Ցեֆազոլին

Ցեֆազոլին, հայտնի է որպես ցեֆազոլին, կիրառվում է որոշ բակտերիալ վարակներ բուժելու համար^[1]։ Հակաբիոտիկ է, հատկապես կիրառվում է ցելյուլիտների, միզուղիների վարակների, թոքաբորբերի, էնդոկարդիտների, համակարգային վարակների և լեղուղիների վարակների դեպքում^[1]։ Կիրառվում է նաև որպես B խմբի ստրեպտոկոկային հիվանդությունների կանխարգելիչ, որոնք առկա են ծննդաբերության և հետվիրահատական շրջանում^[1]։ Դեղորայքի ընդունումը կիմնականում կատարվում է ներերակային կամ միջմկանային ներարկման միջոցով^[1]։

Ցեֆազոլին
Կլինիկական տվյալներ
Վաճառքային անվանումներ	Ancef, Cefacidal, other
AHFS/Drugs.com	Monograph
Հղիության կատեգորիա	AU: B1 US: B (առանց ռիսկի կենդանիների վրա կատարված փորձարկումներում)
Դեղի կարգ	առաջին սերնդի ցեֆալոսպորին
Ֆարմակոկինետիկ տվյալներ
Կենսամատչելիություն	NA
Նյութափոխանակություն	N-մեթիլթիոդիազոլ
Կիսատրոհման պարբերություն	1.8 ժամ (ն/ե) 2 ժամ (մ/մ)
Դուրսբերում	երիկամ, չփոփոխված
Նույնացուցիչներ
IUPAC անվանում (6R,7R)-3-{[(5-մեթիլ-1,3,4-թիադիազոլ-2-իլ)թիո]մեթիլ}-8-օքսո-7-[(1H-տետրազոլ-1-իլացետիլ)ամինո]-5-թիա-1-ազաբիցիկլո[4.2.0]օկտա-2-են-2-կարբոնաթթու
CAS համար	25953-19-9
PubChem CID	33255
DrugBank	DB01327
CompTox Dashboard (EPA)	DTXSID2022753
ECHA InfoCard	100.043.042
Քիմիական և ֆիզիկական տվյալներ
Քիմիական բանաձև	C14H14N8O4S3
Մոլային զանգված	454.51 գ/մոլ g·mol−1
3D մոդել (JSmol)	ԻՆտերակտիվ պատկեր
Հալման ջերմաստիճան	198 to 200 °C (388 to 392 °F) (dec.)
SMILES O=C2N1/C(=C(\CS[C@@H]1[C@@H]2NC(=O)Cn3nnnc3)CSc4nnc(s4)C)C(=O)O
InChI InChI=1S/C14H14N8O4S3/c1-6-17-18-14(29-6)28-4-7-3-27-12-9(11(24)22(12)10(7)13(25)26)16-8(23)2-21-5-15-19-20-21/h5,9,12H,2-4H2,1H3,(H,16,23)(H,25,26)/t9-,12-/m1/s1 Y Key:MLYYVTUWGNIJIB-BXKDBHETSA-N Y
դ ք խ

Կողմնակի ազդեցություններին են պատկանում լուծը, փսխումը, կանդիդոզը և ալերգիկ ռեակցիաները^[1]։ Այն խորհուրդ չի տրվում կիրառել այն մարդկանց, ովքեր նախկինում ունեցել են գերզգայունության ռեակցիա պենիցիլինի նկատմամբ։ Այն համեմատաբար անվտանգ է հղիության և կրծքով կերակրման ընթացքում կիրառելիս^[1][2]։ Ցեֆազոլինը պատկանում է առաջին սերնդի ցեֆալոսպորիններին և պայքարում է բակտերիաների բջջապատի դեմ^[1]։

Ցեֆազոլինը արտոնագրվել է 1967 թվականին և մտել առևտրային տիրույթ 1971 թվականին^[3]։ Այն ներառվում է ԱՀԿ-ի հիմնական դեղերի ցանկում, որտեղ ներառված են ամենաարդյունավետ և անվտանգ դեղամիջոցները առողջության համար^[4]։ Այն ջեներիկ դեղամիջոց է^[1]։ Զարգացող աշխարհում դրա մեծածախ գինը 1․20-1․41 ԱՄՆ դոլար է^[5]։ ԱՄՆ-ում մեկ բուժման կուրսը կազմում է 25-50 ԱՄՆ դոլար^[2]։

Բժշկական կիրառություն

Ցեֆազոլինը կիրառվում է բազմազան վարակների ժամանակ, հաշվի առնելով թե, որ օրգանիզմներն են ներգրավված նրա զգայունության նկատմամբ։ Ցուցված է այն կիրառել հետևյալ վարակների ժամանակ^[6]․

• Շնչառական ուղիների վարակներ
• Միզուղիների ինֆեկցիաներ
• Մաշկի վարակներ
• Լեղուղիների վարակներ
• Ոսկրային և հոդային վարակներ
• Սեռական վարակներ
• Արյան վարակներ (սեպսիս)
• Էնդոկարդիտներ

Այն կարող է կիրառվել նախավիրահատական և հետվիրահատական վարակների կանխարգելման նպատակով, նաև նախընտրելի է վիրաբուժական պրոֆիլակտիկայում^[6]։

Այն չի թափանցում կենտրոնական նյարդային համակարգ և հետևաբար անարդյունավետ է ուղեղի թաղանթների բորբոքման ժամանակ^[7]։

Ցեֆազոլինի արդյունավետությունը ներկայացված է մեթիցիլին-զգայուն Staphylococcus aureus (MSSA), ի նկատմամբ, բայց այն չի աշխատում մեթիցիլին-կայուն Staphylococcus aureus (MRSA), ի դեպքում^[6]։ Շատ ստաֆիլոկոկային վարակների դեպքում, ինչպիսիք են՝ բակտերեմիան, ցեֆազոլինը համարվում է այլընտրանք այն պացիենտների համար, ովքեր ալերգիկ են պենիցիլինի նկատմամբ^[7]։ Ցեֆազոլինի նկատմամբ կայուն են մի քանի բակտերիաների ձևեր, ինչպիսիք են՝ Mycoplasma-ն և Chlamydia-ն, որոշ դեպքերում ցեֆալոսպորինների այլ սերունդների կիրառումը լինում է ավելի արդյունավետ^[8]։ Ցեֆազոլինը չի պայքարում էնտերոկոկերի, անաերոբ բակտերիաների դեմ^[7]։

Բակտերիալ զգայունություն

Ցեֆազոլինը ինչպես մյուս առաջին սերնդի ցեֆալոսպորինները առավելապես ակտիվ են գրամ դրական բջջապատ ունեցող բակտերաների և որոշ գրամ բացասական բակտերիաների նկատմամբ^[6]։ Նրա ազդեցության ոլորտը կախված է բակտերաների β-լակտամազայից^[7]։

Ակտիվության ոլորտ

Գրամ դրական աէրոբներ^[6][7]։

• Staphylococcus aureus (ներառյալ β-լակտամազ արտադրող ձևեր)
• Staphylococcus epidermidis
• Streptococcus pyogenes, Streptococcus agalactiae, Streptococcus pneumoniae և այլ ստեպտոկոկային ձևեր

Ակտիվ չեն

Հետևյալներն ակտիվ չեն^[6][7]։

• Մեթիցիլին-կայուն ստաֆիլոկոկ
• Էնտերոկոկ
• Ինդոլ դրական պրոտեաներ (Proteus vulgaris)
• Enterobacter spp.
• Morganella morganii
• Providencia rettgeri
• Serratia spp.
• Pseudomonas spp.
• Listeria

Հատուկ խմբեր

Հղիներ

Ցեֆազոլինը պատկանում է հղիության B կատեգորիային, որը ցույց է տալիս դրա կիրառման անվտանգությունը հղիության ժամանակ։ Պետք է պահպանել զգուշություն կրծքով կերակրման ժամանակ, քանի որ ցեֆազոլինը քիչ քանակությամբ թափանցում է կրծքի կաթ^[6]։ Ցեֆազոլինը կարող է կիրառվել ընդդեմ B խմբի ստրեպտոկոկային վարակների, չնայած դրան, պենիցիլինը և ամպիցիլինը համարվում են ստանդարտ ընդդեմ B խմբի ստրեպտոկոկերի պրոֆիլակտիկայի համար։ Պենիցիլինի նկատմամբ գերզգայունություն ուղեցող կանայք կարող են դրանց փոխարեն կիրառել ցեֆազոլին։ Այդպիսի հիվանդները պետք է գտնվեն ուշադիր հսկողության ներքո, կա նաև փոքր հավանականություն, որ ալերգիկ ռեակցիաները կարող են զարգանալ հակաբիոտիկի ձևափոխման ելքային նյութերից^[9]։

Նորածիններ

Չի ապացուցվել ցեֆազոլինի կիրառման անվտանգությունը մանուկների և նորածինների դեպքում^[6]։

Ծերեր

Ծերերի և երիտասարդների միջև ոչ մի ընդհանուր տարբերություններ արդյունավետության և անվտանգության առումով չեն դիտվել կլինիկական փորձերի ժամանակ, բայց դա դեռևս չի բացառում այն հնարավոր հանգամանքը, որ որոշ ծեր անհատներ կարող են ունենալ գերզգայունություն դեղի նկատմամբ^[6]։

Հավելյալ նկատառումներ

Մարդիկ ովքեր ունեն երիկամային հիվանդություն կամ օգտնվում են հեմոդիալիզից, նրանց տրվող դեղաչափը կարիք ունի ճշտգրտման^[6]։

Ինչպես մյուս հակաբիոտիկները, ցեֆազոլինը նույնպես կարող է փոխազդել ընդունվող այլ դեղերի հետ։ Որոշ կարևոր դեղերից է պրոբենեցիդը, որը կարող է փոխազդել ցեֆազոլինի հետ^[7]։

Կողմնակի ազդեցություններ

Կողմնակի ազդեցությունները կապված ցեֆազոլինի կիրառման հետ ներառում են հետևյալները^[6]՝

• Հաճախ (1-10%), լուծ, ստամոքսի ցավ կամ ստամոքսի խանգարումներ, փսխում^[10]։
• Հազվադեպ (<1%): գլխապտույտ, գլխացավ, հոգնածություն, քոր, վաղանցիկ հեպատիտ C^[6]։

Պենիցիլինի նկատմամբ ալերգիա ունեցող հիվանդների մոտ պետք է ստուգել նաև ցեֆազոլինի և այլ ցեֆալոսպորինների նկատմամբ զգայունությունը, հնարավոր ռեակցիան պարզելու նպատակով։ ՀԻվանդները, ովքեր բուժման փուլից 3 ամսվա ընթացքում կունենան ջրային կամ արյունային լուծ՝ պետք դիմեն իրենց բժշկին։

Մյուս մի քանի ցեֆալոսպորինների նման, ցեֆազոլինի քիմիական կառուցվածքը կազմում է N-մեթիլթիոդիազոլային կողմնակի օղակը։ Քանի որ, ինչպես որոշ հակաբիոտիկներ, ցեֆազոլինը նույնպես քայքայվում է օրգանիզմում առաջացնելով ազատ N-մեթիլթիոդիազոլ, որը կարող է առաջ բերել օրգանիզմում պրոթրոմբինի քչացման (ընտրողաբար ընկճում է վիտամին K էպօքսիդ ռեդուտազա) և քանի որ, ընկճում է ալկոհոլ դեհիդրոգենազա ֆերմենտին, փոխազդում է էթանոլի նման դիսուլֆիրամի (անտաբուս) հետ^[11]։ Պենիցիլինի նկատմամբ զգայուն մարդկանց մոտ կարող է առաջանալ խաչաձև ռեակցիա ցեֆազոլինի նկատմամբ^[12][13]։

Ազդեցության մեխանիզմ

Ցեֆազոլինը ընկճում է բակտերիաների բջջապատի սինթեզը՝ կապվելով պենիցիլին կապող սպիտակուցների հետ (ՊԿՍ), որով կանխում է պեպտիդոգլիկանի սինթեզը։ ՊԿՍ-ները դրանք սպիտակուցներ են, որոնք արագացնում են պեպտիդոգլիկանի սինթեզի վերջին փուլը, որն անհրաժեշտ է բակտերիալ նոր բջջապատ սինթեզելու համար։ Նրանք հեռացնում են D-ալանինը պեպտիդոգլիկանի նախատիպից։ Սիթեզի բացակայությունը բերում է բակտերիալ բջջի մահվան, քանի որ, առանց բջջապատի այն չի կարող գոյատևել։ Ցեֆազոլինը համարվում է բակտերիասպան հակաբիոտիկ, այսինքն ոչ թե կասեցնում է դրանց աճը, այլ սպանում է։

Բրենդի անուններ

Սկզբում այն վաճառվել է GlaxoSmithKline-ի կողմից Ancef վաճառքային անունով։

Այլ անվանումներից են Cefacidal, Cefamezin, Cefrina, Elzogram, Faxilen, Gramaxin, Kefzol, Kefol, Kefzolan, Kezolin, Novaporin, Reflin, Zinol և Zolicef։

Ծանոթագրություններ

1. «Cefazolin Sodium». The American Society of Health-System Pharmacists. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.
2. Hamilton, Richart (2015). Tarascon Pocket Pharmacopoeia 2015 Deluxe Lab-Coat Edition. Jones & Bartlett Learning. էջ 84. ISBN 9781284057560.
3. Fischer, Janos; Ganellin, C. Robin (2006). Analogue-based Drug Discovery (անգլերեն). John Wiley & Sons. էջ 493. ISBN 9783527607495. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ սեպտեմբերի 10-ին.
4. «WHO Model List of Essential Medicines (19th List)» (PDF). World Health Organization. 2015 թ․ ապրիլ. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 13-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.
5. International Drug Price Indicator Guide. {{cite web}}: Missing or empty |title= (օգնություն); Missing or empty |url= (օգնություն)
6. «DailyMed - CEFAZOLIN - cefazolin sodium injection, powder, for solution». dailymed.nlm.nih.gov. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 6-ին. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 5-ին.
7. Katzung, Bertram; և այլք: (2015). Basic & Clinical Pharmacology. New York: McGraw Hill Education. էջեր 776–778. ISBN 978-0-07-182505-4.
8. «Cefazolin (Injection Route)». Mayo Clinic. 2015 թ․ հուլիսի 1. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ ապրիլի 19-ին.
9. «Prevention of Perinatal Group B Streptococcal Disease». www.cdc.gov. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ նոյեմբերի 15-ին. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 5-ին.
10. «Cefazolin Prescribing Information» (PDF). FDA. 2004. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին.
11. Stork, CM (2006). Antibiotics, antifungals, and antivirals. New York: McGraw-Hill. էջ 847.
12. «Pharmaceutical Sciences CSU Parenteral Antibiotic Allergy cross-sensitivity chart» (PDF). Vancouver Acute Pharmaceutical Sciences, Vancouver Hospital & Health Sciences Centre. 2016. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 17-ին. Վերցված է 2017 թ․ մայիսի 19-ին.
13. Gonzalez-Estrada, A.; Radojicic, C. (2015). «Penicillin allergy: A practical guide for clinicians». Cleveland Clinic Journal of Medicine. 82 (5): 295–300. doi:10.3949/ccjm.82a.14111. ISSN 0891-1150.