Բնության օրինաչափություններ
From Wikipedia, the free encyclopedia
Բնության օրինաչափություններ, բնական պայմաններում ձևավորվող կրկնվող այս կամ այն ձևերն են և նրանց համադրությունները։ Դրանք դրսևորվում են բնության տարբեր օբյեկտներում և երևույթներում, երբեմն էլ կարող են նկարագրվել մաթեմատիկական մոդելներով։
Բնության մեջ կրկնվող ձևերը լինում են տարբեր ձևերի՝ դրսևորվելով սիմետրիաներում, ծառերում, գալարներում, գետերի կորաձև թեքումներում, ալիքներում, փրփուրներում, երկրաչափական նախշերում և այլն[1][2]։ Դեռևս հին հույն առաջին փիլիսոփաները՝ Պլատոնը, Պյութագորասը, Էմպեդոկլեսը, ուսումնասիրել են տվյալ օրինաչափությունները՝ փորձելով բացատրել բնական կարգը։ Սակայն դարեր են պահանջվել, որ կրկնման այդ օրինաչափությունների ժամանակակից ընկալումը սահմանվի։ Այսպես՝ գերմանացի կենսաբան և նկարիչ Էռնստ Հեկկելը նկարեց ծովային հարյուրավոր օրգանիզմներ, որպեսզի ապացուցի դրանց մեջ եղած համաչափությունը։ Շոտլանդացի կենսաբան Դարսի Թոմփսոնը առաջինը ուսումնասիրեց բույսերի և կենդանիների աճի օրինաչափությունները։
Մաթեմատիկան, ֆիզիկան և քիմիան բացատրում են բնության օրինաչափությունները տարբեր մակարդակներում։ Կենդանի բնության օրինաչափությունները բացատրվում են բնական և սեռական ընտրության կենսաբանական գործընթացներով։ Օրինաչափությունները ուսումնասիրելիս հաճախ օգտագործվում է համակարգչային մոդելավորման եղանակը։