Escavados

Os escavados ou Excavata son un grupo importante de protistas, que se consideran un reino nalgunhas clasificacións modernas, formado por organismos eucariotas unicelulares ^[1][2]. A categoría filoxenética Excavata foi proposta por Cavalier-Smith en 2002, e contén unha variedade de formas de vida libre e simbióticas e algúns parasitos humanos importantes (Trypanosoma, Giardia, Trichomonas).

Escavados
Giardia intestinalis (sinónimo G. lamblia), unha diplomónada parasita
Clasificación científica
Dominio: Eukarya Reino: Excavata (Cavalier-Smith) Simpson, 2003
Filo
Euglenozoa Percolozoa Loukozoa (cos Jakobea) Metamonada

Características

Moitos Excavata carecen das mitocondrias típicas, polo que ás veces se denominan "amitocondriados", aínda que a maioría, quizais todos, conservan un orgánulo de natureza mitocondrial, que é unha mitocondria moi modificada (hidroxenosoma, mitosoma). Outros teñen mitocondrias con cristas tubulares, discoidais, ou nalgúns casos, laminares. A maioría dos Excavata teñen dous ou máis flaxelos ^[3] e moitos teñen un suco ventral para a alimentación cunha ultraestrutura característica, sostido por microtúbulos.^[4] Porén, varios grupos que carecen desas características poden considerarse Excavata baseándose nas probas xenéticas (principalmente árbores filoxenéticas de secuencias moleculares).

Algúns Excavata están próximos á multicelularidade, como é o caso dos Acrasidae, que forman agrupacións con aspecto de mofos mucilaxinososo. Estes organismos pasan a maior parte da súa vida en forma unicelular, pero xúntanse en determinados momentos formando grandes agrupacións.

Subgrupos

A clasificación dos Excavata é un pouco vacilante, como ocorre en xeral cos protistas modernamente. Os excavata poden clasificarse en seis grandes subgrupos co nivel de filo/clase, tal como se mostra na táboa.

Superfilo	Filo/Clase	Xénero representativo	Descrición
Discoba ou JEH	Euglenozoa	e.g. Euglena, Trypanosoma	Moitos parasitos importantes, un grupo numeroso con plastos (cloroplastos)
	Heterolobosea (Percolozoa)	e.g. Naegleria, Acrasis	A maioría alternan entre formas flaxeladas e ameboides.
	Jakobea	e.g. Jakoba, Reclinomonas	De vida libre, ás veces flaxelados loricados, con xenomas mitocondriais moi ricos.
Metamonada ou POD	Preaxostyla	Por exemplo, Oxymonads, Trimastix	Amitocondriados flaxelados, de vida libre (Trimastix) ou habitantes dos intestinos de insectos.
	Fornicata	Por exemplo, Giardia, Carpediemonas	Amitocondriados, principalmente simbiontes e parasitos de animais.
	Parabasalia	Por exemplo, Trichomonas	Amitocondriados flaxelados, xeralmente comensais intestinais de insectos. Algúns son patóxenos humanos.

Discoba ou clado JEHe

Os Euglenozoa e Heterolobosea (Percolozoa) parecen emparentados bastante estreitamente, e coinciden na posesión de cristas discoidais nas mitocondrias (superfilo Discicristata). Máis recentemente estableceuse a existencia dunha relación estreita entre os Discicristata e os Jakobida,^[5] estes últimos con cristas tubulares como a maioría dos outros protistas, e en consecuencia foron agrupados no taxon Discoba, que foi proposto para este grupo aparentemente monofilético.^[2]

Metamonada

As metamónadas son peculiares por teren perdido as mitocondrias clásicas; no seu lugar teñen orgánulos chamados hidroxenosomas, mitosomas ou orgánulos non caracterizados, que se cre que se orixinaron a partir da dexeneración de mitocondrias.

Monofiletismo

As relacións entre os Excavata son inseguras. É posible que non sexan un grupo monofilético. Aínda que o monofiletismo da totalidade deles está lonxe de ser claro, si parece que hai varios clados de Excavata que son monofiléticos.^[6]

Certos Excavata son con frecuencia considerados como uns dos eucariotas máis primitivos, baseándose parcialmente na súa posición en moitas árbores evolutivas. Isto apoia as propostas que os consideran un grupo parafilético que inclúe os antepasados de todos os eucariotas vivos. Porén, a posición de certos Excavata como "pólas temperás" nas árbores evolutivas pode ser un artefacto da análise causado pola chamada atracción das pólas longas, como xa se ten visto noutros grupos, como os microsporidios.

Malawimonas

Ademais dos grupos mencionados na táboa anterior, o xénero Malawimonas é xeralmente considerado un Excavata por ter a típica morfoloxía do grupo, e pola súa afinidade filoxenética con eles nalgunhas filoxenias moleculares. Porén, a súa posición entre os Excavata non é totalmente segura.