çheer ayns mean yn Oarpey From Wikipedia, the free encyclopedia
She çheer 'syn Oarpey ee yn Ghermaan (Germaanish: Deutschland), ny Pobblaght Chonastagh ny Germaan (Germaanish: Bundesrepublik Deutschland (Wikipedia:Cooney·info). T'ee ny soie eddyr Mooir Hostyn, y Danvarg as y Vooir Valtagh 'sy twoaie; y Pholynn as y Phobblaght Çheck 'sy niar; yn Austeyr as yn Elveeish 'sy jiass; as y Rank, Lucsemburg, y Velg as y Çheer Injil 'sy sheear. T'ee 357,021 kilomeader kerrinagh er eaghtyr, as emshyraght tempreilagh eck. Ta 82 villioon cummaltagh eck (pobble smoo yn Unnaneys Oarpagh), as ta'n earroo treeoo smoo dy arragheyr eddyr-ashoonagh cummal aynjee.[2]
| Bundesrepublik Deutschland Pobblaght Chonastagh ny Germaan |
||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
| Jarroo-raa: Einigkeit und Recht und Freiheit "Unnaneaght as Cairys as Seyrsnys" |
||||||
| Arrane ashoonagh: Das Lied der Deutschen |
||||||
 |
||||||
| Preeu-valley (as y balley smoo) | Berleen 52°31′ Hwoaie 13°24′ Hiar
| |||||
| Çhengey oikoil | Germaanish | |||||
| Possanyn kynneeagh | 91% Germaanee 3% Turkee 6% possanyn mynlagh elley |
|||||
| Reiltys | Pobblaght ard-whaiylagh chonastagh | |||||
| - | Eaghtyrane | Frank-Walter Steinmeier | ||||
| - | Shansyleyr | Olaf Scholz | ||||
| Crooaght | ||||||
| - | Impiraght Romanagh Bannee | 962 | ||||
| - | Impiraght ny Germaan | 18 Jerrey Geuree 1871 | ||||
| - | Pobblaght chonastagh | 23 Boaldyn 1949 | ||||
| - | Aa-unnaneys | 3 Jerrey Fouyir 1990 | ||||
| Entreilys gys yn UO | 25 Mart 1957 | |||||
| Eaghtyr | ||||||
| - | Yn clane | 357,021 km² (63-oo) 137,847 mi ker |
||||
| - | Ushtey (%) | 2.416 | ||||
| Earroo yn phobble | ||||||
| - | Ooley 2007 | 82,217,800 [1] (14-oo) | ||||
| - | Glooaght | 230/km² (36-oo) 596/mi ker |
||||
| LTS (CCK) | Ooley 2011 | |||||
| - | Yn clane | $3.09 trillioon (5-oo) | ||||
| - | Yn dooinney | $34,181 (21-oo) | ||||
| LTS (ennymagh) | Ooley 2011 | |||||
| - | Yn clane | $3.63 trillioon (3-oo) | ||||
| - | Yn dooinney | $44,555 (19-oo) | ||||
| Gini (2006) | 27 (injil) | |||||
| ALD (2011) | ▲ 0.905 (ard) (22-oo) | |||||
| Argid | euro2 (€) (EUR) |
|||||
| Traa ynnydagh | CET (UTC+1) | |||||
| - | Souree (TTLS) | CEST (UTC+2) | ||||
| Coad eddyr-voggyl | .de3 | |||||
| Coad çhellvane | +49 | |||||
| 1 | Ta Danvargish, Germaanish Eeghtyragh, Sorbish, Romanish, as Freeshlannish currit er enney dy oikoil. | |||||
| 2 | Roish 2002: Deutschmark | |||||
| 3 | Ta .eu ymmydit myrgeddin, myrane lesh çheeraghyn elley yn Unnaneys Oarpagh. | |||||
Ayns 800, hug Charlemagne bun er yn Impiraght Frankagh. Haink yn Impiraght shoh y ve'n Impiraght Romanagh Bannee yn chied Reich, ny "reeriaght". Darr ee derrey 1806, am ny Caggaghyn Napoleonagh.
Ny lurg taartys Napoleon, hug ad er bun y Deutscher Bund ("Cochiangle Germaanagh") ayns 1814. She cochiangle feayshlit dy steatyn v'ayn. Er coontey meechoardailys rish politickaght "Aachroo", daase feoiltys 'syn Ghermaan, as sleih gaggyrt unnaneys as seyrsnys. Ren y steateyr Austeyragh Metternich freggyrt shen liorish smaghtey. Liorish aase ashoonaghys as pobblaghtys erreish da'n Irree Magh Frangagh, ghow toshiaght irree magh ayns ny steatyn Germaanagh. Haink ny daaghyn doo, jiarg as airh dy chowraghey ashoonaghys, as bee adsyn daaghyn vrattagh ny Germaan ayns y traa ry-heet.[3]
Haink rish y nah Reich ayns 1871 ayns Versailles, ny lurg barriaght yn Ghermaan ayns ny Caggey Frank-Proosh. Chroo ad yn Impiraght Ghermaanagh mygeayrt yn Phroosh, agh fegooish yn Austeyr. Reill yn Ghermaan ny himpiraght rish 50 bleeaney.
Er dunverys Ard-duic Franz Ferdinand, ghow toshiaght y Chied Caggey Dowanagh. Myr fer jeh'n Pooaryn Meanagh, haink yn Ghermaan fo haart ny Pooaryn Cochaarjagh. Hug yn Irree Magh Germaanagh er yn impir, William II, irree ass. Hug y Conaant Versailles kianglaghyn cruinn as injillaghey er yn Ghermaan (noi cliaghtey lheid y chonaant, cha row laue erbee ny Pooaryn Meanagh ayns resoonaght y chonaant), as ta screeuderyn shennaghys gra dy va shen mastey oyryn speeideilys Natseeys.
Haink rish Pobblaght dy Weimar toshiaght ayns 1919 liorish yn aght-reill Weimar. She reiltys pobblagh v'ayn. Er bun reddyn myr yn Lhagragh Mooar, kianglaghyn trome Chonaant Versailles, as straih dy reiltysyn neuhickyr, caill sleih yn Phobblaght treisht ayns y chorys reiltys. Haink rish parteeyn noa, goaill stiagh Cummynee as Völkee, as fo-hidooryn ec kuse jeu. Va thousaneyn dy ghunveryssyn politickagh, scoaghys jeh teiyderyn, as hug y lheid ny smoo corree er sleih va fo anverchys as neufailleydys mooar. Ec y jerrey, fo cummaght fir-choyrlee ny skian yesh, ren yn Eaghtyane Paul von Hindenburg enmys Adolf Hitler ny Chormyder ny Germaan er 30 Jerrey Geuree 1930.
Er 27 Toshiaght Arree 1933, ren peiagh ennagh foaddey yn Reichstag. Ren yn reiltys slattyssyn eginagh ghow ersooyl ymmodee cair ny sleih. Haink yn ashoon y ve ny ashoon ooilley smaghtagh. Ren sidooryn ny Germaan goaill stiagh yn Austeyr as brishey stiagh ayns Çheer ny Rhiney, yn Pholynn as yn Elveeish. Ghow toshiaght y Nah Chaggey Mooar er 3 Mean Fouyir 1933 erreish da ruegys Germaanagh ny Pholynn.
Ren slattyssyn reiltys ny Germaan tranlaase er ymmodee sleih, goaill stiagh Ewyn, Cummynee, Roma, homocheintee, Masoonee, ass-unnanee pholitickagh, ny h-anlheiltee, as saggyrtyn. Ayns yn Deheree, varroo mysh 11 millioon peiagh; va 6 millioon jeh nyn Ewyn (lieh jeu jeh'n Pholynn) as 3 millioon nyn Bolynnee neu-Ewagh.
Erreish da'n chaggey, rheynn ad yn Ghermaan ayns daa ashoon: yn Bundesrepublik Deutschland ("Pobblaght Chonastagh ny Germaan"), ny "BDR" as yn Deutsche Demokratische Republik ("Pobblaght Gheynlagh ny Germaan "), ny "DDR". Va'n BDR fo stiurey ny Pooaryn Shiar, as yn DDR fo stiurey Unnaneys ny Pobblaghtyn Soveidjagh Soshiallagh.
Hie yn daa ashoon er aachiangley er 12 Mean Fouyir 1990 myr y Bundesrepublik Deutschland.
Ta shey Bundesländer jeig 'syn Ghermaan:
Ta 438 ardjyn (Kreise) as ard-valjyn (kreisfreie Städte) ayns ny steatyn shoh.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
