Մարոկկոյի տնտեսություն
From Wikipedia, the free encyclopedia
Մարոկկոյի տնտեսություն, համարվում է համեմատաբար ազատական տնտեսություն, որը ղեկավարվում է առաջարկի և պահանջարկի օրենքով։ 1993 թվականից ի վեր, արևմտյան աշխարհի բազմաթիվ փոփոխություններին համահունչ, Մարոկկոն հետևել է որոշակի տնտեսական հատվածների սեփականաշնորհման քաղաքականությանը, որոնք նախկինում գտնվում էին կառավարության ձեռքում[1]։ Մարոկկոն դարձել է Աֆրիկայի տնտեսական հարցերում հիմնական խաղացողը[2] և ՀՆԱ-ով աֆրիկյան 5-րդ խոշոր տնտեսությունն է։ Համաշխարհային տնտեսական ֆորումը իր Աֆրիկյան մրցունակության զեկույցում 2014–2015 թվականներին African Competitiveness Report 2014–2015.[3] համարեց Հյուսիսային Աֆրիկայի ամենամրցունակ տնտեսությունը։
Ենթակատեգորիա | • Համաշխարհային տնտեսություն • Աֆրիկայի տնտեսություն | |
---|---|---|
Երկիր | Մարոկկո | |
Վայր | Մարոկկո | |
Անվանական ՀՆԱ | 109 139 484 007,429 ԱՄՆ դոլար | |
Մեկ շնչի հաշվով անվանական ՀՆԱ | 3022 ԱՄՆ դոլար | |
ՀՆԱ (ԳՀ) | 298 504 406 107 միջազգային դոլար | |
Մեկ շնչի հաշվով ՀՆԱ ԳՀ | 8225,027 միջազգային դոլար | |
Իրական ՀՆԱ-ի աճի տեմպ | 1,5±0,1 տոկոս | |
Ընդհանուր պահուստներ | 26 189 585 939 ԱՄՆ դոլար | |
Գնաճի մակարդակ | 1,8±0,1 տոկոս |
Երկրի տնտեսական համակարգին բնորոշ է մեծ բացվածքը դեպի արտաքին աշխարհ։ Արաբական աշխարհում Մարոկկոն ունի երկրորդ ամենամեծ ոչ նավթային ՀՆԱ-ն՝ Եգիպտոսից հետո, 2017 թվականի դրությամբ։ 1980-ականների սկզբից ի վեր Մարոկկոյի կառավարությունը տնտեսական ծրագիր է իրականացրել՝ ուղղված տնտեսական աճի արագացմանը, որին աջակցում են Արժույթի միջազգային հիմնադրամը, Համաշխարհային բանկը և վարկատուների Փարիզի ակումբը։ 2018 թվականից[4] երկրի արժույթը՝ Մարոկկոյի դիրհամը, լիովին փոխարկելի է ընթացիկ հաշվի գործարքների համար, իրականացվել են ֆինանսական հատվածի բարեփոխումներ. իսկ պետական ձեռնարկությունները մասնավորեցվում են։
Ծառայությունների ոլորտը կազմում է ՀՆԱ-ի կեսից մի փոքր ավելին։ Արդյունաբերության ոլորտը բաղկացած է հանքարդյունաբերությունից, շինարարությունից և արտադրությունից։ Ամենաբարձր աճ գրանցած ոլորտները զբոսաշրջության, հեռահաղորդակցության և տեքստիլ ոլորտներն են։ Մարոկկոն, այնուամենայնիվ, դեռևս չափից դուրս կախված է գյուղատնտեսությունից, որը կազմում է ՀՆԱ-ի մոտ 14%-ը, սակայն աշխատում է Մարոկկոյի բնակչության 40-45%-ը։ Կիսաչորային կլիմայի պայմաններում դժվար է ապահովել լավ տեղումներ, իսկ Մարոկկոյի ՀՆԱ-ն տատանվում է՝ կախված եղանակից։
Հարկաբյուջետային խոհեմությունը թույլ է տվել համախմբվել, արդյունքում բյուջեի դեֆիցիտը, պարտքը նվազել են որպես ՀՆԱ-ի տոկոս։ Մարոկկոյի տնտեսության հիմնական ռեսուրսներն են գյուղատնտեսությունը, ֆոսֆատային հանքանյութերը և զբոսաշրջությունը։ Կարևոր է նաև ձկան և ծովամթերքի վաճառքը։ Արդյունաբերությունն ու հանքարդյունաբերությունը նպաստում են տարեկան ՀՆԱ-ի մոտ մեկ երրորդին։ Մարոկկոն ֆոսֆատների երրորդ խոշոր արտադրողն է աշխարհում (ԱՄՆ-ից և Չինաստանից հետո), և միջազգային շուկայում ֆոսֆատների գների տատանումները մեծապես ազդում են Մարոկկոյի տնտեսության վրա։ Զբոսաշրջությունը և աշխատողների տրանսֆերտները կարևոր դեր են խաղացել անկախությունից ի վեր։ Գործվածքի և հագուստի արտադրությունը աճող արտադրական հատվածի մի մասն է, որը կազմում է ընդհանուր արտահանման մոտավորապես 34%-ը 2002 թվականին, որտեղ աշխատում է արդյունաբերական աշխատուժի 40%-ը։ Կառավարությունը ցանկանում է ավելացնել արտահանումը 2001 թվականի 1,27 միլիարդ դոլարից մինչև 2010 թվականին 3,29 միլիարդ դոլար, և 2019 թվականին այն հասցրել է 5,7 միլիարդի։
Ներմուծման, հատկապես նավթի ներկրման բարձր արժեքը մեծ խնդիր է։ Մարոկկոն տուժում է կառուցվածքային գործազրկությունից և մեծ արտաքին պարտքից[[5]: Երիտասարդների գործազրկության մակարդակը 2021 թվականին կազմել է 27.2%: Աշխատատեղերի մոտ 80%-ը ոչ ֆորմալ է, իսկ եկամուտների բացերը շատ բարձր են։ 2021 թվականին Մարոկկոն Մարդկային զարգացման ինդեքսով (HDI) աշխարհի 191 երկրների մեջ զբաղեցրել է 123-րդ տեղը՝ զիջելով Ալժիրին (91-րդ) և Թունիսին (97-րդ)։ Այն Հյուսիսային Աֆրիկայի ամենաանհավասար երկիրն է, ըստ Oxfam ՀԿ-ի[6]