હિંદી ભાષા
દેવનાગરી લીપીમાં લખાતી ભાષા / From Wikipedia, the free encyclopedia
હિંદી (દેવનાગરી: हिन्दी, IASTHindī) એ ભારતીય બંધારણમાં માન્યતા પ્રાપ્ત રાજભાષા છે તેમજ દેશમાં સૌથી વધુ લોકો દ્વારા બોલાતી ભારતની રાષ્ટ્રવ્યાપી ભાષા છે. હિંદી શબ્દનો ઉદ્ભવ હિંદમાંથી થયો છે. હિંદ શબ્દ ભારતની પશ્ચિમે આવેલા મુસ્લિમ દેશો દ્વારા ભારત માટે વપરાતો શબ્દ છે. હિંદુ શબ્દ પણ આજ રીતે આવેલો છે. હિંદ અને હિન્દ, તે સંસ્કૃત શબ્દ સિંધુનો અપભ્રંશ છે. હિંદી ભાષા મુખ્યતઃ સંસ્કૃત ભાષામાંથી ઉતરી આવેલી છે, પરંતુ તેમાં મુસ્લિમ સંસ્કૃતિની ઘણી અસર દેખાય છે, ખાસ કરીને તેમાં ઘણા ફારસી શબ્દોનો સમાવેશ થાય છે. હિંદી અને ઉર્દૂ ભગિની ભાષાઓ કહેવાય છે, કારણ કે તેમના વ્યાકરણ અને શબ્દભંડોળમાં ખૂબ સમાનતા છે.
હિંદી, હિન્દી | |
---|---|
हिन्दी Hindī | |
The word "Hindi" in Devanagari script | |
ઉચ્ચારણ | હિંદી pronunciation: [ˈɦin̪d̪iː] |
મૂળ ભાષા | ઉત્તર ભારત |
સ્થાનિક વક્તાઓ | [1] દ્વિતીય ભાષા તરીકે બોલનારા: ૧૨ કરોડ (૧૯૯૯) |
ભાષા કુળ | ઈન્ડો-યુરોપિયન
|
પ્રારંભિક સ્વરૂપો | સૌરસેની પ્રાકૃત
|
લિપિ | દેવનાગરી દેવનાગરી બ્રેઈલ |
સાંકેતિક સ્વરૂપો | સંકેતાત્મક હિંદી (બહેરા-મુંગા લોકો માટે) |
અધિકૃત સ્થિતિ | |
અધિકૃત ભાષા | Fiji (as Fiji Hindi) |
અધિકૃત લઘુમતી ભાષા વિસ્તાર | |
Regulated by | Central Hindi Directorate[5] |
ભાષા સંજ્ઞાઓ | |
ISO 639-1 | hi |
ISO 639-2 | hin |
ISO 639-3 | hin |
ભાષાનિષ્ણાતોની યાદી | hin-hin |
ગ્લોટ્ટોલોગ | hind1269 |
Linguasphere | 59-AAF-qf |
બધી ઈન્ડો-આર્યન ભાષાઓ (ઘેરા ભુખરા રંગમાં)ની સાપેક્ષ હિન્દુસ્તાની (ખડી બોલી/કૌરવી) સ્થાનિક ભાષા હોય તેવા વિસ્તાર (લાલ રંગમાં). |
હિંદી અને તેની બોલીઓ ઉત્તર અને મધ્ય ભારતના વિવિધ પ્રાંતોમાં બોલાય છે. ૨૬ જાન્યુઆરી ૧૯૬૫ના દિવસે હિંદીને ભારતની રાષ્ટ્ર ભાષાનો દરજ્જો આપવામાં આવ્યો.
ચીની ભાષા પછી હિંદી વિશ્વમાં સૌથી વધુ બોલાતી ભાષા છે.[6]ભારત અને વિદેશમાં થઇને કુલ ૬૦ કરોડથી વધુ લોકો હિંદી બોલે છે, વાંચે છે અથવા લખે છે. ફિજી, મોરિશયસ, ગુયાના, સુરીનામ અને નેપાલની મોટાભાગની પ્રજા હિંદી બોલે છે (જો કે તે હિંદી ભારતમાં બોલાતી હિંદી કરતાં જુદી છે).
હિંદી દેવનાગરી લિપિમાં લખવામાં આવે છે અને શબ્દાવલીના સ્તર પર મોટા પ્રમાણમાં સંસ્કૃતના શબ્દોનો પ્રયોગ કરવામા આવે છે. ઉર્દૂ નસ્તાલિકમાં લખવામાં આવે છે અને શબ્દાવલીના સ્તર પર તેના પર ફારસી અને અરબી ભાષાની અસર વધારે છે. વ્યાકરણિકરૂપે ઉર્દૂ અને હિન્દીમાં લગભગ સો ટકા સમાનતા છે.