Snits (gemeente)

Snits (Nederlânsk en offisjeel: Sneek) is in eardere gemeente 'e Súdwesthoeke fan Fryslân, dy't bestie út 'e stêd Snits mei syn klokslach en (sûnt de gemeentlike weryndieling fan 1984) trije doarpen, te witten: Ysbrechtum, Loaiïngea en Offenwier. De gemeente hie op 1 jannewaris 2010 in befolking fan 33.427 minsken, en besloech in oerflak fan 34,03 km², wêrfan 3,4 km² oerflaktewetter. Snits krige yn 1292 stedsrjochten, wat beskôge wurde kin as it begjin fan it gemeentlik bestjoer. Op 1 jannewaris 2011 fusearre de gemeente Snits mei de gemeenten Boalsert, Nijefurd, Wymbritseradiel en Wûnseradiel ta de nije gemeente Súdwest-Fryslân, wêrfan't de stêd Snits it haadplak waard.

Snits
De Wetterpoarte, it symboal fan Snits.
flagge	wapen
	Wapen fan Snits
lokaasje
polityk
lân	Nederlân
provinsje	Fryslân
sifers en geografy
haadplak	Snits
grutste plak	Snits
ynwennertal	33.427 (2010)
befolkingstichtens	1.096,0 / km²
oerflak	34,03 km²
● wêrfan lân	30,50 km²
● wêrfan wetter	3,35 km²
tal stêden	1
tal doarpen	3
ferkearsieren	A7, N354
skiednis
oprjochte	1292
1984	útwreide mei Ysbrechtum,    Loaiïngea en Offenwier
opheft	2011
opgien yn	Súdwest-Fryslân
no part fan	Súdwest-Fryslân
oar
netnûmer	0515
postkoade	8600–8633
tiidsône	UTC +1
simmertiid	UTC +2
webside	www.sneek.nl

Dizze side giet oer de eardere gemeente Snits. Foar de stêd, sjoch: Snits.

Skiednis

Snits is ûntstien op in sânwâl. Mei't de Himdyk oanlein wie kaam der yn Snits in syl dêr't it wetter troch Snits de Himdyk kruse. Dy Himdyk rint hieltyd noch troch Snits, allinnich is yn de âlde binnenstêd net mear krekt te sjen wêr. Mei't de Middelsee yn de omkriten fan Snits as ferbining ferdwûn wie, waard de funksje fan de Snitser Aldfeart wichtiger. Dat is in wetter, nei gedachten in riid, dat troch de Raarderhim nei it noarden rint.

Snits krige fan 1292 ôf ien as mear stedsrjochten, of it kin ek wêze dat er dy rjochten sels naam. It âldste stedboek dat fan de stêd oerbleaun is, moat in kopy wêze fan in boek fan 1456 dat almeast rekkene wurdt ta it jier dat Snits ien fan de Fryske stêden waard. Dat wie it begjin fan in gouden iuw as hannelsstêd. It gong sels sa goed, dat doe't de stêd yn 1492 yn konflikt kaam mei Grins, de stêd frij maklik it jild opbringe koe om in nije stedsgrêft en stedswâl oan te lizzen dy't ek om de stedsútwreidings fan dy tiid hinne rûnen. Yn likernôch 1525 waard op de kant fan de wâl noch in stedsmuorre setten, wêrmei't Snits fan dy tiid ôf de iennichste stêd mei muorren yn Fryslân wie. Yn de 19e iuw waarden de muorre en wâlen wer fuorthelle om't der ferlet wie fan kades. Njonken it Bolwurk is der fan de wâlen no neat mear oer. Fan de tsien poarten en oare tagongen binnen der noch twa oer: de iene is in lytse trochgong troch it Bolwurk, de oare is de sierpoarte dy't yn 1613 op de Heecheinster Piip boud is: De Snitser Wetterpoarte.

De Friezinne en de omreizgjende lapkepoep.

Hannel- en sintrumfunksje

Troch it waachrjocht en it steapelrjocht is Snits al sûnt iuwen in hannelsstêd fan belang. Sa'n 40% fan alle bûter fan Fryslân waard yn Snits wage en ferhannele. De lapkepoepen Clemens en August Brenninkmeier stiften hjir yn 1841 de ferneamde kleankeatling C&A en ek harren kollega Stockman, dy't no grut is yn Finlân, hie hjir syn earste winkel. Sneek hat fierder stielyndustry, masinebou en in touwurkfabryk. It King-fabryk stiet yn Sneek en sûnt 1964 stiet der ek it earste Japanske fabryk yn Jeropa, Yoshida YKK út Kurobe, wat no de susterstêd fan Snits is.

It winkelsintrum fan Snits wurdt brûkt troch de hiele Súdwesthoeke en troch de wettersport fan ûnder oaren de Snitser Mar. De stêd hat ek fierders in sintrumfunksje, ûnder oaren mei twa grutte skoallemienskippen, it Bogerman en it Magister Alvinus, en mei it Antoniussikehûs.

Toerisme

Snits is in ferneamd wettersportsintrum, mei sa'n 130 wettersportbedriuwen en mei 13 jachthavens. Op de Snitser Mar wurdt in protte syld en sûnt 1935 wurdt dêr ek yn 'e earste wike augustus de Snitswike hâlden, it grutste binnenwetter-sylevenemint fan Jeropa.

Snits is ek it plak fan wêrút de Alvestêde Fytsfjouwerdaagse organisearre wurdt, en fansels komt de Alvestêdetocht der ek by lâns. De stêd hat twa museums: it Frysk Skipfeart Museum en it Nasjonaal Modelspoarmuseum.

Op 12 novimber 2005 wie de yntocht fan Sinteklaas foar de lanlike telefyzje yn Snits.

Ferfier

Oer it wetter binne der ferbinings yn seis rjochtings: de Houkesleat nei de Snitser Mar en it Prinsesse Margrietkanaal, de Wâldfeart nei Wâldsein en nei Stienwyk, De Geau nei Drylts en de Súdwesthoeke, de Frjentsjerter Feart nei Frjentsjer, De Swette nei Skearnegoutum en Ljouwert en de Snitser Aldfeart nei de Raarderhim.

Op it lân hat Snits twa stasjons oan it spoar fan Ljouwert nei Starum en leit it oan de sneldyk A7 fan Noard-Hollân nei Grins. Yn 2003 waard it Houkesleat-akwadukt iepene, wêrmei no in folsleine rûnwei om Snits hinne leit.

it gebiet fan de stêd Snits yn de gemeente

Ferneamde Snitsers

• Pieter Sjoerds Gerbrandy
• Toon Gerbrands
• Pauline Krikke
• Dieuwkje Nauta
• Murk van Phelsum
• Jakob van Schevichaven
• Willem de Sitter
• Monique Sluyter
• Bart Tromp
• Sam de Wollf
• Kees Deenik

Untwikkeling ynwennertal

• 2010 - 33.427
• 2006 - 33.030
• 2005 - 32.921
• 2004 - 32.836
• 2003 - 32.862
• 2002 - 32.511
• 2000 - 31.637
• 1996 - 30.051
• 1995 - 29.609
• 1990 - 29.299
• 1985 - 29.470
• 1980 - 28.457
• 1975 - 27.846
• 1970 - 26.244
• 1965 - 23.084
• 1960 - 20.798
• 1958 - 20.230
• 1957 - 19.881
• 1955 - 19.683
• 1950 - 19.284
• 1941 - 17.092
• 1931 - 14.737
• 1920 - 13.647
• 1910 - 12.958
• 1900 - 11.969
• 1890 - 11.366
• 1880 - 10.238
• 1879 - 10.042
• 1878 - 9.990
• 1870 - 9.491
• 1860 - 8.613
• 1850 - 7.886
• 1840 - 7.388
• 1831 - 5.585
• 1815 - 5.501
• 1796 - 4.893
• 1744 - 3.746
• 1714 - 3.252
• 1689 - 4.370

Sjoch ek

• Snits (stêd)
• list fan boargemasters fan Snits
• Fryske doarpen
• Fryske gemeenten

Keppeling om utens

• (ned) Webstee fan de gemeente