Ժանգոտ գոտի

Ժանգոտ գոտի (անգլ.՝ Rust Belt), հայտնի է որպես արդյունաբերական կամ գործարանային գոտի, Միացյալ Նահանգների միջին արևմտյան և արևելյան ափերի մի մասն է, որտեղ ի սկզբանե կենտրոնացած էին պողպատի արտադրությունը և ամերիկյան ծանր արդյունաբերության այլ ճյուղերը։ Աշխարհագրորեն, այս գոտին սովորաբար ներառում է Նյու Յորքի նահանգի կենտրոնական մասը, Փենսիլվանիա, Օհայո, Ինդիանա, Միչիգան և Իլինոյս նահանգների արևմուտքում գտնվող շրջանները մինչև Միչիգան լճի արևմտյան ափը։ Երբեմն այն ներառում է նաև Դուլութ և Մինեսոտայի այլ հանքարդյունաբերական համայնքներ, և նույնիսկ Հարավային Օնտարիոն և Քվեբեկը Կանադայում։ Ժանգոտ գոտու կենտրոնը համարվում է Էրի լճի ափը։ Հարավում ժանգոտ գոտին հարում է Ապալաչյան լեռների ածուխի արդյունահանման շրջաններին։

Ամերիկայի ժանգոտ գոտին

Հետինդուստրիալ դարաշրջանի սկսվելուց հետո ԱՄՆ-ի ծանր արդյունաբերությունը անկում ապրեց։ Շատերը կարծում են, որ տարածաշրջանը կարող է օգուտ քաղել նանոտեխնոլոգիայի, բիոտեխնոլոգիայի, տեղեկատվական տեխնոլոգիաների վրա հիմնված ժամանակակից վառելիքային բջիջների և բարձր տեխնոլոգիական այլ արդյունաբերությունների արտադրության անցումից^[1][2]։

Ժանգոտ գոտի տերմինն ինքնին արտացոլում է տարածաշրջանի, հատկապես պողպատե արդյունաբերության ճգնաժամը, որի արդյունքում, սկսած 1970-ականներից, հարյուր հազարավոր մարդիկ կորցրեցին իրենց աշխատանքը հիմնականում Բուֆալո, Ռոչեսթեր, Սիրաքյուս, Պիտսբուրգ, Ալենթաուն, Էրի, Քլիվլենդ, Տոլեդո, Յանգսթաուն, Դետրոյթ, Ֆլինտ, Լանսինգ, Գարի, Ինդիանապոլիս, Սաութ Բենդ, Միլուոքի, Չիկագո, Սփրինգֆիլդ, Դուլութ քաղաքներում։ Այնուամենայնիվ, նույնիսկ գործարանների վերափոխումից հետո ժանգոտ գոտին շարունակում է մնալ ԱՄՆ-ի ամենակարևոր արդյունաբերական շրջաններից մեկը։

Պատմություն

Առևտրի դեֆիցիտի աճը բացարձակ արտահայտությամբ (կապույտ գույն) և համախառն ներքին արդյունքի համեմատ (կարմիր գիծ) հանգեցրել է ԱՄՆ Միջազգային ներդրումային դիրքի համակարգված անկման՝ սկսած 1970-ականներից

Արդյունաբերական գոտին առաջացավ արդյունաբերական հեղափոխության սկզբում՝ որպես տարածաշրջան, որտեղ ռեսուրսների առկայությունը զուգորդվում է ջրային տրանսպորտի առկայության հետ, որն այն ժամանակ ամենակարևորն էր զարգացող արդյունաբերության համար։ Ածուխի հանքավայրերը մշակվել են Արևմտյան Վիրջինիա, Թենեսի և Կենտուկի նահանգների հարավային մասում, ինչպես նաև Փենսիլվանիայի արևմտյան մասում։ 19-րդ դարի վերջին Եվրոպայից զանգվածային ներգաղթի հետևանքով բնակչության արագ աճը արդյունաբերողներին ապահովեց աշխատանքային մեծ ռեսուրսներով։ Բեռները կարող էին ջրանցքներով տեղափոխվել Միացյալ Նահանգների արևելյան ափ և Մեծ լճերի ավազան։ Ավելի ուշ բեռների փոխադրումն արագացվեց երկաթուղային տրանսպորտի հաշվին, որի զարգացումը ԱՄՆ-ում նույնպես սկսվեց այստեղ։ Ածուխը, երկաթի հանքաքարը և այլ հումք տեղափոխվեցին խոշոր քաղաքներ՝ Պիտսբուրգ, Գարի, Բաֆալո, Քլիվլենդ, Յանգսթաուն, որտեղ արագ զարգանում էր պողպատի արդյունաբերությունը։ Դուլութը, Չիկագոն, Քլիվլենդը, Բուֆալոն, Դետրոյթը, Միլուոքին, Տոլեդոն առաջացան որպես տրանսպորտային հանգույցներ։ Առևտրի դեֆիցիտի աճը բացարձակ առումով (կապույտ գույն) և համախառն ներքին արդյունքի համեմատ (կարմիր գիծ) հանգեցրել Է ԱՄՆ միջազգային ներդրումային դիրքի համակարգված անկման՝ սկսած 1970-ականներից^[3]։

1970-ական և 1980-ականների ժամանակ ժանգոտ գոտին անկում ապրեց պողպատի, ավտոմեքենաների և այլ ծանր արդյունաբերության արտադրության մեջ^[4]։ Գլոբալիզացիայի դարաշրջանում բազմաթիվ արդյունաբերություններ տեղափոխվեցին արտերկիր։ Հակագլոբալիստները կարծում են, որ միջազգային ազատ առևտրի համաձայնագրերը վնաս են հասցրել ամերիկյան արդյունաբերությանը Չինաստանի և այլ զարգացող երկրների ինտենսիվ մրցակցության պատճառով, որտեղ աշխատուժի արժեքը զգալիորեն ցածր է, քան Ամերիկայում։ Տնտեսագետները նշում են, որ երկարաժամկետ հեռանկարում գլոբալիզացիան հանգեցնում է առևտրի դեֆիցիտի աճի և հանդիսանում է լուրջ տնտեսական խնդիրների^[5][6], մասնավորապես՝ արտաքին պարտքի աճի և ԱՄՆ միջազգային ներդրումային դիրքի համակարգված անկման պատճառ^[3][7][8]։ Որոշ տնտեսագետներ կարծում են, որ ԱՄՆ-ը մեծ պարտքեր է վերցնում ներկրվող ապրանքների գնումը ֆինանսավորելու համար^[3][8]։ General Electric ընկերությունը ԱՄՆ կառավարությանը կոչ է անում ավելացնել իր բնակչության զբաղվածությունը սեփական արտադրական բազայում մինչև 20%, քանի որ ԱՄՆ-ն այլևս չի կարող ապավինել իր ֆինանսական հզորությանը և սպառողների պահանջարկին^[9]։

Ալենթաուն, Փենսիլվանիա, ԱՄՆ-ի ժանգոտ գոտում, 2010 թվականի մայիս

1970-ականների ճգնաժամից և արտադրության կրճատումից հետո ԱՄՆ-ում աճեց տնտեսության հիմնականում երրորդական հատվածը^[10][11]։ Պողպատի և այլ նյութերի արտահանման պատճառով առևտրային հաշվեկշռի դեֆիցիտ է առաջացել Չինաստանի, Ճապոնիայի, Թայվանի և Հարավային Կորեայի հետ Ամերիկայի հարաբերություններում։ Արտադրության կրճատման և աշխատանքային ռեսուրսների բացթողման հետ միաժամանակ աճել են բնակչության կենսաթոշակային և այլ սպասարկումն ապահովող պետական բյուջեի ծախսերը^[7][8]։ Շատ տնտեսագետներ Ամերիկայի կրած դժվարությունները կապում են նրա առևտրային հաշվեկշռի դեֆիցիտի հետ^{[10][11][12][13]}։

Արվարձանների աճի և քաղաքային բնակչության զբաղվածության կրճատման արդյունքում բազմաթիվ խոշոր քաղաքների կենտրոնական մասը, ինչպիսիք են Դետրոյթը, Ֆլինտը, Քլիվլենդը, Պիտսբուրգը, Էրին, Դուլութը, Բուֆալոն, Բինգհեմթոնը, Ռոչեսթերը, Ակրոնը, Տոլեդոն, Սիրակյուզը, ապաբնակեցվել են։ Դրանցում մասամբ են մնացել միայն բիզնես կենտրոնները^[14]։ Բացասական փոփոխություններից ավելի լավ պաշտպանված էին Միջին Արևմուտքի զարգացած ենթակառուցվածքներով քաղաքները^[15]։

Որոշ հեղինակներ աշխատանքից ազատումները կապում են արհմիությունների հետ։ Սակայն վիճակագրական ուսումնասիրությունները ցույց են տալիս, որ արհմիությունների ազդեցության և միջազգային շուկայում բարձր մրցունակության միջև գոյություն ունի ավելի շատ դրական, քան բացասական հարաբերակցություն^[16]։ Մինչ ԱՄՆ-ի արևմուտքում շատ նոր բիզնեսներ են բացում օտարերկրացիները, մասնավորապես՝ խոշոր արտասահմանյան ընկերությունները, ինչպիսիք են Samsung-ը և Fujitsu-ն, ժանգոտ գոտում նրանց գործունեությունը ակտիվ չէ^[17]։ Այս տարածաշրջանը արտադրության աճով զիջում է ամերիկյան հարավին^[18]։

Ծանոթագրություններ

1. «Great Lakes eyed for offshore wind farms». MSNBC, Associated Press. 2008 թ․ հոկտեմբերի 31. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 27-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 14-ին.
2. Conway, McKinley (2008 թ․ հունիսի 23). «Multi-billion Dollar Wind Turbine Race Spurs Scramble for New Production Sites». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 27-ին. Վերցված է 2011 թ․ սեպտեմբերի 3-ին.
3. Bivens, L. Josh (December 14, 2004). Debt and the dollar Արխիվացված 2004-12-17 Wayback Machine Economic Policy Institute. Retrieved on June 28, 2009.
4. Schondelmeyer, Brent Dictionary of American History / Kutler, Stanley. — 3rd. — New York: Charles Scribner and Sons, 2003. — Т. 7. — С. 215—216. — ISBN 978-0-684-80529-0
5. Roberts, Paul Craig (August 7, 2003).Jobless in the USA Արխիվացված 2003-08-18 Wayback Machine Newsmax. Retrieved on June 23, 2009.
6. Hira, Ron and Anil Hira with forward by Lou Dobbs, (May 2005). Outsourcing America: What’s Behind Our National Crisis and How We Can Reclaim American Jobs. (AMACOM) American Management Association. Citing Paul Craig Roberts, Paul Samuelson, and Lou Dobbs, pp. 36-38.
7. Cauchon, Dennis and John Waggoner (October 3, 2004).The Looming National Benefit Crisis Արխիվացված 2012-09-29 Wayback Machine. USA Today.
8. Phillips, Kevin Bad Money: Reckless Finance, Failed Politics, and the Global Crisis of American Capitalism. — Penguin, 2007. — ISBN 9780143143284
9. Bailey, David and Soyoung Kim (June 26, 2009).GE’s Immelt says U.S. economy needs industrial renewal Արխիվացված 2011-10-26 Wayback Machine.UK Guardian.. Retrieved on June 28, 2009.
10. David Friedman, New America Foundation (2002-06-15).No Light at the End of the Tunnel Արխիվացված 2007-12-19 Wayback Machine Los Angeles Times.
11. Sir Keith Joseph, Centre for Policy Studies (1976-04-05).Stockton Lecture, Monetarism Is Not Enough, with forward by Margaret Thatcher Արխիվացված 2011-07-16 Wayback Machine. (Barry Rose Pub.) Margaret Thatcher Foundation (2006).
12. «Free Trade Bulletin no. 27: Are Trade Deficits a Drag on U.S. Economic Growth? | Cato's Center for Trade Policy Studies». Արխիվացված օրիգինալից 2009 թ․ հոկտեմբերի 9-ին. Վերցված է 2011 թ․ սեպտեմբերի 4-ին.
13. «Causes and Consequences of the Trade Deficit: An Overview». Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ մարտի 15-ին. Վերցված է 2011 թ․ սեպտեմբերի 4-ին.
14. Incorporated Places of 100,000 or More, Ranked by Percent Population Change: 1990—2000 Արխիվացված 2012-01-11 Wayback Machine US Census Bureau, Census 2000. Accessed November 16, 2006.
15. Haya El Nasser (May 27, 2006). Արխիվացված 2011-05-13 Wayback Machine.USA Today. Retrieved on June 28, 2009.
16. Bivens, Josh (February 25, 2009).Unions do not undermine international competitiveness Արխիվացված 2011-07-08 Wayback Machine. Economic Policy Institute.
17. Texas v. Ohio Արխիվացված 2011-05-29 Wayback Machine, Wall St. Journal, March 3, 2008
18. If You Like Michigan’s Economy, You’ll Love Obama’s Արխիվացված 2011-12-11 Wayback Machine, Wall St. Journal, September 13, 2008