Lingua rapanui
From Wikipedia, the free encyclopedia
From Wikipedia, the free encyclopedia
A lingua rapanui (vananga Rapa Nui), tamén chamado pascuense, é o idioma falado polo rapanui na Illa de Pascua (Chile), e forma parte do grupo de linguas de Polinesia oriental xunto co maorí, o rarotongano, o tahitiano, o tuamotu, o marquesano, o hawaiano e o mangarevano. A súa estrutura é tipicamente polinesia na que hai máis sons vocálicos e un número limitado de consoantes. Morfoloxicamente, é moi similar ao marquesano, mentres que o seu fonoloxía é moito máis parecida á do maorí.
| Rapanui 'Vananga rapa nui' | ||
|---|---|---|
| Pronuncia: | ˈɾapa ˈnu.i | |
| Falado en: | Chile | |
| Rexións: |  Illa de Pascua | |
| Total de falantes: | 2 700 (2007) | |
| Familia: | Austronesia Malaio-polinesio Oceánico Polinesio Polinesio oriental Rapanui | |
| Escrita: | Alfabeto latino, rongorongo (na antigüidade) | |
| Códigos de lingua | ||
| ISO 639-1: | -- | |
| ISO 639-2: | rap | |
| ISO 639-3: | rap
| |
| Mapa | ||
| ||
| Status | ||
 | ||
Actualmente o castelán é lingua oficial da illa e o rapanui está amparado polas leis desde a aprobación en Chile nos anos 1990 da 'Lei Indíxena'.
Historicamente, os primeiros préstamos déronse do inglés e do francés a partir do século XVIII debido aos contactos cos baleeiros e outros tipos de buques europeos e norteamericanos. A partir da segunda metade do século XIX obsérvase a penetración de léxico tahitiano xa que devandito idioma era utilizado no seu labor catequista polos misioneiros e pola repoboación da illa con tahitianos e marquesanos tralo declive demográfico dos 1860-1870 por mor da actividade de escravistas peruanos, guerras intertribais e de enfermidades contaxiosas. O ano 1888 marcou a anexión da illa por parte de Chile e como consecuencia a influencia do castelán chileno medrou.
Non existen máis de 2.500 falantes de rapanui, 2.000 na propia illa e o resto no Chile continental e outras partes do mundo, aínda que doutra banda Du Feu (1996:1) pon a cifra total nuns 2000. Idioma en franca regresión ata hai pouco, na actualidade existe unha Comisión de Estruturación da Lingua pascuence, que elaborou unha gramática fundamental e un dicionario etimolóxico.
O idioma rapanui usa un abecedario de só trece letras. Carece de termos equivalentes a expresións como por favor ou perdón. Tampouco posúe palabras malsoantes, polo que cando os insulares se anoxan ou discuten recorren aos insultos en castelán
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
