Աննա Ավստրիացի (1601-1666)

Աննա Ավստրիացի, (ֆր.՝ Anne d'Autriche, անգլ.՝ Ana María Mauricia de Australia (de Habsburgo), սեպտեմբերի 22, 1601(1601-09-22)^{[1][2][3][…]} կամ 1601, Վալյադոլիդ, Կաստիլիա և Լեոն - հունվարի 20, 1666(1666-01-20)^{[1][2][3][…]} կամ 1666, Փարիզ, Ֆրանսիայի թագավորություն), Ֆրանսիայի թագուհի, Ֆրանսիայի թագավոր Լյուդովիկոս XIII-ի կինը (1615 թվականի հոկտեմբերի 18-ից)։ «Ավստրիացի» մականունը նշանակում է միայն ծագումով ավստրիական Հաբսբուրգյան տոհմին պատկանելը։

Աննա Ավստրիացի իսպ.՝ Ana de Austria
Ծնվել է	սեպտեմբերի 22, 1601(1601-09-22)[1][2][3][…] կամ 1601
Ծննդավայր	Վալյադոլիդ, Կաստիլիա և Լեոն
Մահացել է	հունվարի 20, 1666(1666-01-20)[1][2][3][…] կամ 1666
Մահվան վայր	Փարիզ, Ֆրանսիայի թագավորություն
Գերեզման	Սեն Դենի աբբայություն
Քաղաքացիություն	Իսպանիա,  Ֆրանսիա և  Պորտուգալիայի թագավորություն
Կրոն	Հռոմի Կաթոլիկ եկեղեցի
Մասնագիտություն	իշխող թագուհի
Ամուսին	Լուի Արդար[1][4]
Ծնողներ	հայր՝ Ֆիլիպ III[4], մայր՝ Մարգարիտա Ավստրիացի[4]
Զբաղեցրած պաշտոններ	governor of Brittany?
Երեխաներ	Լյուդովիկոս XIV[4] և Ֆիլիպ I[4]
Ստորագրություն
Anne of Austria Վիքիպահեստում

Կենսագրություն

Լյուդովիկոս XIII, Աննա Ավստրիացու ամուսինը

Իսպանիայի թագավոր Ֆիլիպ III-ի և նրա կնոջ՝ Մարգարիտա Ավստրիացու դուստրը։ Աննան կրտսեր քրոջ՝ Մարիա Աննայի հետ լավ կրթություն է ստացել՝ սովորել լատիներեն, եվրոպական լեզուների հիմունքներ, կարել, պարել, գրագրություն, կրոնի պատմություն և Հաբսբուրգյան տոհմի ծագումնաբանություն։

1612 թվականին Ֆիլիպ III-ը կնքեց ամուսնական պայմանագիր, համաձայն որի՝ Ֆրանսիայի երիտասարդ թագավոր Լյուդովիկոս XIII-ն ամուսնացավ իսպանիայի արքայադուստր Աննայի հետ։ Այս ամուսնությունը անհրաժեշտ էր դիվանագիտական նպատակներով, քանի որ այդ ժամանակ Իսպանիան և Ֆրանսիան պատերազմի եզրին էին։ Ամուսնական պայմանագրով նախատեսված էր նաև, որ արքայադուստր Աննան կամուսնանա Լյուդովիկոսի հետ միայն այն դեպքում, եթե նրա քույր Իզաբելլան դառնա Աննայի կրտսեր եղբոր՝ արքայազն Ֆիլիպի կինը։

1615 թվականի վերջին 14-ամյա Աննան մեկնեց Ֆրանսիա և հոկտեմբերի 18-ին ամուսնացավ Լյուդովիկոս XIII-ի հետ։ Սկզբում թագավորը հիացած էր իր կնոջով, ով իրավամբ համարվում էր Եվրոպայի առաջին գեղեցկուհին, բայց որոշ ժամանակ անց պարզվեց, որ երիտասարդ զույգն ամենևին պատրաստ չէր ընտանեկան կյանքին։ Նրանց հարաբերությունները գնալով սառեցին։ Աննան հակված էր դավաճանության և ինտրիգների, և բացի այդ, փորձում էր իսպանամետ քաղաքականություն վարել Ֆրանսիայում։ Թագուհին աջակցում էր Ռիշելյեի դեմ դավադրություններին։

Այս ամենին ավելացավ նաև այն, որ Լյուդովիկոսի և Աննայի ամուսնության 23 տարիները անպտուղ էին, և միայն 1638 ու 1640 թվականներին, մի քանի անհաջող հղիություններից հետո, Աննային հաջողվեց երկու որդի ծնել, ապագա Լյուդովիկոս XIV-ին և Ֆիլիպ I Օռլեանցուն։

1643-1651 թվականներին Աննա Ավստրիացին ռեգենտ էր նշանակվել մանկահասակ Լյուդովիկոս XIV-ին, սակայն ըստ էության, պետությունը ղեկավարում էր Ջուլիո Մազարինին, որին նա նշանակել էր առաջին մինիստր։ 1661 թվականին, Մազարինիի մահից հետո, երբ Լյուդովիկոս XIV-ը սկսեց ինքնուրույն ղեկավարել, նրան հեռացրին թագավորական խորհրդից։ Մայր թագուհին այլևս քաղաքական ազդեցություն չուներ թագավորության գործերի վրա։ Ավելի ուշ նա հեռացավ Վալ դե Գրասի աբբայություն։

Աննա Ավստրիացին մահացել է 1666 թվականի հունվարի 20-ին կրծքագեղձի քաղցկեղից։

Կերպարն արվեստում

Գրականության մեջ

Աննա Ավստրիացին 1643-1646 թվականների մետաղադրամների վրա

Ֆրանսիայի առաջին մինիստր և կարդինալ Ջուլիո Մազարինին

Աննա Ավստրիացու և Լյուդովիկոս XIII-ի հարաբերությունները դարձան Ալեքսանդր Դյումայի «Երեք հրացանակիրներ» հայտնի վեպի սյուժեներից մեկը։ Աննա Ավստրիացու կերպարը հանդիպում է նաև Դյումայի «Քսան տարի անց» և «Վիկոնտ դե Բրաժելոն, կամ Տասը տարի անց», «Կարմիր սֆինքսը» վեպերում և «Լյուդովիկոս XIV» կենսագրական գրքում։ «Կանանց պատերազմ» վեպում նույնպես հիշատակում կա նրա մասին։ Նրա կերպարը կա նաև անգլիացի գրող Էվելին Էնթոնիի «Կարդինալի սերը», Գեորգ Բորնի «Աննա Ավստրիացին, կամ թագուհու երեք հրացանակիրները», Շառլ Դալյարդի «Աննա Ավստրիացու առաջին սերը» և Ջուլիետա Բենցոնիի «Պետական գաղտնիքներ» շարքից «Թագուհու ննջասենյակը» վեպերում։

Կինոյում

• «Երեք հրացանակիրները», (անգլ.՝ The Three Musketeers), ԱՄՆ, 1921,
• «Երեք հրացանակիրները» հեռուստասերիալ, (ֆր.՝ Les Trois Mousquetaires), Ֆրանսիա, 1921,
• «Քսան տարի անց», (ֆր.՝ Vingt ans après), Ֆրանսիա, 1922,
• «Երկաթյա դիմակ», (անգլ.՝ The Iron Mask), ԱՄՆ, 1922,
• «Երեք հրացանակիրները» երաժշտական կոմեդիա, (անգլ.՝ The Three Musketeers), ԱՄՆ, 1939,
• «Երկաթյա դիմակով մարդը», (անգլ.՝ The Man in the Iron Mask ), ԱՄՆ, 1939,
• «Երեք հրացանակիրները», (անգլ.՝ The Three Musketeers), ԱՄՆ, 1948,
• «Կապիտան», Ֆրանսիա, 1960,
• «Երեք հրացանակիրները», (ֆր.՝ Les Trois Mousquetaires), Ֆրանսիա-Իտալիա, 1961,
• «Երկաթյա դիմակ», (ֆր.՝ Le masque de fer), Ֆրանսիա-Իտալիա, 1962,
• «Սիրանո և Դարտանյան», (ֆր.՝ Cyrano et d’Artagnan), Ֆրանսիա, 1964,
• «Լյուդովիկոս XIV-ի գահակալումը», (ֆր.՝ La prise de pouvoir par Louis XIV), Ֆրանսիա, 1966,
• «Երեք հրացանակիրները», (ֆր.՝ Les Trois Mousquetaires), Մեծ Բրիտանիա-ԱՄՆ, 1973,
• «Չորս հրացանակիրները, միլեդիի վրեժը», Մեծ Բրիտանիա-Իսպանիա-Պանամա, 1974,
• «Երեք հրացանակիրների վերադարձը», (անգլ.՝ The Return Of The Three Musketeers), ԱՄՆ-Մեծ Բրիտանիա-Իսպանիա-Պանամա, 1989,
• «Շառլոյի Չորս հրացանակիրները», (ֆր.՝ Les Quatre Charlots mousquetaires), Ֆրանսիա, 1974,
• «Չորսն ընդեմ Կարդինալի», (ֆր.՝ À nous quatre Cardinal!), Ֆրանսիա, 1974,
• «Երկաթյա դիմակով մարդը», (անգլ.՝ The Man in the Iron Mask), Մեծ Բրիտանիա-ԱՄՆ, 1977,
• «Ռիշելյե», (ֆր.՝ Richelieu), Ֆրանսիա, 1977,
• «Մազարինի» մինիսերիալ, (ֆր.՝ Mazarin), Ֆրանսիա, 1978,
• «Դ'Արտանյանը և երեք հրացանակիրները»,(ռուս.՝ Д’Артаньян и три мушкетёра»), ՍՍՀՄ, 1978,
• «Հրացանակիրները քսան տարի անց»б (ռուս.՝ Мушкетёры двадцать лет спустя), Ռուսաստան, 1992,
• «Աննա թագուհու գաղտնիքը կամ երեսուն տարի անց», (ռուս.՝ Тайна королевы Анны, или Мушкетёры тридцать лет спустя), Ռուսաստան, 1993 *«Հրացանակիրների վերադարձը, կամ կաչդինալ Մազարինիի գանձերը», ռուս.՝ Возвращение мушкетёров, или Сокровища кардинала Мазарини), Ռուսաստան, 2009,
• «Լուի, մանուկ թագավորը», (ֆր.՝ Louis, enfant roi ), Ֆրանսիա, 1993,
• «Երեք հրացանակիրները», (անգլ.՝ The Three Musketeers), Ավստրիա-Մեծ Բրիտանիա-ԱՄՆ, 1993,
• «Դ'Արտանյանի դուստրը», (ֆր.՝ La Fille de d'Artagnan), Ֆրանսիա, 1994,
• «Հին երգեր նորի մասին3», (ռուս.՝ Старые песни о главном 3), Ռուսաստան, 1997 год.
• «Երկաթյա դիմակով մարդը», (անգլ.՝ The Man in the Iron Mask), Մեծ Բրիտանիա-ԱՄՆ, 1998,
• «Թագավորը պարում է», (ֆր.՝ Le Roi danse), Ֆրանսիա-Գերմանիա-Բելգիա, 2000,
• «Հրացանակիր», (անգլ.՝ The Musketeer), Գերմանիա-Լյուքսեմբուրգ-Մեծ Բրիտանիա-ԱՄՆ, 2001,
• «Հրացանակիրները», (անգլ.՝ The Musketeers), Ֆրանսիա-Մեծ Բրիտանիա, 2001,
• «Բլանշ», (ֆր.՝ Blanche), Ֆրանսիա, 2002,
• «Միլեդի» հեռուստասերիալ, (ֆր.՝ Milady), Ֆրանսիա, 2004,
• «Դ'Արտանյանը և երեք հրացանակիրները», (ռուս.՝ Д’Артаньян и три мушкетёра), Ռուսաստան, 2005,
• «Չորս հրացանակիրներտ», (անգլ.՝ The 4 Musketeers), Կանադա-Ֆրանսիա-Մեծ Բրիտանիա-Չեխիա, 2005,
• «Վերսա՝ թագավորի երազանքը», (ֆր.՝ Versailles, le rêve d'un roi), Ֆրանսիա, 2008,
• «Թագուհին և կարդինալը» մինիսերիալ, (ֆր.՝ La reine et le cardinal), Ֆրանսիա, 2009,
• «Թագավորը, սկյուռը և իժը» հեռուստասերիալ, (ֆր.՝ Le roi, l'écureuil et la couleuvre), Ֆրանսիա, 2009,
• «Երեք հրացանակիրները», (անգլ.՝ The Three Musketeers), ԱՄՆ, 2011,
• «Երեք հրացանակիրները», (ռուս.՝ Три мушкетёра), Ռուսաստան, 2013б
• «Ռիշելյեն, ծիրանին և արյունը», (ֆր.՝ Richelieu, la pourpre et le sang), Ֆրանսիա, 2014,
• «Հրացանակիրները», (անգլ.՝ The Musketeers), Մեծ Բրիտանիա, 2014,
• «Վերսալ» հեռուստասերիալ, (ֆր.՝ Versalles), Կանադա-Ֆրանսիա, 2015։

Ծանոթագրություններ

1. Анна Австрийская (ռուս.) // Энциклопедический словарь / под ред. И. Е. Андреевский — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1890. — Т. Iа. — С. 802.
2. Collective Biographies of Women
3. Lundy D. R. The Peerage
4. Kindred Britain

Արտաքին հղումներ

• «Анна Австрийская». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
• О чем молчат мемуары. Анна Австрийская и кардинал. Чайка — № 11 — 2002.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Աննա Ավստրիացի (1601-1666)» հոդվածին։