જુનાગઢ જિલ્લો ભારત દેશના પશ્ચિમ ભાગમાં આવેલા ગુજરાત રાજ્યના સૌરાષ્ટ્ર પાસેના સોરઠ વિસ્તારમાં આવેલો જિલ્લો છે. જુનાગઢ જિલ્લાનું પાટનગર જૂનાગઢ શહેર છે, જે એક ઐતિહાસિક નગર છે અને મહાનગરપાલિકા છે.
જુનાગઢ જિલ્લો
જૂનાગઢ જિલ્લો | |
|---|---|
     ઉપર-ડાબેથી સમઘડી દિશામાં: મહાબત મકબરો, વિસાવદરમાં મૂળ દ્વારકા મંદિર, શીલ બીચ, દેવળીયા સફારી પાર્કમાં સિંહો, ગિરનાર જૈન મંદિરો | |
 જુનાગઢ જિલ્લાનો નકશો | |
.svg) જિલ્લાનું ગુજરાતમાં સ્થાન | |
| અક્ષાંશ-રેખાંશ: 21°31′N 70°27′E | |
| દેશ | ભારત |
| રાજ્ય | ગુજરાત |
| વિસ્તાર | સૌરાષ્ટ્ર |
| મુખ્યમથક | જુનાગઢ |
| વિસ્તાર | |
| • કુલ | ૫,૦૯૩ km2 (૧૯૬૬ sq mi) |
| વસ્તી (૨૦૧૧)[૧] | |
| • કુલ | ૧૫,૨૫,૬૦૫ |
| • ગીચતા | ૩૦૦/km2 (૭૮૦/sq mi) |
| ભાષાઓ | |
| • અધિકૃત | ગુજરાતી, હિંદી |
| સમય વિસ્તાર | UTC+૫:૩૦ (IST) |
| પિનકોડ | ૩૬૨૦૦૧ |
| વાહન નોંધણી | GJ 11 |
| વેબસાઇટ | junagadh |
ભૂગોળ
પોરબંદર, અમરેલી, રાજકોટ, ગીર સોમનાથ જિલ્લો એ જૂનાગઢ જિલ્લાની આજુબાજુ આવેલા જિલ્લાઓ છે. તેની પશ્ચિમે અરબી સમુદ્ર આવેલો છે.
વસ્તી
૨૦૧૧ની વસ્તી ગણતરી મુજબ જૂનાગઢ જિલ્લાની વસ્તી ૨૭,૪૩,૦૮૨ છે[૧] જે જમૈકા દેશ[૨] અથવા યુ.એસ.એ.ના રાજ્ય ઉટાહ જેટલી છે.[૩] ભારતના કુલ ૬૪૦ જિલ્લાઓમાંથી જુનાગઢનો વસ્તીની દ્રષ્ટિએ ૧૪૨મો ક્રમ છે.[૧] જિલ્લાની વસ્તી ગીચતા ૩૧૦ વ્યક્તિ પ્રતિ ચો.કિમી. છે.[૧] ૨૦૦૧-૨૦૧૧ના દાયકા દરમિયાન જિલ્લાનો વસ્તી વધારો ૧૨.૦૧% રહ્યો હતો.[૧] જુનાગઢમાં જાતિ પ્રમાણ ૯૫૨[૧] અને સાક્ષરતા ૭૬.૮૮% છે.[૧]
તાલુકાઓ
૧૫ ઓગસ્ટ ૨૦૧૩ના રોજ આ જિલ્લામાંથી અલગ ગીર સોમનાથ જિલ્લાની રચના કરવામાં આવી હતી. નવ રચિત જિલ્લામાં, વેરાવળ, તાલાળા, સુત્રાપાડા, કોડીનાર, ઉના અને નવ રચિત ગીર ગઢડા તાલુકાઓનો સમાવેશ કરવામાં આવેલો.[૪]
જોવાલાયક સ્થળો
- તુલસીશ્યામ
- સતાધાર
- દામોદર કુંડ
- ઉપરકોટ કિલ્લો
- ગિરનાર જૈન મંદિરો અને અંબાજી તથા દત્તાત્રેય શિખર (ગોરખનાથ)
- મહાબત મકબરો
સિંચાઇ
જુનાગઢ જિલ્લામાં સામાન્ય રીતે ૧પ જુન થી ૩૦ સપ્ટેમ્બર સુધીમાં વરસાદ પડે છે. ઓઝત, મધુવંતી, હીરણ, મચ્છુન્દ્રી, શિંગાડા, રાવલ, ઉબેણ, સોનરખ, સાબલી, મેઘલ, વગેરે મોટી નદીઓ આવેલી છે. જિલ્લામાં મોટા ડેમ આવેલા નથી પરંતુ રાજય સિંચાઇ વિભાગના નિયંત્રણ હેઠળના મધ્યમ અને નાના મળી કુલ ૧૮ ડેમ આવેલા છે. સને ર૦૧૦ના વર્ષમાં આ જિલ્લામાં સૌથી વધુ વરસાદ તાલાળા તાલુકામાં ર૦ર૦ મી.મી. અને સૌથી ઓછો વરસાદ ભેંસાણ તાલુકામાં ૧૧પ૮ મિ.મી. નોંધાયો હતો. જિલ્લાનો સરેરાશ વરસાદ ૧પપ૪.ર૮ મી.મી. છે.
ઉત્પાદન તથા વિકાસ
| જિલ્લાનાં ઉત્પાદનો તથા વિકાસની રૂપરેખા | ||
|---|---|---|
| મુખ્ય પાક | મગફળી, શેરડી, કપાસ, ઘઉં, બાજરી, જુવાર, ચણા, મકાઈ, કેળ, કઠોળ | |
| મુખ્ય ખનીજો | ચોક, લાઇમ સ્ટોન, બોકસાઇટ, સફેદ અને કાળો પથ્થર | |
| મુખ્ય વ્યવસાય | કૃષિ, પશુપાલન, માછીમારી | |
| પરિવહન વ્યવસ્થા | રેલ્વે | ૪૨૧ કિ.મી. |
| રસ્તા | ૪૮૧૦ કિ.મી. | |
| બંદરો | ૧ (માંગરોળ) | |
| એરપોર્ટ | ૧ (કેશોદ) | |
| પોસ્ટ ઓફીસ | ૯૭૪ | |
| બેંક | રાષ્ટ્રીયકૃત બેંકની શાખા | ૧૨૬ |
| સહકારી, ખેતી અને ગ્રામીણ વિકાસ બેંકની શાખા | ૧૩ | |
| કો-ઓપરેટીવ બેંકની શાખા | ૬૩ | |
| ગ્રામિણ બેંકની શાખા | ૨૨ | |
ઉદ્યોગો
- ઔદ્યોગિક વસાહતો
- જૂનાગઢ, વિસાવદર, શીલ
- લઘુ ઉદ્યોગ એકમો - ૬૪૮૬
- મધ્યમ, મોટા ઔદ્યોગિક એકમો - ૪૪
- ઔદ્યોગિક સહકારી મંડળી - ૨૭પ
શિક્ષણ
શિક્ષણ સંસ્થાઓ
- પ્રાથમિક શાળાઓ - ૧૨૯૦
- માધ્યમિક શાળાઓ - ૩૪૩
- ઉચ્ચતર માધ્યમિક શાળાઓ - ૧૧૪
- કોલેજ - ૧૬
યુનિવર્સિટી
- જૂનાગઢ કૃષિ યુનિવર્સિટી
- ભક્ત કવિ નરસિંહ મહેતા યુનિવર્સિટી
રાજકારણ
વિધાનસભા બેઠકો
આ પણ જુઓ
સંદર્ભ
બાહ્ય કડીઓ
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
