organización política cunha ideoloxía que persegue un fin From Wikipedia, the free encyclopedia
Un partido político é unha organización política que ten unha ideoloxía determinada ou persegue un fin determinado. Os partidos políticos forman unidades organizativas e nunha democracia recoñéceselles o dereito a participar nos comicios electorais por medio da presentación de candidatos.
Este artigo precisa de máis fontes ou referencias que aparezan nunha publicación acreditada que poidan verificar o seu contido, como libros ou outras publicacións especializadas no tema. Por favor, axude mellorando este artigo. (Desde xaneiro de 2016.) |
Os partidos políticos modernos xorden como un comportamento político disidente fronte o sistema de normas vixentes dun determinado momento. Segundo as situacións poden xurdir sistemas de partidos políticos como consecuencia do desenvolvemento dos sistemas parlamentarios, como foi o caso dos Estados Unidos e Inglaterra; tamén poden xurdir en situacións de crise ou do xurdimento dun novo estado, como foi o caso de Islandia e Irlanda, como consecuencia de disputas dinásticas como o carlismo en España, polo afundimento de democracias parlamentarias como foi o caso de Alemaña cando asumiu o poder o nazismo e se converteu en partido único.
As considerables dificultades para establecer unha definición unánime do concepto de partido político levaron á doutrina a identificar catro características fundamentais, que se perfilan como criterios para considerar se unha organización determinada é un partido político.
En concreto, un partido político é unha organización estable e permanente; que se basea nunha ideoloxía e un programa de goberno para definir uns obxectivos; que busca acadar eses obxectivos mediante o exercicio do poder político; e que devandito exercicio busca ocupar cargos públicos electivos.[1]
En todo caso, esta caracterización só é válida para os sistemas políticos democráticos, pluralistas e competitivos. Un sistema político que non reúna calquera destas tres características produce partidos políticos que, en maior ou menor medida, difiren das características e funcións descritas.[2]
Robert Michels, dende un enfoque monocausal, plantea que a dimensión do partido político é a variable fundamental que define a súa organización, dado que incide en:
Panebianco considera que non se pode establecer un nexo tan ríxido de causalidade. Afirma que os factores que definen o perfil da organización partidaria e permiten coñecer as súas expectativas de supervivencia ou éxito son:
Este índice mide a capacidade dos presidentes e dos dirixentes de impoñer disciplina no seu partido; cando un presidente ten un partido centralizado, é moi probable que poida lograr impor o seu programa lexislativo.[3]
A capacidade dos dirixentes ou dos candidatos presidenciais é un dos factores da centralidade. Cando os líderes determinan quen se presentarán como candidatos e o seu lugar na lista electoral, os lexisladores teñen incentivos para adherirse á liña do partido na lexislatura.[3] O segundo factor son as características do sistema electoral. Así, a centralización é maior cando os lexisladores son elixidos en distrito único ou en grandes distritos con listas pechadas e bloqueadas. O terceiro factor é a simultaneidade das eleccións presidenciais e lexislativas: os partidos son máis centralizados e os dirixentes máis poderosos cando as eleccións son simultáneas. Os outros factores son o grao de autonomía das autoridades subnacionais, o grao de democracia interna nos partidos e a existencia de eleccións primarias.[4]
Cada partido posúe unha ideoloxía que lle dá claridade conceptual e o guía na súa acción política. Componse de:
Existen diversas maneiras de agrupar ou clasificar as ideoloxías políticas; usualmente poden agruparse segundo o posicionamiento fronte a unha serie de cuestións clave. Unha das clasificacións máis comúns das ideoloxías é o espectro político baseado na distinción esquerda política fronte a dereita política. Esta é unha clasificación unidimensional que pode clasificar de xeito aproximado os partidos políticos dunha gran cantidade de territorios, aínda que en moitos casos unha explicación adecuada da conduta electoral require clasificacións multidimensionais máis complexas (entre elas son de uso frecuente o gráfico de Pournelle ou o gráfico de Nolan entre outros).
O partido político trata de lograr o poder político, ben obtendo a capacidade de decidir, ben participando no proceso de toma de decisións xunto con outros actores políticos (partidos o non). Nos sistemas pluralistas e competitivos, existe unha separación formal entre as estruturas do Estado e as estruturas do partido político. Os partidos actúan como estruturas intermedias que conectan o Estado cos cidadáns e a sociedade civil.
Dentro dos distintos actores políticos, os partidos teñen un status específico, que os separa do resto das organizacións presentes na sociedade civil, e os sitúa nunha posición privilexiada dentro do proceso de toma de decisións. Ese status caracterízase por ter o monopolio da participación en procesos electorais plurais e competitivos, que eventualmente poden desembocar no nomeamento de cargos públicos electivos que, en maior ou menor medida, poden ser controlados polos partidos ou viceversa.[5]
Ao contrario que o resto de actores políticos, os partidos non se limitan a tratar de influír no proceso de toma de decisións, senón que desenvolven o papel fundamental á hora de tomar a decisión concreta. As demais organizacións (sindicatos, patronais, organizacións de consumidores etc.) participan no proceso de toma de decisións, mais a natureza de devandita participación é radicalmente distinta á do partido político, limitándose a influír, informar ou facer presión. Isto non exclúe a posibilidade de que varios partidos políticos compartan o poder e participen conxuntamente na toma dunha determinada decisión.
Ideoloxicamente os partidos políticos agrúpanse en familias, a súa aparición cronolóxica é a seguinte:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.