país de América do Sur From Wikipedia, the free encyclopedia
A Güiana[1] (en inglés: Guyana), oficialmente República Cooperativa de Güiana (inglés: Co-operative Republic of Guyana), é un país de América do Sur limitado ó norte polo océano Atlántico, ó leste por Suriname, ó sur polo Brasil e ó oeste por Venezuela.
Co-operative Republic of Guyana (en)  | |||||
| Himno | Dear Land of Guyana, of Rivers and Plains (pt)  | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Lema | «One People, One Nation, One Destiny» «Един народ,една нация, една съдба» «Un Bobl, Un Cenedl, Un Tynged» | ||||
| Localización | |||||
| |||||
| Capital | Georgetown | ||||
| Contén a división administrativa | Alto Demerara-Berbice (pt) Alto Tacutu-Alto Essequibo (pt) Barima-Waini Berbice Oriental-Corentyne (pt) Cuyuni-Mazaruni (pt) Demerara-Mahaica (pt) Ilhas Essequibo-Demerara Ocidental (pt) Mahaica-Berbice (pt) Pomeroon-Supenaam (pt) Potaro-Siparúni (pt) | ||||
| Poboación | |||||
| Poboación | 777.859 (2017) (3,62 hab./km²) | ||||
| Lingua oficial | lingua inglesa | ||||
| Xeografía | |||||
| Parte de | |||||
| Superficie | 214.970 km² | ||||
| Auga | 8,4 % | ||||
| Punto máis alto | Monte Roraima (2.810 m) | ||||
| Punto máis baixo | Océano Atlántico (0 m) | ||||
| Comparte fronteira con | |||||
| Datos históricos | |||||
| Precedido por | |||||
| Creación | 1966 | ||||
Evento clave
| |||||
| Organización política | |||||
| • Presidente | Irfaan Ali (pt) (2020–) | ||||
| • Primeiro ministro | Mark Phillips (pt) (2020–) | ||||
| Órgano lexislativo | Parlamento da Guiana (pt) Circunscrición: 10, (Escano: 65) | ||||
| Membro de | |||||
| PIB nominal | 8.044.498.801 $ (2021) | ||||
| Moeda | Dólar güianés | ||||
| Identificador descritivo | |||||
| Fuso horario | |||||
| Dominio de primeiro nivel | .gy | ||||
| Prefixo telefónico | +592 | ||||
| Teléfono de emerxencia | 999, 911, 912 (en) e 913 (pt) | ||||
| Código de país | GY | ||||
| Páxina web | parliament.gov.gy | ||||
 | |||||
O nome "Güiana" deriva de Guiana, o nome orixinal da rexión que antes incluía a Güiana (Güiana Británica), Suriname (Güiana Holandesa), a Güiana Francesa e partes de Güiana provén dunha lingua indíxena amerindia e significa "terra de moitas augas".[2][3].
Nove tribos indíxenas residen en Güiana: o Wai Wai: Macushi; Patamona; Lokono; Kalina; Wapishana; Pemon; Akawaio; e Warao.[4]
Historicamente, as tribos Lokono e Kalina dominaron a Güiana. Aínda que Cristoforo Colón foi o primeiro europeo en avistar a Güiana durante a súa terceira viaxe (en 1498), e Sir Walter Raleigh escribiu un relato en 1596, os Holandeses foron os primeiros europeos en establecer colonias: Pomeroon (1581), Essequibo (1616), Berbice (1627) e Demerara (1752). Despois de que os británicos asumisen o control en 1796,[5] os holandeses cederon formalmente a zona en 1814.
En 1831, as colonias unidas de Demerara-Essequibo e a colonia separada de Berbice convertéronse xuntas nunha única colonia británica coñecida como Güiana Británica.[Cómpre referencia]
Desde a súa independencia en 1824, Venezuela reivindicou a área de terra ao oeste do río Essequibo. Simón Bolívar escribiu ao goberno británico advertíndolle contra os colonos de Berbice e Demerara que se instalasen en terras que os venezolanos, como presuntos herdeiros das reivindicacións españolas sobre a zona que datan do século XVI, afirmaban que eran súas. En 1899, un tribunal internacional determinou que a terra pertencía a Gran Bretaña.[6] A reivindicación territorial británica derivou da participación e colonización holandesa da zona. tamén data do século XVI, que foi cedida aos británicos.[Cómpre referencia]
Güiana acadou a independencia do Reino Unido como dominio o 26 de maio de 1966 e converteuse nunha república o 23 de febreiro de 1970, sendo membro da Commonwealth. Pouco despois da independencia, Venezuela comezou a emprender accións diplomáticas, económicas e militares contra Güiana co fin de facer valer a súa pretensión territorial sobre a Guayana Esequiba.[7] O Departamento de Estado dos Estados Unidos e a Central Intelligence Agency (CIA), xunto co goberno británico, tamén xogaron un papel importante ao influír no control político en Güiana durante este tempo.[8] O goberno estadounidense apoiou a Forbes Burnham durante os primeiros anos da independencia porque Cheddi Jagan identificárono como marxista. Proporcionaron apoio financeiro secreto e consellos sobre campañas políticas ao Congreso Nacional Popular de Burnham, en detrimento do Partido Progresista do Pobo liderado por Jagan, que foi apoiado principalmente por guyaneses de orixe india oriental.[Cómpre referencia]
Güiana foi elixida dúas veces como membro do Consello de Seguridade da ONU en 1975-76 e máis tarde 1982-83.
En maio de 2008, o presidente Bharrat Jagdeo asinou o Tratado Constitutivo UNASUR da Unión de Nacións Suramericanas. O goberno da Güiana ratificou oficialmente o tratado en 2010.[9]
En marzo de 2020, o presidente David A. Granger perdeu por pouco as eleccións anticipadas, tras a perda do goberno de Granger nun voto de censura en 2018. Granger negouse a aceptar os resultados, pero finalmente, cinco meses máis tarde, Irfaan Ali do Partido Popular Progresista/Cívico xurou como novo presidente por mor das acusacións de fraude e irregularidades.
Subdivídese en 10 rexións administrativas:
A poboación do país (comprendida entre os 760.000 e 780.000 habitantes) está dividida en tres grupos principais:
A poboación chinesa e europea (principalmente portugueses e británicos) forman o 2%.
O 90% da poboación vive na zona costeira, onde a densidade de poboación chega a 115 habitantes por km². Existe unha gran tensión entre as comunidades hindú e africana, o cal se reflicte na esfera política (onde os dous principais partidos políticos son uni-raciais).
A relixión tamén establece unha liña divisoria entre a poboación. Os cristiáns (50% da poboación), predominantemente adscritos á igrexa anglicana, son de etnia africana. A comunidade hindú procesa maioritariamente o hinduísmo, aínda que existe unha porcentaxe que se adscribe ó islam. Outro dato curioso a destacar é a presenza no país da comunidade máis extensa de Baha'ís do mundo (un 7%).
A emigración ten sido un problema persistente na historia do país, estimándose uns 500.000 nacionais vivindo fora do país. Desde a independencia, máis de 10.000 cidadáns ó ano téñense establecido nos Estados Unidos. Igualmente, Canadá, o Reino Unido e outros países caribeños de fala inglesa teñen sido o destino de ditos emigrantes.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
