Պորտուգալիայի տնտեսություն
From Wikipedia, the free encyclopedia
Պորտուգալիայի տնտեսությունը Համաշխարհային տնտեսական ֆորումի 2019 թվականի մրցունակության համաշխարհային զեկույցում զբաղեցնում էր 34-րդ հորիզոնականը[1]։ Միջազգային առևտրի մեծ մասը կատարվում է Եվրամիության (ԵՄ) շրջանակներում, որի անդամ երկրները 2020 թվականին ստացել են պորտուգալական արտահանման 71,4%-ը և կազմել են պորտուգալական ներմուծման 74,6%-ը[2]։ Պորտուգալական արժույթը եվրոն է (€), և երկիրը եղել է Եվրոգոտու կազմի մեջ իր ստեղծման պահից։ Պորտուգալիայի կենտրոնական բանկը «Banco de Portugal»-ն է, որը կազմում է Կենտրոնական բանկերի եվրոպական համակարգի մի մասը, իսկ հիմնական ֆոնդային բորսան «Euronext Lisbon»-ն է[3]։
Ենթակատեգորիա | Եվրոպական միության տնտեսություն, Եվրագոտու տնտեսություն, Եվրոպայի տնտեսություն ![]() | |
---|---|---|
Երկիր | Պորտուգալիա ![]() | |
Վայր | Պորտուգալիա ![]() | |
Անվանական ՀՆԱ | 217 571 083 045,99 ԱՄՆ դոլար ![]() | |
Մեկ շնչի հաշվով անվանական ՀՆԱ | 21 291 ԱՄՆ դոլար ![]() | |
ՀՆԱ (ԳՀ) | 335 319 035 878 միջազգային դոլար ![]() | |
Մեկ շնչի հաշվով ՀՆԱ ԳՀ | 32 554,298 միջազգային դոլար ![]() | |
Իրական ՀՆԱ-ի աճի տեմպ | 1,4±0,1 տոկոս ![]() | |
Ընդհանուր պահուստներ | 26 096 701 287 ԱՄՆ դոլար ![]() | |
Գնաճի մակարդակ | 0,9±0,1 տոկոս ![]() |
Պորտուգալիայի տնտեսությունը կայուն է, շարունակաբար ընդլայնվում է 2014 թվականի երրորդ եռամսյակից ի վեր, բացի այդ 2015 թվականի երկրորդ եռամսյակում գրանցվել է ՀՆԱ-ի տարեկան 1,5% աճ[4]։ Տնտեսության աճն ուղեկցվել է գործազրկության մակարդակի շարունակական նվազեցմամբ (2019 թվականի առաջին եռամսյակում՝ 6,3%, 2014 թվականի վերջին գրանցված 13,9%-ի դիմաց)։ Կրճատվել է նաև կառավարության բյուջեի դեֆիցիտը՝ 2010 թվականի ՀՆԱ-ի 11,2%-ից մինչև 0,5% 2018 թվականին։ Այս տեմպերը հակադարձում են Պորտուգալիայի տնտեսության վրա 2007-2008 թվականների ֆինանսական ճգնաժամի ազդեցության հետևանքով առաջացած բացասական միտումներին, որոնի պատճառով այն կրճատվել էր երեք տարի անընդմեջ (2011, 2012 և 2013 թվականներին)՝ ուղեկցվելով գործազրկության մակարդակի բարձր աճով (որը 2013 թվականի սկզբին հասել է ռեկորդային 17,7%-ի)[5]։ Ճգնաժամը առաջացրել է ներքին խնդիրների լայն շրջանակ, որոնք մասնավորապես կապված են տնտեսության պետական դեֆիցիտի մակարդակի, ինչպես նաև տնտեսական պարտքի չափազանց մեծ մակարդակի հետ։ Խնդիրները ավարտվեցին 2011 թվականի ապրիլին երբ Պորտուգալիային հաստատեց ԵՄ-ի կողմից 78 միլիարդ եվրոյի ֆինանսական օգնության ստանալու որոշում, համանման Հունաստանի և Իռլանդիայի Հանրապետություններին։ Կառավարությունը, որը իշխանության էր եկել 2011 թվականի հունիսին, ստիպված եղավ բախվել տնտեսությունը խթանելու իր փորձերի հետ՝ միևնույն ժամանակ ձգտելով պահպանել իր պետական դեֆիցիտը ԵՄ միջինի ցուցանիշի մակարդակին[6]։
Պորտուգալիայում գործում են համաշխարհային հեղինակություն ունեցող մի շարք նշանավոր առաջատար ընկերություններ, ինչպիսին է «The Navigator Company»-ին` որը հանդիսանում է թղթի միջազգային շուկայում խոշոր խաղացող, «Sonae Indústria»-ն՝ փայտի վրա հիմնված պանելների ամենամեծ արտադրողն աշխարհում, «Corticeira Amorim»-ը` խցանի արտադրության համաշխարհային առաջատարը, «Conservas Ramirez»-ը՝ պահածոների ամենահին արտադրողը[7], «Cimpor»-ը՝ աշխարհի 10-րդ խոշորագույն ցեմենտի արտադրողներից մեկը, «EDP Renováveis»-ը՝ հողմային էներգիայի 3-րդ խոշորագույն արտադրողն աշխարհում, «Jerónimo Martins»-ը՝ Պորտուգալիայում սպառողական ապրանքների արտադրող և մանրածախ շուկայի առաջատարը Լեհաստանում և Կոլումբիայում, «TAP Air Portugal»-ը որը բարձր է գնահատվում իր անվտանգության համար և Եվրոպան Աֆրիկայի և Լատինական Ամերիկայի (հատկապես Բրազիլիա) հետ կապող առաջատար ավիաընկերություններից մեկը։
Պորտուգալիայում կրթությունը աստիճանական արդիականացման և հարաբերական ընդլայնման մեջ է 1960-ական թվականներից՝ հասնելով ճանաչման 21-րդ դարում իր համաշխարհային ստանդարտների և միտումների համար։ Համաձայն 2015 թվականի Ուսանողների միջազգային գնահատման ծրագրի (PISA), միջին պորտուգալացի 15-ամյա ուսանողը, երբ գնահատվում է ընթերցանության, մաթեմատիկայի և գիտական գիտելիքների առումով, զգալիորեն բարձր է ՏՀԶԿ-ի միջինից[8][9]։ Պորտուգալիան տունն է համարվում մի քանի համաշխարհային կարգի համալսարանների և բիզնեսի դպրոցների[10], որոնք նպաստել են մի շարք համաշխարհային ճանաչում ունեցող մենեջերների ստեղծմանը և գրավում են ավելի մեծ թվով օտարերկրյա ուսանողների[11]։ Եվրամիությունում բնակչության համամասնությամբ արտագաղթի ամենաբարձր ցուցանիշն ունի Պորտուգալիան։ Ավելի քան երկու միլիոն պորտուգալացի (բնակչության 20%-ը) այժմ ապրում է երկրից դուրս[12]։