
12.0 (53.6) |
6.6 (43.9) |
36.1 (97) |
| Միջին բարձր °C (°F) | −15.7 (3.7) |
−11.3 (11.7) |
−2.8 (27) |
5.3 (41.5) |
14.0 (57.2) |
20.2 (68.4) |
23.8 (74.8) |
20.9 (69.6) |
13.2 (55.8) |
4.3 (39.7) |
−5.4 (22.3) |
−12.9 (8.8) |
4.47 (40.04) |
| Միջին օրական °C (°F) | −19.6 (−3.3) |
−16.3 (2.7) |
−8.5 (16.7) |
0.3 (32.5) |
8.2 (46.8) |
14.6 (58.3) |
18.6 (65.5) |
15.9 (60.6) |
8.9 (48) |
1.0 (33.8) |
−8.8 (16.2) |
−16.6 (2.1) |
−0.19 (31.66) |
| Միջին ցածր °C (°F) | −23.4 (−10.1) |
−21.2 (−6.2) |
−14.1 (6.6) |
−4.8 (23.4) |
2.4 (36.3) |
8.9 (48) |
13.3 (55.9) |
10.9 (51.6) |
4.5 (40.1) |
−2.4 (27.7) |
−12.1 (10.2) |
−20.2 (−4.4) |
−4.85 (23.26) |
| Ռեկորդային ցածր °C (°F) | −57.6 (−71.7) |
−49.8 (−57.6) |
−44.1 (−47.4) |
−35 (−31) |
−14.1 (6.6) |
−5.4 (22.3) |
−1.4 (29.5) |
−2.8 (27) |
−8.1 (17.4) |
−33.4 (−28.1) |
−46.6 (−51.9) |
−51.2 (−60.2) |
−57.6 (−71.7) |
| Տեղումներ մմ (դյույմ) | 15.4 (0.606) |
11.6 (0.457) |
12.3 (0.484) |
16.2 (0.638) |
33.5 (1.319) |
50.7 (1.996) |
58.3 (2.295) |
66.4 (2.614) |
39.1 (1.539) |
25.4 (1) |
24.9 (0.98) |
19.1 (0.752) |
372.9 (14.68) |
| Միջ. տեղումների օրեր (≥ 0.1 mm) | 5.2 | 3.9 | 4.2 | 4.8 | 7.7 | 8.3 | 8.3 | 9.2 | 7.7 | 8.1 | 8.3 | 6.7 | 82.4 |
| % խոնավություն | 82.4 | 81.6 | 72.1 | 64.8 | 63.8 | 67.7 | 69.4 | 75.5 | 71.5 | 75.8 | 81.7 | 84.2 | 74.21 |
| Միջին ամսական արևային ժամ | 79.1 | 114.8 | 192.2 | 243.0 | 258.9 | 264.0 | 306.9 | 237.2 | 153.0 | 108.5 | 77.0 | 52.7 | 2087,3 |
| Աղբյուր #1: Météo climat stats[5] Météo Climat[6] | |||||||||||||
| Աղբյուր #2: climatebase.ru (humidity and sunshine)[7] | |||||||||||||
Բնակչություն
| Բնակչության թվաքանակը | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1959[8] | 1962[9] | 1967[9] | 1970[10] | 1973[9] | 1975[11] | 1976[12] |
| 51 455 | ↗82 000 | ↗122 000 | ↗155 362 | ↗175 000 | ↗195 000 | →195 000 |
| 1979[13] | 1982[14] | 1985[15] | 1986[12] | 1987[16] | 1989[17] | 1990[18] |
| ↗213 725 | ↗227 000 | ↗274 000 | ↘245 000 | ↗249 000 | ↗255 705 | ↗288 000 |
| 1991[12] | 1992[12] | 1993[12] | 1994[12] | 1995[15] | 1996[15] | 1997[19] |
| ↗289 000 | →289 000 | →289 000 | ↘288 000 | ↘285 000 | ↘284 000 | ↘255 000 |
| 1998[15] | 1999[20] | 2000[21] | 2001[15] | 2002[22] | 2003[9] | 2004[23] |
| ↗281 000 | ↘252 500 | ↗277 600 | ↗278 800 | ↘259 335 | ↘259 300 | ↘257 900 |
| 2005[24] | 2006[25] | 2007[26] | 2008[27] | 2009[28] | 2010[29] | 2011[30] |
| ↘256 600 | ↘254 900 | ↘253 100 | ↘252 000 | ↘251 044 | ↘246 319 | ↗246 345 |
| 2012[30] | 2013[31] | 2014[32] | 2015[33] | 2016[34] | 2017[35] | 2018[36] |
| ↘243 926 | ↘241 273 | ↘238 825 | ↘236 313 | ↘234 147 | ↘231 602 | ↘229 286 |
| 2019[37] | 2020[38] | 2021[39] | ||||
| ↘227 467 | ↘226 269 | ↘224 071 | ||||
Վարչական և տեղական ինքնակառավարման կարգավիճակ
Բրատսկը համարվում է Բրատսկի շրջանի վարչական կենտրոնը, չնայած այդ շրջանի մաս չէ[40]։ Վարչատարածքային բաժանամամբ Բրատսկ քաղաքը համարվում է առանձին վարչական միավոր, որը կարգավիճակով հավասար է շրջաններին։ Որպես մունիցիպալ բաժին, Բրատսկ քաղաքը ներառված է որպես Բրատսկի քաղաքային շրջան[41]։
Տարածքային բաժանում
Վարչականորեն քաղաքը բաժանված է երեք շրջանի (բնակչությունը ըստ 2010 թվականի մարդահամարի)
- Պադունսկի (Պադունսկի), 56205 բնակիչ
- Աջափ (աջափ), 38550 բնակիչ
- Կենտրոնական (Կենտրոնական), 151564 բնակիչ։
Քաղաքի բնակելի տարածքները, որոնցից մի քանիսը բաժանված են բաց տարածքով, ներառում են՝ Բիկեյը, Չեկանովսկին, Էներգետիկը, Գիդրոստրոյտելը, Օսինովկան, Պադունը, Պորոժսկի, Սոսնովին, Ստենիխան, Սուխոյը, Կենտրոնականը, Հարավային Պադունը։
Աղտոտվածություն
Բրատսկն ընդգրկվել է Դարբինների ինստիտուտի աշխարհի ամենաաղտոտված երեսուն վայրերի «Կեղտոտ երեսուն» (Dirty Thirty, Դրթի թրթի) ցուցակում[42]։
Մինչ վերջերս Բրատսկի ջրամբարը, որն ամենամեծն էր աշխարհում, խմելու ջրի աղբյուր էր հարակից շատ քաղաքների համար։ 1998 թվականին, ջրամբարի հատակին տոննաներով սնդիկ հայտնաբերելուց հետո, տեղադրվել են նախազգուշացումներ, որոնք հորդորում են տեղի բնակիչներին ամեն գնով խուսափել ջրամբարից։ Այնուամենայնիվ, Ռուսաստանում տնտեսական խնդիրների պատճառով ջրամբարը շարունակում է մնալ ձկների և շատ տեղական բնակիչների համար սննդի աղբյուր։ Ըստ Իրկուտսկի մարզի էկոլոգիայի դաշնային կոմիտեի (FCE) ղեկավար Յուրի Ուդոդովի, այս տարածաշրջանն ունի «մետաղական սնդիկի շրջակա միջավայր արտանետումների ամենաբարձր մակարդակը ամբողջ Սիբիրում»։ Մոտակա Usolye քիմիական գործարանի շրջակայքում սնդիկով աղտոտվածության աստիճանը հավասար է 1992 թվականին սնդիկի ընդհանուր համաշխարհային արտադրության կեսին։
Բրատսկը հայտարարվել է էկոլոգիական աղետի գոտի։ Բրատսկի ալյումինի գործարանն այնքան մեծ չափով էր աղտոտում շրջակայքը, որ 2001 թվականին Չիկանովսկին տարհանվել է՝ առողջության վատթարացման պատճառով[43]։
Քաղաքականություն
2013 թվականի նոյեմբերին քաղաքային խորհուրդը փոփոխություններ է մտցրել կանոնադրության մեջ՝ սահմանելու համար քաղաքապետի ուղղակի ընտրություններ, որոնք չեղյալ էին հայտարարվել 2011 թվականին[44]։
Նշանավոր մարդիկ
- Եվգենի Բալայկին (ծնվ. 1988 թվականին), ասոցիացիայի ֆուտբոլիստ
- Ռոման Բուգայով (ծնվ. 1989 թվականին), ասոցիացիայի ֆուտբոլիստ
- Ֆեդոր Չուդինով (ծնվ. 1987 թվականին) պրոֆեսիոնալ բռնցքամարտիկ
- Ալեքսանդր Կասյանով (ծնվ. 1983), բոբսլեյ
- Վլադիմիր Կրասնով (ծնվ. 1990), թեթև ատլետ
- Ջեսիկա Լոնգ Պարալիմպիկ ոսկե մեդալակիր
- Մարինա Պանկովա(1963–2015), վոլեյբոլիստ, օլիմպիական և աշխարհի չեմպիոն
- Սեմեն Պավլիչենկո (ծնվ. 1991), սահնակային սպորտ
- Վալենտինա Պոպովա (ծնվ. 1972), ծանրամարտ, աշխարհի և Եվրոպայի չեմպիոն
- Ալեքսանդրա Ռոդիոնովա (ծնվ. 1984), բոբսալդեր և լյուգեր
- Ալեքսանդր Զուբկով (ծնվ. 1972), բոբսլեյ։
Տնտեսություն և ենթակառուցվածքներ
Բրատսկին սպասարկում են Բայկալ-Ամուրյան երկաթուղային մայրուղին և Բրատսկի օդանավակայանը։ Անգարայից դեպի Իրկուտսկ գործում է ստորջրյա թևերով նավ (Hydrofoil): Հասարակական տրանսպորտը ներառում է ավտոբուսներ և տրոլեյբուսներ (միայն կենտրոնական տարածքում)։ Քաղաքի տնտեսությունը մեծապես կախված է ծանր արդյունաբերությունից, ներառյալ Ռուսաստանի խոշորագույն ալյումինե ձուլարաններից մեկը, սղոցարանը, քիմիական գործարանը և ածուխով աշխատող էլեկտրակայանը։ Բարձրագույն ուսումնական հաստատություններն են Բրատսկի պետական համալսարանը և Իրկուտսկի պետական համալսարանի մասնաճյուղը։
Քույր քաղաքներ
Ծանոթագրություններ
Արտաքին հղումներ
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.