From Wikipedia, the free encyclopedia
Debian GNU/Linux, organizada a través do Proxecto Debian, é unha distribución Linux de software libre moi usada e desenvolvida a través da colaboración de voluntarios de todo o mundo. Dende os seus comezos, o sistema Debian GNU/Linux, baséase no Kernel de Linux, con moitas tarefas básicas do sistema operativo realizadas co software do Proxecto GNU.
 | Este artigo ou sección precisa dunha revisión do formato que siga o libro de estilo da Galipedia. Pode axudar a mellorar este artigo e outros en condicións semellantes. |
| Debian GNU/Linux | |
|---|---|
 | |
 Debian GNU/Linux 11 (Bullseye) co escritorio GNOME | |
| Desenvolvedor | Debian Project |
| Familia de S.O. | Unix-like |
| Lanzamento | 16 de agosto de 1993 |
| Interface de usuario | GNOME, KDE, Xfce ou LXDE |
| Licenza | Software libre, principalmente GNU GPL, e outras |
| Última versión estable | 11.0 (Bullseye) 14 de agosto de 2021 |
| Sitio web | www.debian.org |
Debian é coñecida polo seu seguimento da filosofía de Unix e do software libre e pola abundancia de opcións —a versión actual inclúe sobre quince mil paquetes de software para once arquitecturas de computador. Debian GNU/Linux é a base de moitas outras distribucións como Knoppix, Ubuntu Linux, a galega Trisquel, ou a desenvolvida pola Asociación Galega de Usuarios de Linux (AGNIX) GNIX.
Debian tamén é moi coñecida polo seu sistema de empaquetamento APT, polas súas estritas políticas de mantemento da calidade dos seus paquetes e versión e polo seu sistema aberto de desenvolvemento e probas. Estas prácticas permiten fáciles instalacións e eliminacións de paquetes de software sen reiniciar o computador.
Debian finánciase mediante doazóns a través da Software in the Public Interest, que patrocina diversos proxectos de software libre.
Debian foi creada en 1993 por Ian Murdock, un estudante da Universidade de Purdue , que escribiu o Debian Manifesto (Manifesto Debian) , para a creación dunha distribución de Linux para ser mantida dunha maneira aberta, no espírito de Linux e a GNU. Escolleu o nome combinando o nome de pía da que daquela era a súa noiva (actual esposa), «Debra» co seu propio nome «Ian», formando o acrónimo «Debian», pronunciándose tal como se escribe.
O proxecto Debian medrou ao principio lentamente e as primeiras versións 0.9x lanzáronse en 1994 e 1995. As primeiras portaxes a outras arquitecturas comenzaron en 1995 e a primeira versión 1.x de Debian foi lanzada en 1996. Tamén en 1996 Bruce Perens substituíu a Ian Murdock como líder do proxecto. Como suxestión do desenvolvedor Ean Schuessler, guiou o proceso de edición do Contrato Social Debian e as Debian Free Software Guidelines, definindo os compromisos fundamentais para o desenvolvemento da distribución. Tamén iniciou a creación da organización que a ampara, Software in the Public Interest.
Bruce Perens deixouno en 1998 antes da publicación (release) da primeira Debian baseada en glibc, 2.0. O proxecto procedeu a elixir novos líderes e facer dúas publicacións máis 2.x, cada unha incluíndo máis portes e máis paquetes. APT (Ferramenta avanzada de empaquetamento) foi creada durante este tempo e o primeiro porte a un Kernel non-Linux, Debian GNU/Hurd, tamén foi comezado. As primeiras distribucións Linux baseadas na Debian, Corel Linux e Stormix apareceron en 1999. Aínda que non continuaron, esas distribucións foron as primeiras de moitas distribucións baseadas na Debian.
A finais de 2000 o proxecto fixo grandes cambios para a xestión de publicacións e o arquivado. Reorganizou o proceso de arquivo de software a cos "bancos de paquetes" (package pools) e creando a póla "testing" (probas) coma unha continuación do desenvolvemento, unha área relativamente estable para as novas publicacións. En 2001,¡ os desenvolvedores comezaron a ter un congreso anual chamado Debconf, con charlas e obradoiros para desenvolvedores e usuarios técnicos.
A última versión de Debian chámase Wheezy. No 2013, a última versión estable é a 7.1, coñecida como Wheezy.
Ademais, unha versión estable recibe pequenas actualizacións (chamadas revisións puntuais) marcadas, por exemplo, 3.0r1.
Lista das datas de publicación das distintas versións de Debian e o seu nome clave:
Como consecuencia de que un distribuidor non oficial fixo unha versión denominada "1.0", nunca existiu unha versión oficial chamada "1.0". A seguinte versión que segue á 3.1 (a 4.0) ten o nome clave etch tiña o seu lanzamento previsto para o Nadal de 2006, mais quedou adiado ata o 2 de abril de 2007 http://lists.debian.org/debian-devel-announce/2007/03/msg00012.html.
Os nome claves das edicións de Debian son nomes das personaxes do filme de animación 3D Toy Story.
O Proxecto descríbese a si mesmo como a creación do "Sistema Operativo Universal" e está desenvolvendo portes a diversos núcleos de Sistemas Operativos:
Aínda non apareceron versións oficias de portes a núcleos diferentes de Linux, así que actualmente Debian é exclusivamente unha distribución GNU/Linux.
Os paquetes de software en desenvolvemento son subidos ás pólas chamadas unstable ("inestábel"; tamén coñecida por sid) e a experimental.
Normalmente os paquetes de software subidos á póla unstable son versións publicadas polo desenvolvedor orixinal upstream (na póla de desenvolvemento) que xa son por elas mesmas estables, pero con empaquetado e outras modificacións específicas da Debian introducidas polos desenvolvedores Debian que poden ser novas e non testadas. O software que é mesmo inestable, que non está preparado para a póla unstable, colócase na póla experimental.
Despois de que un paquete de software permanecera en unstable unha certa cantidade de tempo, e dependendo da urxencia dos cambios na nova versión, ese paquete é automaticamente migrado a outra póla chamada testing ("probas"). Se non hai erros máis serios (release-critical, "críticos se publicados") no paquete son reportados e se os outros paquetes dos que o paquete depende para o funcionamento, son cualificados para incluírse en testing polo mesmo criterio.
Debido a que as actualizacións para os paquetes de software Debian entre publicacións oficiais non conteñen novas características, as pólas testing e unstable son empregadas por algúns para os seus paquetes máis novos. Porén, o software en testing e unstable é menos testado; no final, ás veces, as actualizacións incautas poden quebrar seriamente a funcionalidade operativa do software.
O Proxecto Debian é unha organización voluntaria con tres documentos fundacionais:
Actualmente, o proxecto inclúe varios miles de desenvolvedores. Cada un deles mantén algunha posición no proxecto, sendo mantemento de paquetes, documentación do software, mantemento da infraestrutura do proxecto, seguranza de calidade, ou coordinación nas liberacións. Os mantedores de paquetes teñen xurisdición sobre os seus propios paquetes, aínda que incrementalmente co-mantidos. Outras tarefas son xeralmente de dominio máis reducido, máis grupos de desenvolvedores en colaboración.
O proxecto mantén listas de correo e conferencias oficiais para a comunicación e coordinación entre desenvolvedores. Para cuestións cun único paquete ou dominio, un sistema de seguimento de bug é empregado tanto por desenvolvedores coma por usuarios finais. Informalmente, canles de IRC (principalmente na OFTC e nas redes Freenode son usadas para a comunicación entre desenvolvedores tamén coma por usuarios.
Xuntos, os desenvolvedores poden tomar decisións xerais comprometidas polo camiño dunha Resolución Xeral ou elección. Toda votación condúcese polo Cloneproof Schwartz Sequential Dropping, un Método Conducido de votación. O Líder do Proxecto é elixido cada ano por unha votación dos Desenvolvedores. O líder do Proxecto Debian ten varios poderes especiais, mais este poder está lonxe do absoluto, e é raramente usado. Baixo unha Resolución Xeral, os Desenvolvedores poden, entre outras cousas, destituír o líder, dar volta atrás a unha decisión por seu ou os seus delegados, ou emendar a constitución e outros documentos fundacionais.
O Líder algunhas veces delega autoridade noutros desenvolvedores a petición deles para realizar tarefas especiais. Xeralmente isto significa que o líder delega en alguén para comezar un novo grupo para unha nova tarefa, e gradualmente conseguir formar un equipo que continúe o traballo e regularmente expanda ou reduza as súas liñas como pensen que é mellor e como as circunstancias o permitan.
Talvez unha persoa máis importante para a Debian que o Líder é o Administrador de Publicación, que é quen marca as metas para a próxima liberación "stable", supervisa o proceso, e toma a decisión final sobre cando liberar.
Unha lista de moitos postos importantes no Proxecto Debian está dispoñible en a páxina web da organización da Debian.
O Proxecto Debian ten un fluxo estable de solicitantes desexando chegar a ser Desenvolvedores. Estes solicitantes deben pasar por un elaborado proceso de investigación que establece a súa identidade, motivación, comprensión das metas do Proxecto (encarnado no Contrato Social), e competencia técnica. Máis información no proceso do "Novo Mantedor" está dispoñible na páxina do Novo Mantedor da Debian
Os Desenvolvedores da Debian únense ao Proxecto por calquera número de razóns; algunhas que foron citadas no pasado inclúen:
Os Desenvolvedores de Debian poden dimitir dos seus postos en calquera momento abandonando os paquetes dos que eles era responsables e notificando aos desenvolvedores e ao mantedor da keyring (así a súa autorización de subida pode ser revogada).
Cada paquete de Debian ten un mantedor que se mantén ao tanto das publicacións dos autores do software e se asegura de que o paquete cumpre coa "Debian Policy", coherente co resto da distribución, e cumpre o padrón de calidade de Debian. Nas relacións cos usuarios e outros colaboradores, o mantedor usa o sistema de reporte de erros para informar e corrixir os erros. Tipicamente, hai un só mantedor para cada paquete, pero fórmanse pequenos grupos de desenvolvedores que "co-manteñen" paquetes grandes e complexos.
Periodicamente, un mantedor de paquetes fai a publicación dun paquete subíndoo ao directorio "entrante" (incoming) do arquivo de paquetes da Debian (ou unha "subida en espera" que periodicamente transmitirá os paquetes ao directorio entrante).
As subidas dos paquetes son procesadas automaticamente para asegurarse de que a subida está ben feita (todos os requisitos dos ficheiros son cumpridos) e que todos os paquetes soportan a sinatura dixital -- producida con software compatible-OpenPGP -- dun desenvolvedor da Debian. Todoa os desenvolvedores da Debian teñen chaves públicas. Os paquetes son asinados para poder rexeitar subidas dende fóra do proxecto, e para dar lugar a responsabilidades no caso de que un paquete conteña un erro (Computer bug), unha violación da política, ou código malicioso.
Se o paquete entrante é atopado validamente asinado e ben construído, é instalado no arquivo nunha área chamada banco (banco de recursos, "pool") e distribuído cada día a centos de espellos mundiais. Inicialmente, todos os paquetes aceptados subidos ao arquivo soamente son accesibles no grupo de paquetes "unstable" (pola "unstable", tamén chamada co nome en clave "Sid"), que contén as versións máis novas de cada paquete.
Porén, o novo código é tamén código non-probado, e aqueles paquetes soamente son distribuídos con absoluta limitación de responsabilidades. Para paquetes que chegan a ser candidatos á seguinte publicación da póla "stable" da distribución Debian, primeiro necesitan ser incluídos no banco "testing". Os requirimentos para que un paquete sexa incluído en "testing" son:
Así, un erro crítico para a liberación nun paquete do cal dependen moitos paquetes, tal coma unha libraría compartida, pode evitar a entrada de moitos paquetes na área "testing", porque a libraría é considerada deficiente.
Periodicamente, o Xerente de Liberacións publica as directivas para os desenvolvedores en pedido para preparar a liberación, e de acordo con eles finalmente decide facer a liberación. Isto ocorre cando todo o software importante está razoabelmente actualizado no banco de candidatos para a liberación para todas as arquitecturas para as cales a liberación está pensada, e cando calquera das outras metas postas polo Xerente de Liberacións foron satisfeitas. Nese momento, todos os paquetes no banco candidato á liberación ("testing") pasan a formar parte do banco liberado ("stable").
É posible para un paquete -- particularmente vello, estable, e raramente actualizado -- pertencer a máis que un banco ao mesmo tempo. Os bancos son simplemente coleccións de apuntadores ao paquete en "pool" mencionado anteriormente.
Unha crítica habitual á Debian e sobre as liberacións: a póla stable pode volverse demasiado vella para ser útil para algúns propósitos. Esta crítica é oposta en algúns puntos pola existencia de:
Outra crítica é que algún software non está dispoñible na Debian porque non satisfai os estritos requirimentos de liberdade do Proxecto, por exemplo, o Adobe Acrobat reader non está dispoñible na Debian, pero hai outros visores de PDF na distribución Debian que posiblemente carecen de certa funcionabilidade.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
