![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Seminoma_of_the_Testis.jpg/640px-Seminoma_of_the_Testis.jpg&w=640&q=50)
Ամորձու քաղցկեղ
From Wikipedia, the free encyclopedia
Ամորձու քաղցկեղ (լատին․՝ Cancer testicularis), զարգանում է ամորձիներում, որոնք արական սեռական օրգաններ են[1]։ Ախտանիշներն են ամորձում շոշափելի գոյացության առկայությունը, ամորձու այտուցը կամ ցավը փոշտում[1]։ Ամորձիների հեռացումը կարող է հանգեցնել անպտղության[1]։
Ամորձու քաղցկեղ | |
---|---|
![]() | |
Տեսակ | հիվանդության կարգ |
Հիվանդության ախտանշաններ | գոյացություն, այտուց կամ ցավ ամորձում |
Բժշկական մասնագիտություն | ուռուցքաբանություն |
Ռիսկի գործոններ | կրիպտորխիդիզմ, քաղցկեղի ընտանեկան պատմությունը |
Ախտորոշում | ֆիզիկական հետազոտություն, ուլտրաձայն, արյան անալիզներ, ամորձու վիրահատական հեռացում |
Տարբերակիչ ախտորոշում | սպերմատոցելե, էպիդիդիմիտ, աճուկային ճողվածք, ամորձու ելուն |
Բուժում | վիրահատություն, ճառագայթային բուժում, քիմիոթերապիա, ցողունային բջիջների տրանսպլանտացիա |
Հաճախություն | 686000 (2015) |
Մահացություն | 9400 (2015) |
Սկիզբը | 20-34 տարեկան |
Կանխատեսում | 5 տարի ապրելու հավանականությունը մոտ 95% է |
![]() |
Ռիսկի գործոններն են ամորձիների բացակայությունը փոշտում, հիվանդության ընտանեկան և ամորձու քաղցկեղի նախնական պատմությունը[2]։ Ամենահաճախ հանդիպող տեսակը գերմինատիվ բջիջներից զարգացող տեսակն է, որը բաժանվում է սեմինոմաների և ոչ սեմինոմային ուռուցքների[2]։ Մյուս տեսակներն են սեռական ձգանի ուռուցքները և լիմֆոմաները[3]։ Ախտորոշումը հիմնված է ֆիզիկական, ուլտրաձայնային հետազոտությունների և արյան ընդհանուր անալիզի վրա[1]։ Ամորձու վիրահատական հեռացումը հաջորդիվ մանրադիտակային հետազոտությամբ օգնում է տեսակը հստակ որոշելու համար[1]։
Ամորձու քաղցկեղը բուժմանը ենթարկվող է և սովորաբար բուժելի է[2]։ Բուժումը կարող է ներառել վիրահատություն, ճառագայթային բուժում, քիմիոթերապիա կամ ցողունային բջիջների տրանսպլանտացիա[1]։ Նույնիսկ այն դեպքերում, երբ քաղցկեղը արագ տարածվում է՝ քիմիոթերապիան առաջարկվում է որպես բուժման մեթոդ 80% ավելի դեպքերում[3][4]։
Ընդհանուր ամորձու քաղցկեղը ախտահարել է 686000 մարդու 2015 թվականին[5]։ Այդ տարի գրանցվել է 9400 մահ ի համեմատ 1990-ի 7000-ի[6][7]։ Հանդիպման հաճախականությունը բարձր է զարգացող քան զարգացած երկրներում[8]։ Ավելի հաճախ հանդիպում է 20-34 տարեկան տղամարդկանց շրջանում, հազվադեպ մինչ 15 տարեկանը[9][10]։ 5 տարվա ապրելիությունը ԱՄՆ-ում մոտ 95% է[9]։ Արդյունքները ավելի լավն են, երբ հիվանդությունը մնում է լոկալիզացված[9]։