From Wikipedia, the free encyclopedia
O chamorro é a lingua -de base austronesia ou malaio-polinesia- falada na illa de Guam, Marianas e Carolinas.
| Chamorro Chamorro | ||
|---|---|---|
| Falado en: | Guam. | |
| Total de falantes: | 60.000 | |
| Familia: | Austronesia Malaio-Polinesia (MP) Linguas malaio-polinesias nucleares Linguas Sunda-Sulawesi Chamorro | |
| Escrita: | Alfabeto latino | |
| Status oficial | ||
| Lingua oficial de: | Territorios Americanos ultramarinos,
núcleos de inmigrantes en Estados Unidos. | |
| Códigos de lingua | ||
| ISO 639-1: | ch | |
| ISO 639-2: | cha | |
| ISO 639-3: | cha
| |
| Mapa | ||
| ||
| Status | ||
 | ||
Ó igual que o español tamén ten no seu alfabeto a letra Ñ. O chamorro ten unha gran cantidade de vocabulario procedente do castelán (aproximadamente o 50% das raíces das palabras), pero ó contrario do que se adoita crer, non está considerado realmente un español crioulo: o chamorro acostuma usar os préstamos ó estilo micronesio (por exemplo: bumobola, "xogar coa bola ou pelota").
O chamorro pode tamén ser considerado un español-austronesio ou unha lingua mixta hispano-austronesia ou, polo menos, unha lingua que xurdiu dun proceso de contacto e de crioulización na illa de Guam. O chamorro moderno ten na súa gramática numerosos elementos de orixe española: verbos, artigos, preposicións, numerais, conxuncións... Ese proceso, que comezou no século XVII e rematou a principios do século XX, significou un profundo cambio dende o chamorro antigo (proto-chamorro) ata o chamorro moderno (neo-chamorro), na súa gramática, fonoloxía e léxico[2]. .
O chamorro actual, entre os máis novos, amosa xa unha grande influencia do inglés e advírtese unha crecente tendencia a mesturar chamorro e inglés na conversa.
Aproximadamente hai uns 50.000 falantes de chamorro ó longo das illas Marianas, en Guam e nas illas Marianas do Norte (Saipán, Rota, Tinián). Ademais, o falan os emigrantes chamorros en Carolinas, Hawai, California e outras partes dos Estados Unidos
As linguas que máis de preto se emparentan co chamorro atópanse en Filipinas.
Nótese que A e Å frecuentemente non se diferencian no chamorro escrito, escribíndose as dúas como 'A'; así como ás veces tampouco se diferencian o N e o Ñ. Con todo, a escrita coidada en libros de texto e publicacións oficiais si teñen coidado de diferenciar.
O chamorro actual utiliza todo o sistema numeral tomado do español. Unu, dos, tres, kuatro, sinko, sais, siette, ocho, nuebi, dies, onse, dose, trese, katotse, kinse, diesisáis, diesisiette, diesiocho, disinuebi, beinti (benti), treinta (trenta), kuarenta, sinkuenta, sisenta, sitenta, ochenta, nobenta, Sien, dos sientos, tres sientos... kinientos, sais sientos... nobesientos (nuebe sientos), Mit, dos mit, tres mit... Un miyón, dos miyón, tres miyón...
Porén, é frecuente na conversa espontánea que os chamorros usen os numerais en inglés cando contan dólares.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
