Filmcrew

In filmcrew (útspr.: ['fɪlmkru:], likernôch: "filmkrûû"; fan it Ingelske film crew, letterlik: "filmbemanning") is in groep minsken dy't, almeast op projektbasis, meiwurket oan 'e produksje fan in film of in tillefyzjeprogramma. Dêrby wurdt ûnderskie makke tusken de crew en de cast: de cast bestiet út 'e akteurs, wylst de crew eltsenien omfiemet dy't 'efter de skermen' by de produksje belutsen is. De term filmploech is hast synonym mei 'filmcrew', mei it betingst dat 'filmploech' mear brûkt wurdt foar lytsere filmcrews (almeast besteande út in presintator, in kameraman, in lûdsman en in regisseur), dy't bygelyks opnamen op lokaasje meitsje foar in reportaazje, in dokumintêre of in realitytillefyzjeprogramma, wylst 'filmcrew' mear brûkt wurdt yn it ramt fan spylfilms, tillefyzjefilms en tillefyzjesearjes mei in fiktyf ûnderwerp.

In filmcrew oan it wurk.

Filmcrews binne opdield yn ûnderskate ôfdielings, dy't har elts talizze op in spesifyk aspekt fan 'e produksje. De beroppen dy't ta in filmcrew hearre, hawwe har troch de jierren hinne fierder ûntwikkele, faak nei oanlieding fan 'e yntroduksje fan nije technologyen. It grutste part fan dy beroppen bestiet lykwols al fan it begjin fan 'e tweintichste iuw ôf, doe't de filmyndustry ûntstie. Film- en tillefyzjeproduksje hat trije dúdlike stadia: ûntwikkeling, produksje en distribúsje. De produksje sels falt ek útinoar yn trije dúdlik faninoar skate stadia: preproduksje, de eigentlike opnamen en postproduksje. In soad filmcrewberoppen hearre by ien fan dy trije produksjestadia. Fierders bestiet der ek in ûnderskie tusken personiel 'boppe de line', lykas de regisseur, de produsint en de senarioskriuwer, dy't har ek mei ûntwikkeling en/of distribúsje bemuoie, en personiel 'ûnder de line', de technyske stêf dy't inkeld by it produksjestadium belutsen is.

Beroppen

lieding

• produsintprodusint: de inisjatyfnimmer ta de film, dy't de filmrjochten op in besteand senario of bgl. in roman oankeapet. Hy hiert dan in senarioskriuwer en in regisseur yn om ta in ferfilming te kommen. Dêrnei soarget er dat de film finansjeel mooglik makke wurdt. Hy wurket faak foar in gruttere filmstudio. As er selsstannich operearret, hjit de film dy't er makket in ûnôfhinklike film.
• útfierend produsint: tinkt yn opdracht fan 'e filmstudio om 'e útjeften en moat derfoar soargje dat de regisseur net oer it budget hinne giet. Stelt dêrta in produksjeplan op en jout lieding oan in produksjeteam.
• regisseur: ferantwurdlik foar de artistike ferwêzentliking fan 'e film. Jout ûnder de opnamen lieding oan 'e akteurs en hat yn 'e postproduksje in beslissende ynbring oer de montaazje.
• earste rezjyassistint: sjocht ta op 'e draaiplanning en is in ferlingstik fan 'e útfierend produsint. Is yn Nederlân faak tagelyk ek de opnamelieder.
• twadde rezjyassistint: de persoanlike assistint fan 'e regisseur, oan wa't er faak ynhâldlike advizen jout oangeande de artistike ynfolling.
• senarioskriuwer: skriuwt it senario.
• skriptdokter: in twadde of trêde senarioskriuwer dy't in senario ferbetterje moat dêr't de regisseur ûntefreden oer is.
• skriptopsjenner of script supervisor, yn Nederlân faak 'scriptgirl' neamd: soarget foar kontinuïteit yn it faak trochinoar ferfilme senario. Ek belêstge mei it ynfoljen fan 'e slaterapporten (de administraasje fan 'e draaide shots en sênes) sadat dy letter weromfûn wurde kinne yn it montaazjeproses.

produksje

• produksjelieder: regelet alle grutte fraachstikken op it mêd fan 'e produksje.
• produksje-assistint: regelet lytsere fraachstikken dy't ferbân hâlde mei de produksje.
• opnamelieder: koördinearret de filmcrew oan 'e hân fan it opnameskema.
• lokaasjemanager: is ferantwurdlik foar it finen en reservearjen fan gaadlike filmlokaasjes.
• runner: ferfiert de akteurs fan en nei de set en is koerier foar alderhanne nedichheden.

art department

• produksje-ûntwerper of production designer: is ferantwurdlik foar de oanklaaiïng fan 'e film: kleurstelling, styl, lokaasjes, dekôrs, rekwisiten (props), hier, make-up, klean, ensfh.
• art director: rjochterhân fan 'e produksje-ûntwerper, dy't direkt it tafersjoch hat oer de keunstners en ambachtslju dy't de produksje foarmjouwe.
• assistint-art director: soarget foar de praktyske útfiering fan 'e opdrachten fan art director.
• setûntwerper of set designer: in soarte fan arsjitekt, dy't de dekôrs en ynterieurs ûntwerpt.
• set decorator: jout lieding oan 'e fierdere oanklaaiïng fan 'e (noch keale) dekôrs en ynterieurs.
• stylist: fynt foar de set decorator de juste objekten (yn 'e regel op it mêd fan húsrie) om 'e set oan te klaaien, en keapet, hiert of lient dy.
• set dresser: hâldt by hokker objekten oft wêr op 'e set thúshearre en soarget dat dy dêr foar de opnamen steane. Is neitiid ek ferantwurdlik foar it wer fuortheljen (en opbergjen) fan dy objekten foar it gefal dat der nochris opnamen yn itselde dekôr makke wurde moatte. By gruttere produksjes wurkje set dressers yn teams. Ien fan harren bliuwt ek ûnder de opnamen op 'e set: de on-set dresser.
• propsmaster: giet oer alle rekwisiten (props) dy't net ta de oanklaaiïng fan 'e set hearre.

hier en make-up

• fisazjist of make-up artist: soarget foar de make-up fan 'e cast foar, ûnder en nei ôfrin fan 'e opnamen.
• hairdresser: soarget foar de hierstyling fan 'e cast foar, ûnder en nei ôfrin fan 'e opnamen.

wardrobe

• kostúmopsjenner of costume supervisor: hat de lieding oer de klean en soarget dat cast en figuranten de juste klean drage.
• kostúmûntwerper of costume designer: siket of makket de klean of kostúms dy't troch de cast ûnder de opnamen droegen wurdt.

kamera

• kameraregisseur of director of photography: is de technysk regisseur, dy't ûnder de opnamen de lieding hat oer kamera's en beljochting.
• kameraman: betsjinnet de kamera en sjocht ûnder de opnamen troch de siker.
• sinematograaf of cinematographer: ornaris synonym mei kameraregisseur; dizze term wurdt inkeld brûkt as kameraregisseur en kameraman ien en deselde persoan binne.
• earste assistint-kameraman: hâldt him bûten de opnamen mei de kamera dwaande, bygelyks troch dy op lokaasje op te bouwen.
• focus puller: soarget foar de juste linzen foar de kamera's; by lytsere produksjes wurdt dizze funksje útfierd troch de earste assistint-kameraman.
• clapper loader: draacht soarch foar de folle kassettes mei opnommen filmmateriaal en jout de klap oan it begjin fan eltse take. Makket ek it filmmateriaal administratyf klear foar ferwurking yn it laboratoarium.
• grip: fersoarget by in ridend shot it montearjen fan 'e kamera op in dolly en rails. Fersoarget ek it montearjen fan 'e kamera op oare lestige plakken.
• steadicam operator: in kamerman dy't talein is op it betsjinjen fan kamera mei stabilisaasjegereid. Dat wurdt ornaris ynlast as in apart opnameproses.

lûd (produksje)

• sound director: hat de lieding oer de lûdsôfdieling op 'e set. Betsjinnet it mingpaniel en kiest hoe't en mei hokker mikrofoan(s) opnommen wurdt.
• boom operator: betsjinnet de mikrofoan, dy't almeast oan in lange stôk (boom) sit, dy't bûten byld boppe of ûnder de akteurs holden wurdt.

beljochting

• gaffer: hat de lieding oer de beljochting, ûnderhearrich oan 'e kameraregisseur.
• best boy: de assistint fan 'e gaffer
• electrician: soarget dat de bekeabeling ynoarder is, sadat de stoppen net trochslane. Hâldt ek it stroomaggregaat yn 'e rekken.
• bejochtingsassistint: de hantsjemuoisfeint fan 'e beljochtingsploech.

montaazje

• cutter: docht de filmmontaazje op ynstruksje fan 'e regisseur. Brûkt dêrfoar in fysike kopy fan it filmmateriaal. (Hieltyd faker ferfongen troch de editor.)
• editor: docht de montaazje fan 'e film yn gearwurking mei de regisseur. Montearret mei in digitale scan fan it filmmateriaal yn in kompjûter.
• negatyfsnijer: docht de neimontaazje mei it orizjinele filmmateriaal. Ek dat bart tsjintwurdich almar faker digitaal.

lûd (montaazje)

• lûdsûntwerper of sound designer: hat de lieding oer de ôfwurking fan it lûd.
• sound editor: montearret it lûd en de lûdseffekten yn 'e film.
• re-recording mixer: draacht soarch foar it miksen fan it lûd.

muzyk

• komponist: makket de filmmuzyk. (Meastal net as lid fan 'e filmcrew beskôge.)
• music supervisor: hat de lieding oer de tapassing fan 'e filmmuzyk yn 'e film.

Boarnen, noaten en referinsjes