Հաապավեսի

Հաապավեսի, քաղաք Ֆինլանդիայում, որը գտնվում է Պիհաջոկի գետի ափին (ֆիններեն՝ Pyhäjoki)՝ Օուլու կոմսության Հյուսիսային Օստրոբոտնիա նահանգում։

Հաապավեսի
Տեսակ	քաղաք և municipality of Finland?
Երկիր	Ֆինլանդիա
Վարչատարածք	Հյուսիսային Օստրոբոտնիա
Մակերես	1050,47 կմ² (հունվարի 1, 2023)[1]
Ձևավորում	1866

Բնակչություն

Քաղաքի բնակչությունը կազմում է 7098 մարդ (2016 թվական)^[2]։ Բնակչության խտությունը՝ 7,04 մարդ/կմ²։ Բնակչության տարիքային կազմը 2016 թվականի դրությամբ՝

• մինչև 15 տարեկան՝ 21,5%
• 15-ից մինչև 64 տարեկան՝ 57,6%
• մինչև 65 տարեկանից՝ 20,9%^[2]

Աշխարհագրություն

Ամբողջ քաղաքապետարանի տարածքը կազմում է 1086,11 կմ², որից.

• հողատարածք 1049,78 կմ²
• Ջրային տարածքի մակերեսը կազմում է 36,33 կմ²։

Հարևան մունիցիպալիտետները՝ Հաապաջյարվի, Կարսամյակի, Նիվալա, Օլայնեն, Ռաահե, Սիկալատվա և Իլիվիեսկա:

Պատմություն

16-րդ դարում ներկայիս Հաապավեսիի տեղում Պիհաջոկի գետի ափին մշտական ​​բնակավայրեր են հայտնվել։ Հիմնականում մարդիկ տեղափոխվել են արևելքից՝ պատմական Սավո գավառից, բայց կային նաև Բոթնիայի ծոցի ափերից ժամանածներ։ Տեղի բնակիչներն իրենց ապրուստը վաստակում էին ձկնորսությամբ, որսորդությամբ և գյուղատնտեսությամբ: 17-րդ դարի սկզբին Հաապավեսիում սկսվել է կուպրի արտադրությունը, որին նպաստում էր իր բարենպաստ աշխարհագրական դիրքը, քանի որ Պիհաջոկի գետը թիթեղը դեպի ափ տեղափոխելու հեշտ ճանապարհ էր։ 1860-ական թվականների կեսերին Հաապավեսիի բնակչությունը կազմում էր մոտ 4,5 հազար մարդ, սակայն Ֆինլանդիայում սովի տարիներին (1866-1868 թթ.) բնակչությունը իջել է մինչև 4 հազարի։ Այնուամենայնիվ, մինչև 1920 թվականը բնակչության թիվը զգալիորեն աճել է և կազմել ավելի քան 7 հազար մարդ։ Հաապավեսիի քաղաքապետարանը հիմնադրվել է 1866 թվականին մինչև 1870 թվականը կոչվել է Հաապաջյարվի (ֆիններեն՝ Haapajärvi)^[3]։ Առաջին քաղաքային մատուռը կառուցվել է 1640-ական թվականներին, իսկ ավելի ուշ՝ 1660-ական թվականներին, կառուցվել է երկրորդ եկեղեցին։ 1781 թվականին կառուցված երրորդ եկեղեցին այրվել է 1981 թվականին։ Եկեղեցին, որը կարելի է տեսնել այսօր Հաապավեսի քաղաքում, կառուցվել է 1984 թվականին։

1887 թվականից մինչև 1926 թվականը գետի ափին գործում էր կավի և ցեխի բուժման կենտրոն՝ Կիլպիլյասաարի^[4] կոչվող վայրում։ Այժմ կա նույն անունով քեմփինգ և քաղաքային լողափ։

1982 թվականին ուսուցչուհի Նորա Պոյհոյնենը Ֆինլանդիայում հիմնադրել է առաջին աղջիկների գիմնազիան, որտեղ աշակերտներին սովորեցնում էին տնային տնտեսություն։ Սկզբում գիմնազիան կոչվել է «Խոհարարության և այգեգործության դպրոց» (ֆիններեն՝ Kasvitarha- ja keittokoulu), ավելի ուշ՝ «Կենցաղային տնտեսագիտության դպրոց» (ֆիններեն՝ Kotitalousopisto), «Տնային տնտեսուհիների դպրոց» (ֆիններեն՝ Emäntäkoulu)։ Այսօր գիմնազիան Հաապավեսի արհեստագործական ուսումնարանի մաս է կազմում^[5]։

Խոշոր ձեռնարկություններ

Խոշոր ձեռնարկություններն են՝

• Osuuskunta Pohjolan Maito կաթնամթերքի գործարան, որը պատկանում է Valio-ին^[6]
• գյուղատնտեսական մեքենաներ արտադրող Agronic
• M-Filter Oy Ab
• Haapaveden Ha-Sa Oy / Haapaveden saha
• Haapaveden Puukaluste Oy
• Տորֆային էլեկտրակայան Kanteleen Voima^[7].

Հաապավեսիում բիզնեսի զարգացման խորհրդատվական և իրավաբանական ծառայությունները մատուցում են «Տեխնոլոգիական գյուղ» ընկերությունը, որը հիմնադրվել է 1989 թվականին (ֆիններեն՝ teknologiakyla)^[8]։

Կրթություն

Հետևյալ ուսումնական հաստատությունները գտնվում են Հաապավեսի քաղաքում.

• Հաապավեսի արհեստագործական ուսումնարան․ Հաապավեսի արհեստագործական ուսումնարանում գործում է երկու բաժին՝ տեխնիկական, որտեղ կարող եք կրթություն ստանալ որպես ավտոմեխանիկ, եռակցող, մեխանիկ և ատաղձագործ, և սպասարկման բաժին, որտեղ վերապատրաստում են տուրիստական ​​ծառայությունների ոլորտի մասնագետների, խոհարարներ, մատուցողներ և այգեպաններ^[5]։
• Ժողովրդական համալսարան (բարձրագույն հանրակրթական ուսումնարան)
• գիմնազիա։

Քաղաքում գործում են մի քանի տարրական ուսումնական հաստատություններ։ Քաղաքապետարանի յուրաքանչյուր գյուղական բնակավայր ունի իր դպրոցը։ Քաղաքի կենտրոնում գործում են երկու շրջանային դպրոցներ՝ Մակիրնե դպրոց (ֆին. ՝ Mäkirinteen koulu) և Հիտտիկալլիոն դպրոց (ֆին. ՝ Hyttikallion koulu)։

Մշակույթ

Ժողովրդական երաժշտության փառատոն

1989 թվականից սկսած ամեն տարի Հաապավեսիում անցկացվում է ժողովրդական և էթնիկ երաժշտության փառատոն։ Որպես կանոն, եռօրյա փառատոնը տեղի է ունենում հունիսի վերջին, հուլիսի սկզբին: Փառատոնի անցկացման վայրը Հաապավեսի արհեստագործական ուսումնարանի տարածքն է, որոշ համերգներ անցկացվում են քաղաքի եկեղեցում։ Ամեն տարի փառատոնին մասնակցում է մոտ 50 կատարող, իսկ այցելուների թիվը մոտ 10 հազար մարդ է^[9]։

Նշանավոր բնիկներ

Յուստիմուլսֆիլմս կատակերգական սքեյչ խմբի անդամներ

Յուստիմուլսֆիլմսը Հապավեսի էսքիզային կատակերգական եռյակ է, որը լայնորեն հայտնի է դարձել Ֆինլանդիայում իրենց հումորային Յություբ տեսանյութերով: Խմբի անդամները՝ Յուհո Նումմելան, Սամի Հարմաալան և Ժոզե Քյարիայնենը, սկսել են իրենց կարճամետրաժ ֆիլմերը հրատարակել 2009 թվականին։ 2012 թվականին եռյակը թողարկել է իր սեփական հեռուստասերիալը, որը կոչվում էր Յուստիմուս TV5-ով։ Սերիալի առաջին դրվագը գրավել է 112 հազար հեռուստադիտողի, ինչը յուրօրինակ ռեկորդ է դարձել TV5 հեռուստաալիքի համար։

Երկվորյակ քաղաքներ

•  Ռուսաստան, Բելոմորսկ
•  Էստոնիա, Ռիդալա
•  Չեխիա, Ժատեց
•  Շվեդիա, Էլվսբին

Ծանոթագրություններ

1. Suomen pinta-ala kunnitain 1.1.2023 (фин.) — MML.
2. Tilastokeskus. «Kuntien avainluvut» (ֆիններեն). www.stat.fi. Արխիվացված է օրիգինալից 2016-11-13-ին. Վերցված է 2017-11-13-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
3. Karilas, Yrjö Suomenmaa: Maamme kuntien entiset nimet. — Werner Söderström Osakeyhtiö. — Porvoo: Werner Söderström Osakeyhtiö, 1958. — С. 469.
4. «Kylpyläsaari». Արխիվացված է օրիգինալից 2017-11-13-ին. Վերցված է 2017-11-13-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
5. «JEDU | Haapavesi». Արխիվացված է օրիգինալից 2019-03-29-ին. Վերցված է 2017-11-13-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
6. «Источник». Արխիվացված է օրիգինալից 2017-11-15-ին. Վերցված է 2017-11-13-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
7. «Teknologiankylä Oy». Արխիվացված է օրիգինալից 2020-12-05-ին. Վերցված է 2017-11-13-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
8. «Etusivu» (ֆիններեն). www.haapavedenteknologiakyla.fi. Արխիվացված է օրիգինալից 2020-12-05-ին. Վերցված է 2017-11-13-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
9. «Haapavesi Folk Music Festival – Haapavesi Folk Music Festival» (ֆիններեն). www.haapavesifolk.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2017-11-15-ին. Վերցված է 2017-11-13-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)